چند ماه گذشت،مردم همچنان جلوتر از مسئولان البته در این راستا بحث هدفمند سازی یارانه‌ها و تحریم‌ها ضرورت اقدامات جهادگونه در عرصه اقتصاد را پررنگ‌تر می‌کند. در این زمینه پای گفت‌وگوی دکتر سیدمهدی زریباف ـ رییس مرکز مطالعات مبانی و مدل‌های اقتصادی با خبرنگار تبیان می‌نشینیم.
حدود پنج ماه از نامگذاری امسال از سوی مقام معظم رهبری به نام جهاد اقتصادی می‌گذرد. نامگذاری که خود تاکید موکدی بود بر ضرورت وقوع جهادی اقتصادی و تحول در اقتصاد کشور. کارشناسان با توجه به زمان سپری شده از این مهم، عملکردها در این زمینه را چندان قوی و موثر قلمداد نمی‌کنند و معتقدند که هنوز هم مردم یک گام جلوتر از مسوولان بوده و قدم‌هایشان در این راستا پرشتاب‌تر است. آن‌ها بر این اعتقادند که با اولویت بندی و مدل‌سازی می‌تواند در این زمینه موفق‌تر ظاهر شد.
*با توجه به نامگذاری امسال به نام جهاد اقتصادی از سوی مقام معظم رهبری، شرایطی که باعث این نامگذاری شدند چه بودند و ضرورت‌هایی که باید به آن توجه شود تا این مهم تحقق یابد چه باید باشد؟
ـ قاعدتا تصمیمات مقام معظم رهبری برای نام نهادن بر هر سال قواعدی دارد. شرایط داخلی و مواضع بین‌المللی که نسبت به انقلاب اتخاذ می‌شود در این نامگذاری‌ها اثر دارند. علاوه بر این مسائل، جهت‌گیری‌های مجموعه نظام و اهدافی که برای نظام طراحی شده نیز بر انتخاب نام برای هر سال موثر هستند. همچنین موضوعی که در تمام ابعاد حضور و بروز دارد نگاه به تحول فرهنگی در جامعه است. مردم و کشور ما بعد از پیروزی انقلاب علی‌رغم پیشرفت‌ها و نقاط مثبتی که داشته‌اند، در مقولات فرهنگی، نقاط ضعف جدی دارند. جامعه از نبود فرهنگ اقتصادی، فرهنگ تولید و مصرف، کار و مشارکت و ... رنج می‌برد و در این زمینه نیازمند کار جدی است. تمام این مسائل و در کنار آن مواردی که دشمنان برای ما ایجاد می‌کنند ضرورت نامگذاری امسال به نام جهاد اقتصادی را پررنگ‌تر می‌کند.
*اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و بحث تحریم‌ها که سال‌هاست کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند، چه میزان در ضرورت تحقق جهاد اقتصادی در کشور تاثیر دارد؟
ـ قانون هدفمندی یارانه‌ها برنامه‌ای استراتژیک و مربوط به داخل کشور است و بحث تحریم‌ها بحثی بین‌المللی است. شاید بحث هدفمندی یارانه‌ها و همگامی مردم و مسئولان برای اجرای آن در این راستا مهم بوده باشد، اما نکته حائز اهمیت در این زمینه این است که ما چگونه می‌توانیم همزمان برای مسائل کشور یک راهکار پیدا کنیم که همه جانبه بوده و جمیع جوانب را در نظر گیرد. «جهاد اقتصادی» یک استراتژی، فرهنگ و و نگاهی است که مسائل داخل و خارج را به اهم حل می‌کند. اگر شاخص‌های جهاد اقتصادی را بشناسیم و نظر مردم و مسوولان را معطوف به آن کنیم کشور را به سوی پیشرفت می‌بریم و به افزایش کارایی و بهره وری کمک می‌کنیم.
جامعه از نبود فرهنگ اقتصادی، فرهنگ تولید و مصرف، کار و مشارکت و ... رنج می‌برد و در این زمینه نیازمند کار جدی است. تمام این مسائل و در کنار آن مواردی که دشمنان برای ما ایجاد می‌کنند ضرورت نامگذاری امسال به نام جهاد اقتصادی را پررنگ‌تر می‌کند.
* در حال حاضر حدود شش ماه از بیانات رهبر معظم انقلاب و نامگذاری این سال می‌گذرد. آیا تاکنون گامی در راستای تحقق این شعار برداشته شده است؟
ـ متاسفانه این مدتی که گذشت نشان داد ما نسبت به بیانات رهبر انقلاب چندان با توجه نبوده‌ایم. ما باید رفتارهای صحیحی را در این زمینه در پیش بگیریم. ناگفته نماند که رسانه‌ها سعی کردند از وجوه مختلف به اهمیت موضوع بپردازند و مسائل را بازتاب دهند. البته از جهت اینکه این واژه‌ها و ادبیات برای ما نوظهور است و برای خواص، دانشگاهیان و حوزویان تازگی دارد ،فلذا همکاری لازم در زمینه راهکارها صورت نمی‌گیرد. با اینحال مردم همواره با بیانات رهبری همراهی می‌کنند و این مساله مهمی است . مدیران نظام باید مصادیق جهاد اقتصادی را یافته و آن‌ها را اجرا کنند و در سیاست‌ها نیز آن‌ها را لحاظ کنند. اما متاسفانه هنوز کار جدی صورت نگرفته است.
*اولین گام در این راستا چه باید باشد؟ اولویت با کدام بخش است و در کدام بخش کشور بیشتر به جهاد اقتصادی نیاز داریم؟
ـ موضوع جهاد اقتصادی کلان است و نمی‌توان از یک زاویه به آن نگریست. مسئولان باید پاسخ دهند که تاکنون چه کرده‌اند. ظاهر امر این است که دولت اشتغال، مسکن، یارانه‌ها و تحول در سیستم بانکی را در اولویت قرار داده است.
معتقدم جهاد اقتصادی باید تبدیل به یک مدل رفتاری و سیاست‌گذاری شود. این رسالت خواص و سیاست‌گذاران است که متاسفانه تاکنون در این زمینه کاری نشده است.
باید نگران مفهوم سازی و مدل برای جهاد اقتصادی باشیم. اما سوال این است که تاکنون در این زمینه چه گامی برداشته شده است؟ مسائلی از این دست کیفی و عمیق و گسترده و فرهنگی هستند و باید هزینه‌های کافی برای آن پرداخت شود. مباحثی از این دست بدون مدل سازی جا نمی‌افتند و تغییر رفتار مردم و مسوولان صورت نمی‌گیرد. به عنوان مثال می‌توان به "مدل رفتاری جهاد سازندگی" در دهه‌ی اول انقلاب اشاره کرد، که امروز می‌توان از آن برای تعریف مجدد و بازسازی و نو سازی مدل"جهاد اقتصادی" استفاده برد.
مقام معظم رهبری هیچ گاه مطرح نکردند این نامگذاری‌ها و تحقق آن‌ها مربوط به یک سال است. ایشان اولویت‌های کشور را مطرح می‌کنند و اینگونه نیست که با پایان یک سال این مباحث هم پایان یابد؛ این تازه شروع یک فرآیند است.
اگر شاخص‌های جهاد اقتصادی را بشناسیم و نظر مردم و مسوولان را معطوف به آن کنیم کشور را به سوی پیشرفت می‌بریم و به افزایش کارایی و بهره وری کمک می‌کنیم.
*در بحث مدل سازی که به آن اشاره کردید آیا تا به حال کاری صورت گرفته است و فکر می‌کنید مدل‌ها می‌توانند با سرعت تهیه شوند تا طی یک سال قابیلت اجرا داشته باشند؟
ـ این سوال همواره مطرح است که آیا تا به حال مدل سازی در زمینه سیاست‌هایی که مقام معظم رهبری در قالب نام‌ها برای هر سال مطرح می‌کنند، صورت گرفته است. تا به حال در کشور در بحث مدل سازی چه امسال و چه سال‌های اخیر کار جدی نشده است. آیا برای سال اصلاح الگوی مصرف مدلی تدوین شد تا براساس آن بتوان این هدف را محقق کرد؟ البته همین که مقام معظم رهبری با توجه به نقاط ضعف و قوت کشور نکاتی را مطرح می‌کنند ،خود خیر و برکت است. فرهنگ اقتصادی کشور از زیرساخت‌های نظام است. هر چند که خواص همت جدی در این زمینه نداشته باشند، اما توده مردم و جامعه موضوع را خوب درك كرده و همواره با اهداف ترسیم شده از سوی مقام معظم رهبری همگام می‌شوند.
معصومه نصیری
بخش اقتصاد تبیان
لینک مرتبط:
به فرمایشات رهبری عمل شده است؟
جهاد اقتصادی و افق 14 سال پیش رو
