بنای بهارستان را چه كسی ساخت؟
مجلس در سه دوره گذشته جریانات بسیاری را بر خود دیده و تغییرات بسیاری را پشت سر گذاشته است. فارغ از تغییرات سیاسی اینجا می خواهیم به سراغ ساختمان قدیمی مجلس برویم.
«میرزا مهدی خان شقاقی» معمار نخستین بنای مجلس در ایران بود. او را میتوان با اطمینان اولین معمار تحصیلکرده ایرانی دانست. وی جزو اولین گروه دانشجویان ایرانی بود که از سوی ناصرالدین شاه قاجار جهت تحصیل در رشتههای مختلف به خارج از کشور اعزام شدند.
در آخرین سال حکومت سلسله قاجار، یعنی درسال 1303 ش، استاد جعفر خان معمار باشی نمای غربی ساختمان را با آجر به سبک باروک اجرا کرد.
پس از آتش سوزی سال 1309 در سمت جنوبی ورودی ساختمان، لئون، معمار فرانسوی و دستیارش بوریس مجسمه ساز، آن قسمت را به سبک نئوکلاسیک پارلمان فرانسه بازسازی کردند. سه سال بعد نمای ستون دار ورودی به سرتاسر نمای جنوبی تعمیم داده شد. درسال 1315 استاد حسین طاهرزاده نمای شمالی ساختمان را از روی ستون‌های آپادانای تخت جمشید ساخت.
طرح ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی طی سال‌های 1352 تا1353مطرح شد. طرح از مهندس مؤید با پلان دایره‌ای شکل بود که آن طرح مردود اعلام شد. اما درسال 1355 طرح مجلس در دستور کار دفتر مشاوره گروه سردار افخمی قرارگرفت.
فرم جدید به شکل هرم و مثلث سه قوه را تداعی می‌کند. رأس مثلث روی ساختمان مرتفع اداری است و هر چه به طرف کمیسیون‌ها پایین می آید دوبال آن باز می‌شود. ارتفاع هرم 45 متر است. زیر بنای تالار اصلی 25000 مترمربع، زیربنای اداری 24000 متر مربع، کمیسیون‌ها 15000 متر مربع و پارکینگ زیر زمینی 12500 متر مربع است.
طراحی داخلی بنا مبتنی بر معماری ایرانی است .سقف‌ها گچ کاری با دست است و در آن از مقرنس کاری البته به صورت مدرن استفاده شده است. در این ساختمان دو اتاق ترجمه هم زمان وجود دارد
ساختمان جدید دارای سیستم هوشمند BMS گرمایشی و سرمایشی است. برای تهویه مطبوع نیز از روش جت فیوز استفاده شده است؛ زیرا هوا باید تا فاصله 30 متری پرتاب شود تا به وسط سالن برسد.
طراحی داخلی بنا مبتنی بر معماری ایرانی است .سقف‌ها گچ کاری با دست است و در آن از مقرنس کاری البته به صورت مدرن استفاده شده است. در این ساختمان دو اتاق ترجمه هم زمان وجود دارد.
ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی با معماری شرکت مهندسان مشاور پل میر و با طراحی و مدیریت عبدالرضا ذکایی و گروه طراحی علی سردار افخمی، عباس قریب، مسعود قاضی زاهدی، منصور وکیلی، داریوش فیروزلی و بهروز احمدی ساخته شده است.
كتابخانه ی مجلس
طرح تاسیس کتابخانه مجلس در سال 1287 خورشیدی به مجلس شورای ملی ارائه شد و در تاریخ 1287/10/17 به تصویب رسید. مراحل مقدماتی تاسیس، تهیه کتب و ایجاد کتابخانه توسط نماینده وقت زرتشتیان ارباب کیخسرو انجام گردید. در ابتدا کتابها در دو اتاق کوچک نگهداری می‌شد ولی بعدها و در سال 1302 کتابها به کتابخانه مجلس که برای همین کار آماده شده بود انتقال یافت و در سال 1304 این کتابخانه رسما افتتاح شد. پس از مدتی در قسمت جنوبی باغ بهارستان (مجلس) کتابخانه مجهزی ساخته شد که کتابخانه قبلی به آنجا منتقل گشت.
چند ماه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران کتابخانه تعطیل شد و تا دوماه پس از آن این تعطیلی ادامه داشت. اما در تاریخ 1358/1/16 کتابخانه بازگشایی شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی بخش تعمیر و صحافی نیز به کتابخانه اضافه شد که تا سال 1374 فعال بود. در سال 1374 در مجلس اساسنامه‌ای تصویب شد که به موجب آن کتابخانه مجلس به موسسه‌ای مستقل تحت عنوان کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی تبدیل شد. رییس مجلس، رئیس کمیسیون فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس کمیسیون فرهنگ و آموزش عالی، کارپرداز فرهنگی مجلس شورای اسلامی، رئیس کتابخانه و دو نفر از محققان کشور، اعظای هیئات امنای موسسه را تشکیل می‌دهند.
طرح ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی طی سال‌های 1352 تا1353مطرح شد. طرح از مهندس مؤید با پلان دایره‌ای شکل بود که آن طرح مردود اعلام شد. اما درسال 1355 طرح مجلس در دستور کار دفتر مشاوره گروه سردار افخمی قرارگرفت
بخش‌های کتابخانه کتابخانهء اصلی
ساختمان این کتابخانه که به شمارهء 1 معروف است در 17 بهمن 1341 گشوده شد. مجموع کتاب‌های چاپی موجود در این کتابخانه، اعم از کتب چاپ سنگی، سربی، و معمولی به حدود 400 هزار جلد رسیده که شامل کتاب‌هایی به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی، آلمانی، فرانسه، و ... و عمدتاً در زمینه‌های حقوق، علوم سیاسی، علوم دینی، علوم اجتماعی، تاریخ، ادبیها وهنر است. کتابخانهء مجلس به طور عمده در حوزهء علوم انسانی و به طور خاص در زمینهء ایرانشناسی فعال است.
کتابخانهء شمارهء 2 این کتابخانه که در حال حاضر به کتابخانهء ایرانشناسی نیز معروف است در پی تأسیس مجلس سنا در 20 بهمن 1328، به ابتکار و علاقمندی سید حسن تقی‌زاده رئیس وقت این مجلس، به طور موقت در کنار مجلس شورای ملی واقع در میدان بهارستان، در دو اتاق کوچک، با هدف ایجاد کتابخانه‌ای تخصصی در زمینه‌ی ایرانشناسی و اسلام‌شناسی، به منظور بهره‌برداری محققان ویژه و با حدود 500 جلد کتاب شکل گرفت.
کتابخانهء مزبور با احداث و افتتاح ساختمان مجلس سنا (ساختمان مجلس شورای اسلامی در دوره‌های اول تا ششم) در سال 1335 به تالاری در جنب هیئت رئیسة مجلس سنا و سپس در اوائل سال 1362 به کاخی که در شرق عمارت مجلس سنا قرار داشت و موزه نگارستان در آنجا مستقر بود به عنوان کتابخانهء شمارهء 2 مجلس انتقال یافت. با انتقال به موزهء نگارستان سابق به مرور این کتابخانه شکل عمومی نیز به خود گرفت و درهای آن به روی همهء اهل پژوهش باز شد. کتابخانهء مذکور در اوائل سال 1383 به عمارت قدیمی مجلس شورای ملی (ساختمان مشروطه) واقع در میدان بهارستان منتقل و در آبان 1384 به عمارت قدیمی کتابخانه‌ی مجلس منتقل و بازگشایی گردید.
این کتابخانهء تخصصی دارای مجموعه‌ها و منابع ارزشمند، کم و یا بی‌نظیری از کتب فارسی، عربی و لاتین با بیش از 58 هزار عنوان کتاب، نشریات تخصصی اسلام‌شناسی، ایران شناسی و شرق‌شناسی و 37 نقشهء جغرافیایی بسیار نایاب و ممتاز مربوط به ایران، کشور‌های شرقی و دنیای اسلام است.
نشریات ادواری در کنار مجموعه‌های ارزنده و کم‌نظیر نسخ خطی و کتاب‌های چاپ سنگی و سربی و مجموعه‌های اسنادی این کتابخانه، مجموعهء 5 هزار عنوان نشریهء معتبر و مجموعه‌ای از قدیمی‌ترین مجلها فارسی‌زبان چاپ داخل و خارج کشور، نشریها مرتبط با ایران و جهان اسلام به زبان‌های غیر فارسی، شب‌نامه‌ها و ... در سیر پژوهش‌های تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و خصوصاً بررسی‌های ادواری یک‌صد سال اخیر، منابعی متنوع است.
حفاظت و مرمت مدیریت حفاظت و مرمت یکی از واحدهای فعال کتابخانهء مجلس است که با همت مرمت‌گران و کارشناسان مربوطه و با بهره‌گیری از ابزار پیشرفته و مواد مناسبِ و برگشت‌پذیر به صورت فنی و تخصصی منابع کاغذی از جمله کتب خطی، سنگی، سربی و نوین، اسناد و نشریها را از گزند عوامل مخربِ محیطی همچون نور، رطوبت، دما، و نیز عوامل بیولوژیک مثل قارچ، کپک و میکرب و عوامل فیزیکی از قبیل پارگی و چسبیدگی اوراق و... نجها داده و محافظت می‌نماید. در این مرکز هر ساله صدها جلد کتاب خطی، هزاران برگ سند تاریخی، کتاب و نشریهء اداواری مختلف مورد مرمت، بازسازی و آسیب زدایی قرار می‌گیرد...
فرآوری : طاهره رشیدی بخش تاریخ ایران و جهان تبیان
منابع : 1- نور پرتال / 2- كتاب اول / 3- ویكی پدیا
