کمیک استریپ، قصههای مصور
قصه گویی از راه نقش های پشت سر هم، از زمان پیدایش انسان و حتما خیلی پیشتر از آن که گفتار (و سپس نوشتار و یا هنر نقالی و داستان نویسی) رسما شکل بگیرد، بر دیوار غارها و کتیبههای باستانی موجود و همواره مورد توجه بوده است. کمیک استریپ شیوهی مدرن چنین روایتی است.
کُمیکاستریپ یا داستان مصور، نقاشی، طرح یا مجموعهای از تصاویر دنبالهدار است که ماجرا یا قصهای را روایت میکند. آفرینندهی این تصویرهای متوالی را کارتونیست می نامند. در این سری تصاویر، شخصیت یا شخصیت های داستان حین انجام کنشی در لحظه، بادکنکی بالای سرشان دارند که گفتگوها یا نمود حالات عاطفیشان (بهصورت علامت تعجب یا پرسش) در آن نوشته شده، قصه به طور روایی (با نوشتهها) و غیر روایی (با تصویرها) به طور هم زمان پیش میرود.
نخستین بار در اروپای قرون وسطی سری نقاشیهایی از این دست به شکل نقش روی پارچه، سپس در انگلستان قرن هیجده و آلمان قرن نوزده نمونههایی به شکل تابلوهای تکنگار یا تصاویر دنبالهدار با مضمونهای اساسا خندهدار مشاهده شد. انجیل هایی هم از قرون وسطی به جا مانده با نقشهایی مینیاتوری از قدیسان و واژگانی که از دهانشان بیرون می آید، که در زمرهی نخستین کمیک استریپها قرار میگیرند.
اما نخستین روزنامهای که به کمیک استریپ مزین شد، اواخر قرن نوزده و در آمریکا به چاپ رسید. بدیهی است هنر تلفیق واژگان و تصاویر متوالی به مرور زمان دستخوش تغییر شده و پیشرفت کردهاست و موارد یاد شده حالا دیگر به پروتو-کمیک استریپ معروفند. رودولف توپفر سوییسی (1846- 1799) را پدر کمیک استریپ مدرن نامیدهاند. اولین آثار او که مربوط به 1827 است، در 1842 در آمریکا منتشر شد. او نسل دیگری از کمیک استریپ را در آلمان و آمریکا بنا نهاد که هر کدام به عنوان منبع الهام مورد استفادهی دیگر کارتونیست ها قرار گرفت.
از 1950 کمیک استریپهایی با تاثیرهای اجتماعی و سیاسی پدیدار شد و طنز ساده و روساختی به مضمونی عمیق تر و تاثیرگذارتر بدل گردید تا آنجا که حس خطر را در دولتمردان بیدار کرد و شامل سانسور شد.
حتی حق کپی رایت برای برخی داستانها یا شخصیتهای کمیک استریپ ها موضوع مرافعه های دادگاهی شد. انتشار اولین کمیک استریپ رنگی به 1892 باز میگردد و نخستین صفحهی کامل روزنامه در 1912 به چاپ کمیک استریپ اختصاص یافت. این سری کمیکها معمولا اندازه و فرمتی یکسان داشتند و روزانه یا هفتگی به چاپ میرسیدند. از 1950 کمیک استریپهایی با تاثیرهای اجتماعی و سیاسی پدیدار شد و طنز ساده و روساختی به مضمونی عمیق تر و تاثیرگذارتر بدل گردید تا آنجا که حس خطر را در دولتمردان بیدار کرد و شامل سانسور شد.
به مرور نوع طراحی و رنگ آمیزی و شیوهی ارائهی کمیک استریپ ها عوض شد و این هنر، که آن را هنر نهم نیز نامیده اند، امروزه گسترهی وسیعی دارد: کتابهای کمیک استریپ (همان مجموعههای تنتن و تارزان و...)، وب کمیک (اینترنتی و آنلاین)، کمیک استریپهایی دارای ژانرهای مختلف پلیسی-جنایی، دراماتیک و ...، کمیکهای زیرزمینی، کمیکهایی با شخصیتهای حیوانات، حتی بیکلام (مانند گارفیلد و اسنوپی) با گونههای سبزیجات یا حتی مواد معدنی، شخصیتهایی که با گذشت زمان پیر می شوند، قصههایی که اصلا شخصیت مرکزی ندارند و... امروزه حتی کمیک استریپهایی یافت می شوند که محصول مشترک یک داستان نویس و یک طراحند.
بالاترین دستمزدها در دنیای کاریکاتور و کارتون، مربوط به طراحان کمیک استریپ است؛ به عنوان مثال دستمزد یک هنرمند کمیک استریپ عضو سندیکای ایالات متحده سالانه 1/4 میلیون دلار است.
در آمریکا ، حدود 17000روزنامه منتشر میشود که تنها 80 روزنامه کاریکاتوریست تمام وقت دارند. امروزه، کارتونیستها و کاریکاتوریستها در عین حال بهترین و بدترین دوران خود را تجربه میکنند! در حالی که کمیک استریپیها بیشتر از بیش مورد توجه عموم و رسانهها قرار گرفتهاند و فیلمهایی که بر مبنای این داستانها تولید میشوند جزو رکورد داران فروش سینمایی است؛ ولی کاریکاتور بدان صورت بازار خود را به دست نگرفته است.
فرآوری: مهسا رضایی
بخش ادبیات تبیان
منابع: مجله ی چلچراغ شماره 435 ، کتابنیوز