تبیان، دستیار زندگی
شاعر می خواهد که از دنیای واقعی و اشیا پیرامونش حرف بزند اما می گویند که خیلی از این چیزها شاعرانه نیست. مثلا اتوبوس ،مترو ، موتورسیکلت، پنچر‌گیری، اینترنت و ...بسیاری از آن چه در زندگی با آن مواجه می شویم راهی به شعر ندارند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

واقعیت در شعر


شاعر می خواهد که از دنیای واقعی و اشیا پیرامونش حرف بزند اما می گویند که خیلی از این چیزها شاعرانه نیست. مثلا اتوبوس ،مترو ، موتورسیکلت، پنچر‌گیری، اینترنت و ...بسیاری از آن چه در زندگی با آن مواجه می شویم راهی به شعر ندارند.


واقعیت در شعر

واقعیت ،چگونه در شعر منعکس می شود؟ اگر شاعر نخواهد که فقط در عالم خیالات و تصورات باشد و از دنیای موهوم تخیلات شاعرانه به دنیای واقعی پلی بزند چه راهی در پیش می گیرد؟

شاعر می خواهد که از دنیای واقعی و اشیا پیرامونش حرف بزند اما می گویند که خیلی از این چیزها شاعرانه نیست. مثلا اتوبوس ،مترو ، موتورسیکلت، پنچر‌گیری، اینترنت و ...بسیاری از آن چه در زندگی با آن مواجه می شویم راهی به شعر ندارند.

گاهی حتی بزرگان شعر نیز در این کار یعنی وارد کردن عناصر واقعی در شعر با دشواری مواجه شده‌اند مثلا ملک‌الشعرای بهار ، "هواپیما" را این گونه در شعر آورده است:

چو پر بگسترد عقاب آهنین

شکار اوست شهر و روستای او

همین هواپیما در شعر سهراب سپهری ، به بیانی دیگر آمده است:

/ و هواپیمایی/ که در آن اوج هزاران پایی/ خاک از شیشه‌ی آن پیدا بود/

گاهی شاعران با سهل گیری ، برای بیان واقعیت در شعر ،حرف های معمولی را منظوم می کنند مثلا:

سلام !حال شما ؟ بوق بوق اشغال است

همین بهانه‌ی خوبی برای جنجال است

این شیوه البته بسیار مورد توجه مخاطبان عام قرار می گیرد، زیرا حرف های ساده و آشنای ذهن خود را در موزون و قافیه دار می شنوند و بدون نیاز به تأمل و دقت آن را در می یابند.این گونه مخاطبان البته چندان در پی شعر نیستند بلکه همان وزن و قافیه برای شان خرسند کننده است.

شیوه هنری برای انعکاس جهان واقعی در شعر نه بر اساس پسند و تصمیم شاعر بلکه به اقتضای نیاز شعر و کشف ظرفیت های مفهومی، تصویری، نمادین، استعاری و بیانی اشیا و پدیده های جهان واقعی است ، یعنی کشف شاعرانگی جهان که هنر و قابلیت اصلی شاعران واقعی است.

هم چنین برخی شاعران تازه کار گمان می کنند که قدرت موزون و مقفا کردن جملات معمولی، همان قدرت جادویی شاعری است این است که با کمی تمرین و پس و پیش کردن کلمات ، انبوهی از سطرهای موزون می سازند و تصور می کنند شعر سروده‌اند.

این تصور نادرست در حوزه شعر کودک و نوجوان نیز بسیار رایج است زیرا برخی گمان می کنند که چون مخاطبان این گونه شعرها دانش و سواد ادبی چندانی ندارند بنابراین متوجه سهل انگاری ها و کاستی های شعر نمی شوند.

به هرحال موضوع انعکاس جهان واقعی در شعر با دو آسیب احتمالی مواجه است، یکی وارد کردن اشیا و کلمات به شعر بدون ملاحظات زیبا شناسانه و هنری به گونه ای که شعر، به مغازه سمساری بدل شود و دیگری، دسته بندی اشیا و کلمات به دو گونه شاعرانه و غیر شاعرانه، و آن گاه پیدا کردن راهی برای شاعرانه کردن آن کلمات غیر شاعرانه.

اما به نظر می رسد که شیوه هنری برای انعکاس جهان واقعی در شعر نه بر اساس پسند و تصمیم شاعر بلکه به اقتضای نیاز شعر و کشف ظرفیت های مفهومی، تصویری، نمادین، استعاری و بیانی اشیا و پدیده های جهان واقعی است ، یعنی کشف شاعرانگی جهان که هنر و قابلیت اصلی شاعران واقعی است.

بخش ادبیات تبیان


منبع: وبلاگ اسماعیل امینی