تبیان، دستیار زندگی
در این مقاله با پدیده سراب و نحوه تشکیل سراب در روزهای گرم آشنا خواهید شد....
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
درس 4: پدیده های جالب شکست

سراب

در درس های گذشته، آموختیم که با گذر از یک محیط به محیط دیگر، نور می شکند، با تغییر محیط، سرعت نور تغییر می کند که این باعث می شود که جهت حرکت نور تغییر کند. تا به حال بیشتر مرزها قابل تشخیص بودند. مثل آب درون استخر و هوا که مرز بین این دو ماده قابل تشخیص هستند.

سراب

اشاره کردیم که در مرز بین دو ماده، پدیده ی شکست رخ می دهد و بعد از شکست، نور به مسیر خود در خط مستقیم ادامه می دهد. در این موارد، فرض بر این بود که محیط همگن است. محیط همگن، محیطی است که چگالی نوری تمام نقاط آن یکسان می باشد. محیط همگن از بالا و پایین و از سمت چپ و راست یکسان است.

به طور کلی همه محیط ها همگن نیستند، واقعیت این است که هوا گاهی محیطی ناهمگن می باشد که یکی از پدیده های شکست نور به نام سراب در هوای ناهمگن تشکیل می شود.

سراب

سراب؛ پدیده ای نوری است که توهم وجود آب را در هوای ناهمگن ایجاد می کند. این پدیده، معمولاً در روزهای گرم تابستان و هنگام رانندگی به سمت پایین جاده مشاهده می شود.

فرض کنید در یک روز گرم، در یک جاده به سمت پایین حرکت می کنید، به نظر می رسد که در فاصله چند صد متری (حتی یک کیلومتری) گودال آبی وجود دارد؛ اما هنگامی که به آن نقطه می رسید، متوجه خواهید شد که هیچ گودال آبی وجود ندارد. ممکن است این اتفاق بارها و بارها برای شما بیفتد.

سراب در روزهای گرم آفتابی رخ میدهد. خورشید، جاده را تا دمای بسیار بالا گرم می کند. جاده ی داغ، هوای اطراف خود را گرم می کند. دمای هوا بالای جاده، بیشتر از دمای هوای متوسط هوا در روز می باشد. چگالی نوری هوای گرم کمتر از هوای سرد است. پس با گرم تر شدن هوای بالای سطح جاده نسبت به سایر قسمت ها، یک محیط ناهمگن ایجاد می شود. نور در محیط همگن در خط مستقیم حرکت می کند در حالی که در محیط ناهمگن می شکند. اگر راننده با یک زاویه ی خیلی کوچک، به قسمت پایینی جاده نگاه کند، (حدود ا کیلومتری) همانطور که در شکل می بینید، نور برای رسیدن از جسم روی جاده به چشم راننده مسیر منحنی شکلی را طی خواهد کرد.

سراب

نور برای حرکت به قسمت های نزدیک جاده، چون هوا رقیق تر است، سرعتش افزایش می یابد، با اینکه مرز مشخصی بین دو محیط وجود ندارد؛ سرعت نور تغییر می کند. تغییر در سرعت نور با تغییر در جهت حرکت همراه است. اگر مرز مشخصی بین دو محیط وجود داشت؛ خمیدگی مسیر نور در جهت دور شده از خط عمود صورت می گرفت.

از آنجا که پرتو از خط عمود (به طور مرز) دور می شود. پرتو نور در جهت موازی شدن با خط جاده خمیده شده سپس به طرف هوای سردتر رو به بالا خمیده می شود. به این ترتیب، شخصی که به طرف پایین جاده نگاه می کند، می بیند که چیزی روی جاده قرار گرفته است.

البته سراب یک پدیده ی عادی نیست، اما گاهی رخ می دهد. شاید با دانستن این مفاهیم شما بیشتر از قبل به پدیده های اطراف خود در روزهای گرم دقت نموده و این پدیده را تجربه کنید.

سراب


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه و تنظیم: نوربخش