با هر سختی گشایشی هست

تلازم بین سختی و آسایش

در شکم گرفتاری‌ها و مصیبت‌ها, نیک بختی‌ها و سعادت‌ها نهفته است; هم چنان که گاهی هم در درون سعادت‌ها, بدبختی‌ها تکوین می‌یابند و این فرمول جهان است.

ضرب‌المثل معروف: (پایان شب سیه, سپید است), تلازم قطعی بین تحمل رنج و نیل به سعادت را بیان می‌کند. گویی سپیدی‌ها از سیاهی‌ها زاییده می‌شوند; هم چنان که سفیدی نیز در شرایط انحرافی, سیاهی تولید می‌کند. قرآن برای بیان تلازم سختی‌ها و آسایش‌ها می‌فرماید: (فان مع العسر یسراً* ان مع العسر یسراً ؛پس حتماً با سختی آسانی است, حتماً با سختی آسانی است.)(انشراح(94) آیه 5و6.)

قرآن نمی‌فرماید که بعد از سختی, آسانی است; تعبیر قرآن این است که با سختی آسانی است; یعنی آسانی در شکم سختی و همراه آن است.

روزی پیامبر اکرم(ص) به خانه یکی از مسلمانان دعوت شدند, وقتی وارد منزل شدند مرغی را دیدند که در بالای دیوار تخم کرد و تخم مرغ افتاد و نشکست. رسول اکرم(ص) در شگفت شدند.

صاحب خانه گفت: آیا تعجب فرمودید؟ قسم به خدایی که تو را به پیامبری برانگیخته است, به من هرگز آسیبی نرسیده است. رسول اکرم برخاستند و از خانه آن مرد رفتند , گفتند: کسی که هرگز مصیبتی نبیند, مورد لطف خدا نیست. ( بحارالانوار, ج15, ص56.)

حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه, قصار93 می‌فرماید: نگویید خدایا به تو از فتنه‌ها و گرفتاری‌ها پناه می‌برم, زیرا هیچ کس نیست که با گرفتاری‌ها مواجه نباشد. بگویید: خدایا از فتنه‌های گمراه کننده و از آن جنبه گمراه کننده فتنه‌ها به تو پناه می‌برم.

تقسیم بندی مردم در برابر شداید و حوادث

در برخورد با سختی‌ها و شداید مردم  چهار دسته‌اند:

1. گروهی همین که با حوادث تلخ روبرو شدند, داد و فریاد راه می‌اندازند و به لطف و حکمت خداوند و به نظام آفرینش بد می‌گویند: (اذا مسهُ الشرُّ جزوعاً).( معارج(70) آیه 20.)

2. دسته دوم کسانی هستند که سختی‌ها را با روح استقامت و پشتکار تحمل می‌کنند و با زبان دل می‌گویند: ما همه از خداییم و به سوی او باز می‌گردیم: (انا لله و انا الیه راجعون).( بقره(2) آیه 155)

3. دسته‌ای دیگر کسانی هستند که حتی از گروه دوم بیشتر رشد کرده‌اند و در برابر سختی‌ها شکر هم می‌کنند. در زیارت نامه عاشورا می‌خوانیم: (اللهم لک الحمد حمد الشاکرین لک علی مصابهم).(از جملاتی است که در سجده پس از زیارت عاشورا خوانده می‌شود.)

4. دسته چهارم آنانند که هنگام برخورد با ناگواری‌ها نه تنها به عدل خدا بدبین نمی‌شوند و نه تنها شکر می‌کنند, بلکه عاشقانه به سراغ ناگواری‌ها می‌روند: (واجعلنی فی میادین السابقین. قسمتی از دعای کمیل )

پیامبر اعظم (ص)و حضرت علی(ع) و سایر ائمه اطهار و اولیاء الهی در این طیف قرار دارند .

خداوند متعال قدرت مواجه شدن با مصائب و مشکلات را در وجود هر انسانی به ودیعت گذاشته و این انسان است که بایستی از موهبت و نعمت الهی بهره بگیرد و هرچه به کار ببندد, قدرتمندتر می‌شود. از این رو نباید هنگام بروز بلاها و گرفتاری‌ها از حرکت باز ایستد و از آن گریزان می‌شود, بلکه باید عاقلانه و مدبرانه با این مسائل مبارزه کند.

متأسفانه افراد زیادی هستند که در مقابل مشکلات شانه خالی می‌کنند, آشفته می‌شوند و ناسزا می‌گویند و حتی بعضی در مصیبت‌های بزرگ مانند از دست دادن عزیزان خود, پا را فراتر نهاده و خداوند را بی عدالت و بی رحم می‌دانند, که این خود گناهی بزرگ است. البته تحمل ناپذیری این دسته از افراد دارای عواملی است; عدم اعتماد به نفس, نازپروردگی, سست ایمانی و ندانستن فلسفه سختی‌ها و… از جمله عواملی هستند که موجب می‌شوند افراد توان تحمل مشکلات و شداید را نداشته باشند و به همین دلیل روحیه صبر, استقامت و شکیبایی در آنان وجود ندارد.

شهید مطهری می‌نویسد: (به هر نسبت که مواجهه با شداید, مربی و مکمل و صیقل ده و جلا بخش و کیمیا اثر است, پرهیز کردن, اثر مخالف دارد, لذا دانشمندان گفته‌اند: بزرگ‌ترین دشمنی‌هایی که درباره اطفال و کودکان می‌شود, همان‌ها است که پدران و مادرانِ نادان به عنوان محبت و از روی کمال علاقه انجام می‌دهند; یعنی نوازش‌های بی حساب, مانع شدن از برخورد با سختی, نازپرورده کردن آن‌ها; این‌ها است که طفل را بیچاره و ناتوان بار می‌آورد و او را از صحنه زندگی خلع سلاح می‌کند, کاری می‌کند که کوچک‌ترین ناملایمی, آن‌ها را از پا درآورد و کم‌ترین تغییر وضعی, سبب نابودی آن‌ها گردد. (اخلاق در قرآن, آیت‌الله مکارم شیرازی.ص 211)

آری اگر نیک بنگریم خداوند سراسر شفقت و مرحمت است و تنها به منظور تجربه‌ای آموزشی و برای تکامل روحمان به ما رنج ارزانی می‌دارد و رنج چیزی نیست مگر سکوی پرتاب تکامل انسان. درست همان‌گونه که طلا پس از حرارت دیدن در آتش، جلا و درخشش می‌یابد، انسان نیز با معنا دادن به رنج‌ها و سختی‌هایش به خلوص و بلوغ معنوی می‌رسد.

سیر و تعمق درباره‌ی خداوند همراه با ایمانی ثابت و تحسین او و پذیرش در دو اندوه و نیز سرور و شادمانی در کمال شکیبایی و قبول آن‌ها به منزله‌ی موهبت‌های ارزشمند الهی؟ برای برخورد با حوادث زندگی، رویکرد شایسته‌ای است. از آنجا که بدون اراده و خواست او هیچ اتفاقی نمی‌دهد پس چه خوبست حتی در دوغممان را به منزله‌ی خواست و اراده‌ی او بپذیریم و به او ایمان داشته باشیم . مطمئن باشید با این تصور هیچ درد و رنجی مانع پیشرفت ما نخواهد شد.

در این ایام معنوی از راز و نیاز با خدا غافل نشوید و ما را هم از فیض دعاها تون بی نصیب مگذارید. دل باصفاتون پر از نور و معنویت.

فرآوری : زهرا اجلال

بخش قرآن تبیان

منابع :

وبلاگ راه خدا

وبلاگ همدم روح