فرصتی برای رمضانی شدن دوباره

---

سحرگاهان از دیرباز از زمانی که آنقدر ها هم زندگی مردم درگیر روزمرگی اکنون نبود جایگاه خاص خود را برای روشن دلان و حق بینان روزگاران داشته است ، سحر ساعت خوش پیامبران و عاشقان یگانه معبود بوده و هست ،سحر زمان عشق بازی است . زمانی که سکوتش صدای ستایش را طنین انداز می کند . وقتی که خدواند وعده دیدار به بندگانش می دهد و می گوید اگر تشنه دیدار منید آنزمان از خواب های بی خبری دل بر کنید و به سمت من بیایید .

---

دیر زمانی نیست که از برچیدن سفره مهمانی بزرگ خداوند متعال می گذرد خیلی از ما از روزه گرفتن در روزهای طولانی تابستان خسته شده بودیم و با اشتیاق چشم به پایان داشتیم و عده ای نیز با حسرت چشم به پایان که چقدر زود از راه رسید اما بی شک همه ما حرف هایی در دلمان ماند و نگفتیم و به هر دلیلی فرصت نشد که خلوتی جانانه با خدای خوبمان داشته باشیم . ماه رمضان گذشت و باز دل های گرفته از ناملایمات آه ها از نهاد هر یک از ما بلند کرده و شاید در عمق دلمان حسرت بخوریم که ای کاش الان ماه مبارک رمضان بود تا در دریای پر فیض سحرهایش روح خود را در شستشویی می دادیم .

حسرت ما از آنجاست که گمان می کنیم "سحر" این زمان پر رمز و راز و توأم با خیر و برکت مختص ماه رمضان است و در مابقی سال خود را از برکات آن محروم می داریم به قیمت ساعتی خواب بی ارزش اماشیرین باشد.

سحر زمانی راز آلود و مبارک است ،هنگامی که همگان در خواب خوشند و قیل و قال های آزار دهنده دنیا جای خود را به آرامشی عمیق و دلچسب داده است .

سحرگاهان از دیرباز از زمانی که آنقدر ها هم زندگی مردم درگیر روزمرگی اکنون نبود جایگاه خاص خود را برای روشن دلان و حق بینان روزگاران داشته است ، سحر ساعت خوش پیامبران و عاشقان یگانه معبود بوده و هست ،سحر زمان عشق بازی است . زمانی که سکوتش صدای ستایش را طنین انداز می کند . وقتی که خدواند وعده دیدار به بندگانش می دهد و می گوید اگر تشنه دیدار منید آنزمان از خواب های بی خبری دل بر کنید و به سمت من بیایید .

آیات قرآن در موضوع سحر و سحرخیزی، فراخوانی است برای تشنگان معرفت و معنویت برای هر کس دل تنگی دارد و بار سنگینی از گناه برای همان ها که توبه ها کردند و پیمان شکستند و اکنون خجلت زده اند و برای همه کسانی که آرزو دارند طراوت نسیم بهشتی بر گونه هاشان احساس کنند .

آیات قرآن از برتری وقت سحر و شکوه سحرخیزی و نشانه‌ها و یادگارها و نکات باریک و حقیقت‌های آن به گونه آشکار و بی‌پرده یاد کرده و همه را به شب خیزی فراخوانده و نیز در آیاتی با اشاره به سحرخیزی پیروان دیگر ادیان، آن را فضیلتی آسمانی و فرابشری دانسته است.

سرّ سحر در آیات :

‌ـ یَا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ ، قُمِ اللَّیْلَ إِلَّا قَلِیلًا ، نِصْفَهُ أَوِ انقُصْ مِنْهُ قَلِیلًا ، أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا ؛ ای جامه به خود پیچیده، شب را جز اندکی بپاخیز، نیمی از شب را یا کمی از آن کم کن، یا بر نصف آن بیفزا، و قرآن را با دقت و تأمل بخوان.[1]

‌ـ إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْءًا وَأَقْوَمُ قِیلًا ؛به یقین نماز و عبادت شبانه پابرجاتر و گفتاری ماندگارتر است.[2]

روایت کرده‌اند که مقصود از این آیه، سحرخیزی کسی است که قصد او از آن جز الله عزوجل نیست.[3]

مرحوم طبرسی می‌گوید: مقصود از «ناشئة اللیل» ساعات شبانه است که پی‌در‌پی پدید می‌آیند. از امام باقر(علیه‌السلام) و امام صادق(علیه‌السلام) نقل است که مقصود از این آیه، سحری خیزی برای نماز شب است.[4] و نماز شب «... بسیار عمل سنگین و پرمشقت است؛ زیرا شب، زمان استراحت است و عمل عبادی در آن زحمت دارد.

حضرت آیت الله جوادی آملی در این باره می‌گوید:

«معنای آیه شریفه (ان ناشئة اللیل...) این است که تو در روز کارهای فراوانی داری، ولی شب هنگام، مزاحمی نداری و کسب پایگاه محکم و سخن مستحکم تنها در سحر میسر است‌».[5]

ـ وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن یَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا ؛ و پاسی از شب را برای برپایی نافله شب (افزون بر دیگر واجبات، از خواب) برخیز؛ امید است که پروردگارت تو را به مقام محمود رساند».[6]

ـ وَالْمُسْتَغْفِرِینَ بِالأَسْحَارِ ؛ (پرهیزکاران) آمرزش طلبان در سحرگاه.[7]

ـ كَانُوا قَلِیلًا مِّنَ اللَّیْلِ مَا وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ ؛ و آنان (پرهیزکاران) کمی از شب را به خواب می‌روند و سحرگاهان آمرزش می‌طلبند.

لازمه استغفار سحری، بیداری در پایان شب است و سنت مطهر از آن به نماز شب و استغفار در قنوت نماز وتر تفسیر می‌کند.[8] در برخی از روایت‌های دینی آمده است که مقصود از استغفارکنندگان در دو آیه یاد شده، همان نمازگزاران گاه سحراند.

از اهل بیت(علیهم‌السلام) روایت است که:

آگاه باشید، درودهای خداوند شامل حال اهل سحر و پوزش طلبان سحری است.[9]

رسول خدا می‌فرماید: همانا خدای تعالی صدای کسانی را که سحرگاهان استغفار می‌کنند دوست می‌دارد.[10]

از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نقل است که: سه گروه از (وسوسه‌های) ابلیس و لشکریانش، پاک (و در امان)اند: 1ـ آنان که خداوند را یاد می‌کنند؛ 2ـ کسانی که از بیم (عذاب) خدا، گریه دارند؛ 3ـ گروهی که سحرگاهان استغفار می‌کنند.[11]

امام صادق(علیه‌السلام) می‌فرماید: هرگاه بنده (در روز) گناهی انجام دهد تا شب او را مهلت دهند، پس اگر استغفار کند بر او ننویسند.[12]

و باز از امام صادق(علیه‌السلام) نقل است که: هر کس کار بدی مرتکب شود تا هفت ساعت از روز او را مهلت دهند، پس اگر سه بار بگوید: «استغفرالله الذی لا اله الا هو الحی القیوم» چیزی بر او ننویسند.[14]

- پهلوهایشان دل شب از بستر خواب دور می‌شود و با بیم و امید پروردگارشان را می‌خوانند و از آنچه به آن داده‌ایم انفاق می‌کنند. و هیچ کس نمی‌داند چه پاداش‌های مهمی که مایه روشنی چشم‌هاست برای آن‌ها نهفته شده، این پاداش کارهایی است که انجام می‌دادند. [15]

از امام باقر(علیه‌السلام) و امام صادق(علیه‌السلام) روایت است که مقصود از تهی‌کنندگان پهلو در آیه یاد شده، همان کسانی‌اند که برای خواندن نماز شب از رختخواب خود برمی‌خیزند. [16]

‌ـ پاسی از شب و پس از سجده‌ها او (پروردگارت) را تسبیح گو. [17]

سجده و قیام در شب از ویژگی‌های عبادالرحمن است و مقصود از بیتوته و سجده و قیام شبانه همان نماز شب است و این ویژگی اختصاصی بدان خاطر است که اطاعت شبانه سخت‌تر و پسندیده‌تر و از ریا دورتر است.

ابن عباس می‌گوید: هر کس در دل شب دو رکعت یا بیش‌تر نماز بگزارد از عبادالرحمن به شمار می‌آید.[18]

امام صادق(علیه‌السلام) درباره آیه « همانا نیکی‌ها بدی‌ها را از میان می‌برد». فرمود: نماز شب مؤمن، گناه روز او را از بین می‌برد.[19]

روزهای عمر ما در شتابند و زمان منتظر هیچ کس نمی ماند هزران سحر بر من و تو گذشت در بی خبری مطلق در خواب جهل و نا آگاهی در زیر لحاف گرم و سنگین گناهان راحت و آسوده و مست لالایی شیطان خفتیم و دیگرانی بر خواستند و هم خیر دنیا بردند و هم آخرت و ما هنوز در انتظار آن روز رویایی هستیم تا بیاید و در آنوقت شاید دست از خواب بکشیم سری بر سجده ساییم اما افسوس که آن روز هرگز نمی آید دست نامهربان اجل خوب بیدارمان خواهد کرد و آن جاست که خواهیم فهمید که چقدر خواب بی خبری مشمئز کننده بود و ای کاش بیدار می شدیم حتی برای یک لحظه .

پی نوشت ها :

[1] - سوره مزمل، آیات 1 و 2.

[2] - سوره مزمل، آیه 6.

[3] - وسائل الشیعه: ج 5، باب 39 از ابواب بقیة الصلوات المندریة و میزان الحکمة: ج 5، باب 2311، ص 417، حدیث 10448.

[4] - همان، ح 10447.

[5] - مجمع البیان: ج 10، ص 378.

[6] - مراحل اخلاق در قرآن: فصل هفتم.

[7] - سوره اسراء، آیه 79.

[8] - عدة الداعی و نجاح الساعی: احمد بن فهداالحلی، صححه و علق احمد الموحدی القمی، ص 251.

[9] - عدة الداعی و نجاح الساعی: پیشین، ص 251.

[10] - میزان الحکمة: حدیث 14810

[11] -. همان: حدیث 14812.

[12] - همان: حدیث 14818.

[13] - همان، حدیث 14819.

[14] - سوره سجده، آیات 16 و 17.

[15] - مجمع البیان: پیشین، ج 8، ص 331.

[16] - سوره زمر، آیه 9.

[17] - سوره ق، آیه 40.

[18] - صلاة اللیل: ص 29.

[19] - میزان الحکمة: ج 5، باب 2314، ص 421، حدیث 10462.

فرآوری : بصیرت

بخش قرآن تبیان

---

منابع :‌ پایگاه حوزه

اندیشه قم