آن لحظه که پهلوان، اسیر شد

بر اساس خاطره ای از جانباز آزاده، رمضان کمال غریبی، رزمنده لشکر 25 کربلا

فرمانده! پیرمرد، بابا بزرگته. ببین این دست یک کارگر است؛ یک کشاورز روستایی. درسته که نصف عمر منو نداری و فرمانده ام هستی، اگه روستایی باشی، حتماً بابات از قدیم ندیما برات گفته . گفته یا نه!؟ از خیش و گاو، گاوآهن، از درو، از کوله کشی و پاروکشیدن. همین یک ماهی که هفت تپه آموزش نظامی بود، کِی دیدی من کم بیارم؟ حالا به من می گی پیرمردی و بمان تو آشپزخانه. اصلاً یک حرفی؛ بیا با هم کشتی بگیریم!

نگاهی به دور و برم انداختم. بچه ها با کله رفته بودن تو بحث من و فرمانده. همین که اسم کشتی را شنیدند، حلقه محاصره تنگ تر و تنگ تر شد. فرمانده حیران و ویران مانده بود چه جوابی بدهد. نمی خواست جلوی نیروهای تحت امرش کم بیاورد؛ هر چند قد و قواره تنومندی داشت. اگر چه جوان بود و توانمند، ولی من هم روغن حیوانی خورده بودم. حق داشتم که از قِبَلش بربیایم. از فرمانده انکار و از من اصرار. طولی نکشید که رزمنده ها میدان بازکردند و ما دو نفر وسط میدان، حیران و سرگردان. انگار فرمانده هم دل خوشی از پیشنهاد من نداشت؛ شاید هم حوصله اش را. این از قیافه اش پیدا بود. رفته بود تو اَخم. من هم کُپ کرده بودم. عجب آشی برای خودم پختم! وامانده و سرگردان، داغ بودم و گمان نمی کردم کار به اینجا ختم شود. از طرفی هم مانده بودم حالا که کشتی گرفتیم اگر کمرش را به خاک بمالم جلوی بچه ها حتماً خجالت می کشد. خُب، جای پسرم بود. از یک طرف هم اگر این کار را نمی کردم باید قید عملیات و خط مقدم را می زدم. همش می شد هیچی. پس من برای هیچی آمدم؟

ته دلم آشوب بود، ولی چاره ای نداشتم. با صلوات و تکبیر رفتیم روی تشک. بچه ها با یک تکه زغال یک دایره کشیده بودند و وسطش نوشته بودند تشک؛ همین. من که سواد نداشتم، بعد برایم تعریف کردند. کلی سیاه شده بودیم. وسط کشتی و میان تکبیر و صلوات، گفتم: «فرمانده! از سرلج بیا پایین و من هم پشتمو به خاک می مالم.»

فرمانده متوجه قوّت بازوهای من شده بود و از شرم، سرخ و داغ، گفت: «باشه پیرمرد.»

تا گفت، من هم خاک شدم. همین که به خاک غلتیدم، فرمانده پرید سوار موتور و رفت. فهمیدم خجالت کشیده و روی دیدن منو نداره. خودش هم فهمیده بود که همه فهمیده اند. یک راست داخل سنگر رفتم تا خودم را آماده عملیات کنم. اول کمی مقابل آیینه ایستادم و ریش های بلند و پرپشتم را شانه کردم. هرچه نگاه کردم نشانی از پیری نبود. عکس امام را به سینه ام سنجاق کردم. کلاش را برداشتم و زدم بیرون.

بچه ها هر یک سرگرم خودشان بودند؛ یکی وداع می کرد، یکی دعا، یکی نماز می خواند و یکی پوتین هایش را واکس می زد. سربند «یازهرا» را بستم و به حسینیه رفتم. فرمانده از کربلا می گفت؛ از عباس(ع) علمدار، از حسین(ع) و زینب(س)، از خیمه های آتش گرفته، از تشنگی از ظهر عاشورا، از اسارت اهل حرم. هر عملیات یک عاشورا بود؛ هم حسین(ع) داشت و هم زینب(س)، هم عباس(ع) داشت و هم سجاد(ع).

نمازجماعت که خوانده شد، دسته ها که مشخص شد، سوار کامیون شدیم و به طرف منطقه عملیاتی حرکت کردیم. دو ساعت خاموش و بی صدا و پر از التهاب درون که نمی دانم از ترس بود یا از عشق، هر چه بود، غوغایی داشتیم.

در منطقه ای ناشناخته پیاده شدیم. بچه ها به دو ستون کنار هم حرکت می کردند. هرچه جلوتر می رفتیم، صدای گلوله و خمپاره بیشتر به گوش می رسید. از معبری که با دو طناب سفید کشیده شده بود، رد شدیم. درگیری به اوج خود رسید. صدای آتش دشمن از گلوله و خمپاره در میان صدای الله اکبر و یاحسین گم شده بود. ناگهان یک گلوله به پام خورد. افتادم. خون فواره می زد. با چفیه پاهام رو بستم و بلند شدم. هنوز گرم بودم. همین که دو سه قدم رفتم، یک خمپاره نزدیکم منفجر شد. دست و شکم و پاهایم دوباره زخمی شد. زمین گیر شدم. بچه ها جلو می رفتند و شهدا و مجروحین عقب مانده بودند. بچه هایی که سرحال بودند و زخم کم تری داشتند، رفتند. هر لحظه تنم بی حس تر می شد. اصلاً نفهمیدم کی خوابم برد.

وقتی چشم باز کردم که متوجه شدم نیروها رفته اند. کشان کشان حرکت کردم. ولی حالی نداشتم و رمقی در تنم نمانده بود. اصلاً نمی دانستم باید به کدام طرف بروم. ناگهان توی گرگ ومیش هوا دیدم چند نفر طرفم می آیند. داد زدم: «من اینجام. زخمی شدم.» ولی آن ها به طرفم تیراندازی کردند. توی دلم گفتم: عجب آدم هایی هستند. من می گم تیر خوردم، این ها باز تیر می زنند. نزدیک تر که شدند، دیدم دارند عراقی حرف می زنند. رسید روی سرم و محکم لگد زد. تمام تنم زخمی بود. گفتم: «من جای پدرت هستم. نزن.»

فکر همه چیز را کرده بودم، ولی اصلاً به فکر اسارت نبودم. ریش بلندم را چسبید و من را از گودال بیرون کشید. پرتم کرد روی خاک. از جا بلندم کردند و هر کدام یه مشت و لگد می زدند.یکی از عراقی ها که از همه شان گنده تر بود، گفت: «الخمینی، الخمینی. عکس امام روی سینه ام بود.»

محکم با قنداق زد روی عکس و هی عراقی حرف می زد. می گفت: «الخمینی الخمینی.» من که هیچی حالیم نمی شد، گفتم: «من داوطلب آمدم جبهه. به خاطر امام. فکر کردین زوری آمدم.» تا این را گفتم، دوباره شروع کردن به مشت و لگد. چشم هایم را بستند و انداختنم عقب یک ماشین. نمی دانستم کجا هستم و کجا خواهیم رفت. حالا من به اسارت رفته ام؛ مثل زینب(س)، مثل امام سجاد(ع). همین حالا من اسیر شده ام. نمی دانم چقدر گذشته بود که ماشین وایستاد و پایین آمدیم. متوجه شدم که بصره هستم. چند نفر ایستاده بودند و یک نفر فارسی حرف می زد. شنیده بودم که این ها منافق هستند و مزدوری عراقی ها را می کنند. همان منافق پرسید: «اسمت چیه؟»

گفتم: «رمضان علی کمال غریبی. میرمحله، قرق می شینم.»

گفت: زوری آمدی؟»

گفتم: «نه.»

اون منافق به عراقی ها یک حرف هایی زد و سرهنگ با چوب محکم زد روی دستم که ترکش خورده بود؛ دستم همین طوری چرکش ریخت روی زمین. گفت: «الخمینی الخمینی.»

گفت: «پس داوطلب آمدی!»

نمی دانم چرا فقط به ریشم گیر داده بودند. و هی می گفتند «الخمینی» و هی می زدند. گفت: «چندتا بچه داری؟»

گفتم: «شش تا.»

گفت: «پسر یا دختر؟»

گفتم: «چهارتا پسر و دو تا دختر.»

گفت: «بی سواد یا باسواد؟»

گفتم: «فقط یکی شان بی سواده. داره شیر می خوره.»

با پوتین به ساق پام زد و گفت: «مسخره می کنی؟ یک شیری نشانت بدم.»

بعد گفت: «پسرهات جبهه هستند؟»

گفتم: «بله دوتاشان داوطلبن، مثل خودم.»

همین که می گفتم داوطلب، لگد می زد. گفت: «چند سال داری؟»

گفتم: «65 سال.»

گفت: «دستاتو بذار روی دیوار.»

من هم دست هایم را گذاشتم روی دیوار. خون می ریخت. حال نداشتم. شروع کردند با شلاق زدن؛ حالا بزن کی نزن؛ حسابی که زدند، من را انداختند داخل یک زندان کوچک. این قدر تنگ بود که همین طور سرپا ایستادم.

هم گرسنه بودم، هم تشنه. دو ساعتی گذشت. یک سرباز آمد و من را بیرون آورد. یک تکه نان داد با یک خرما که مثل سنگ سفت بود، ولی از بس گرسنه بودم، خوردم. بعد پیراهنم را پاره کردند و چشم هایم را بستند و انداختند عقب ماشین. هر وقت کار داشتند، اول محکم مشت و لگد می زدند. خلال پنبه، همین طوری پرتم می کردند، لگد می زدند. یک چیزهایی به عراقی می گفتند و من حالیم نمی شد. من هم تو دلم فحش می دادمشان. می گفتم: زورتان به رزمنده ها نمی رسد، سر من خالی می کنید. آخرش نوبت ما هم می شه. اول رفتیم بغداد. یک فلکه داشت مثل همین فلکه شهرداری خودمان. اول توی دلم گفتم حتماً من را می برند کربلا. هی ذوق کردم و هی ذوق کردم که این همه کتک خوردم، رفتن به کربلا ارزش داره. خیلی خوشحال بودم که داریم می ریم. اصلاً همه درد و سختی ها یادم رفت. وقتی پیاده شدیم، دیدم توی اردوگاه هستیم. عراقی ها همه با یک شلاق دارند بسیجی ها را وسط محوطه توی هوای گرم، لخت، می زنند. من را که پیاده کردند، مثل ملخ ریختند دورم. هی بزن کی نزن. ریش بلند باعث درد سرم شده بود. یک سرهنگ افتاد به جانم. بعد یک آجر کلان گذاشت توی دهانم و محکم با پوتین فشار داد. داشت نفسم قطع می شد. همین که خِرخِر می کردم، دوباره ول می کرد. یک مدت که کتکم زدند، یک دست لباس دادند و فرستادنم پیش بسیجی ها. هر کسی یک حرفی می زد. گفتند: «چرا ریشت را نزدی؟ اینا فکر می کنند تو فرمانده هستی.»

150نفر توی یک اتاق بودیم. بچه ها مثل پدرشان از من پرستاری می کردند.

گفتن: «باید ریش هایت را بزنی، وگرنه هر روز می برند و کتکت می زنند.»

هر پنج نفر یک نصف تیغ می دادند. هرکار می کردم، ریش بلند من را نمی زد. چند روز بعد دوباره سرهنگ من را بیرون آورد و روی خاک یک مشت شکر پاشید. لختم کرد و گفت بخواب. به پشت خوابیدم. باز یک آجر گذاشت توی دهانم و فشار داد. همین که خِرخِر کردم، دوباره می گفت: «برگرد!» شکرها همه توی تنم فرو رفته بود. هوا هم خیلی گرم بود. بی حال که شدم، من را انداختند داخل اتاق. بچه ها می گفتند: این طوری نمی شود. اصرار کردند و به من فهماندند که سر آن ریش بلند هم خودم و هم آن ها را به دردسر انداخته و حالا حالاها است که باید آنجا باشیم و اگر قرار است هر روز یک پاره آجر توی دهانم بگذارند به یک ماه هم عمرم قد نمی کشد. بعد چندتا تیغ نصفه دادند، ریشم را زدم؛ دیگر کمتر کتک می خوردم.

یک روز توی محوطه اردوگاه، عراقی ها پوست پرتقال ریخته بودند. من هم که خیلی گرسنه بودم، یواشکی جمع کردم و همه اش را خوردم. شب که شد، شکم درد گرفتم. بعد شکمم دم کرد، مثل بشکه. داشتم می ترکیدم. پوست پرتقال گاز داشت و من هم گرسنه بودم. همه دورم جمع شده بودند. به من عمو می گفتن. می گفتن: «عمو ترکید. عمو مرد و می خندیدن.»

گفتم: «لامصبا، من دارم می ترکم. شما می خندیند؟»

یکی از بسیجی ها گفت: «آخه پدر من! تو که سنی ازت گذشته. حالا ما بچه ها اگه می خوردیم، یه چیزی.»

بعد هر کس یک دستوری می داد؛ یکی می گفت: علف بخور، یکی هم می گفت: «بیا شکمت رو سوراخ کنیم تا بادش خالی بشه.»

من درد داشتم، اما اونا خنده بازاری راه انداخته بودند که... .