کتابشناسی رضا امیرخانی

معرفی مختصر کتاب های:  «ارمیا»، «ناصر ارمنی»، «من او»، «ازبه»، «داستان سیستان»، «نشت نشا»، «بیوتن»، «سرلوحه ها»، «نفحات نفت»و «جانستان کابلستان» آثار رضا امیرخانی.

رضا امیرخانی متولد تهران، 26اردیبهشت سال 1352؛ نویسنده و منتقد ادبی است.

«ارمیا»

انتشارات سوره مهر

ارمیا، نخستین کتاب رضا امیرخانی است؛ وی این کتاب را در سال 1372 هجری شمسی نوشت. نام کتاب از شخصیت اصلی آن وام گرفته شده، پسری که سال‌های پایانی جنگ ایران و عراق را در جبهه گذرانده و پس از قبول قطعنامه به تهران بازگشته است تا زندگی را ادامه دهد. نحوه زندگی اجتماعی پس از جنگ برای او که سال‌ها در شرایط متفاوتی زندگی کرده، بسیار دشوار است. به همین دلیل تصمیم می‌گیرد از تهران به شمال کشور سفر کند تا در تنهایی به مسائلی که در این مدت با آن‌ها دست به گریبان بوده بیاندیشد.

این کتاب، جوایز بسیاری از آن خود کرده است. تقدیر ویژه دومین دوره کتاب سال دفاع مقدس و تقدیر در نخستین دوره جشنواره فرهنگی ـ هنری مهر از جمله این جوایز است. ارمیا، جایزه برتر بیست سال داستان‌نویسی ادبیات دفاع مقدس را نیز به دست آورده و در بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، جزو پرفروش‌ترین کتاب‌های انتشارات سوره مهر بوده است.

«ناصر ارمنی: مجموعه داستان»

نشر: کتاب نیستان

این کتاب مجموعه‌ای از یازده داستان کوتاه با عناوین زمزم، انگشتر، رتبه قبولی، یک پژوهش خشن، کوچولو، ناصر ارمنی، کمال، سه نفر، خیابان، سال نو و گوش شنوا است. ناصر ارمنی داستان مردی به نام ناصر است که فرزندِ همسر دوم پدر خود است. پدر برای آنکه بابت اختیار کردن همسر دوم به دردسر نیفتد و دیگران، خصوصا همسر اولش از این قضیه بویی نبرند، برای آنان خانه‌ای در محلة ارمنی‌ها، که در آن زمان برای مسلمانان اقامت در آن محله‌ها ننگ بود، خریداری کرد. لقب ارمنی را از همان دوران نوجوانی همسالان ناصر به او دادند و در این داستان می‌خوانیم چطور با وجود تلاش‌هایی که کرد حتی تا پس از مرگش نیز نتوانست این لقب را از کنار اسم خود پاک کند.

«من او»

انتشارات سوره مهر

داستان مربوط به زندگى فردى به نام على فتاح است. راوى،قهرمان داستان هم هست، ماجراهاى زندگى خود را، از کودکى تامرگ، روایت مى‏کند. على فتاح فرزند یک تاجر ثروتمند است و در جنوب شهر زندگى مى‏کنند. در کودکى، پدر خود را از دست مى‏دهد و تحت نظر پدر بزرگش بزرگ مى‏شود. در نوجوانى به مهتاب،همبازى دوره کودکى خود، دل مى‏بندد. ولى این علاقه به ازدواج‏ نمى‏انجامد. سال‏ها بعد، مهتاب با خواهر على به فرانسه مى‏روند. خواهر على با یک مبارز الجزایرى ازدواج مى‏کند. این مبارز ترورمى‏شود و او و مهتاب به ایران برمى‏گردند. در زمان موشک باران‏ تهران، خواهر على و مهتاب به شهادت مى‏رسند. على فتاح نیز بعداز بخشیدن آنچه از اموال پدرى مانده است، فوت مى‏کند.

مضمون اصلى این رمان عشق است اما نه‏عشق به معناى رایج امروزى آن بلکه عشق به همان معنا که بزرگان‏ ادب و هنر ما در آثارشان مایه گرفته‏اند.(چاپ اول: 1378)

«ازبه»

انتشارات نیستان

ازبه رمانی از رضا امیرخانی که در سال 1380 نوشته و منتشر شده است. ازبه در قالب دسته نامه‌های رد و بدل شده بین آدمهای گوناگونی نوشته شده است؛ مانند کتاب بابالنگ دراز جین وبستر، بااین تفاوت که آدم های بیشتری در آن نقش دارند.

ماجرای اصلی این است که خلبان جانبازی به نام مرتضی مشکات که دو پای خود را از دست داده، بار دیگر می خواهد پرواز کند که با ممانعت همه مواجه می‌شود. اما دست آخر به کمک دوست خود رحیم میریان با شگردی جالب موفق به پرواز می‌شود و ماجرای عاطفی دیگری هم همزمان با این جریانات شکل می‌گیرد.

«داستان سیستان»

نشر قدیانی

داستان سیستان، چهارمین اثر رضا امیرخانی می‌باشد.این کتاب، سفرنامه شخصی وی به استان سیستان و بلوچستان ایران، به همراه رهبر جمهوری اسلامی حضرت آیت الله خامنه‌ای می‌باشد. چاپ اول این کتاب در اواخر سال 83 انجام شد و با استقبال بسیار خوب ایرانیان مواجه گردید، به طوری که در کمتر از شش ماه این کتاب به چاپ پنجم خود رسید.

«نشت نشا»

انتشارات قدیانی

این کتاب به بررسی پدیده فرار مغزها و عوامل آن می‌پردازد.  علت نامگذاری اش هم این است که از فرار به دلیل بار منفی زیادی که دارد استفاده نشده، مهاجرت هم به گونه ای بار مثبت دارد؛ بنابر این از "نشت" که بینابین هست و کمی به سمت منفی متمایل است استفاده شده. به نظر امیر خانی؛ کشور برای رسیدن به علم بومی باید سؤال بومی داشته باشد.

گوشه یی از این کتاب:"...مسأله زیرزمینی نیست. در آن مافیایی وجود ندارد. حرف در آورده‌ایم که باندهایی زیرزمینی برای بچه‌ها پذیرش می‌فرستند و خودمان هم باور کرده‌ایم. بچه‌ها سر و دست می‌شکنند برای رفتن. بگذار مسؤولانِ آگاه بخوانند‍! دانش‌جوی سالِ سه‌ی شریف اگر اپلیکیشن فرم دستش نباشد و برای تافل لغت حفظ نکند، یا مشنگ است، یا فقیر است، یا پخمه."

«بیوتن»

انتشارات علم

این کتاب که درونمایه‌ای پیرامون هویت انسان ایرانی در پایتخت دنیای امروز (نیویورک) دارد، برگرفته از تجربه یک سال سیر و سفر نویسنده با یک خودرو در سراسر ایالات متحده امریکا و آشنایی او با شرایط اجتماعی این کشور و طیف‌های مختلف مهاجران ایرانی است. نگارش این کتاب با حجمی بیش از 500 صفحه و 8 فصل، 6 سال و 6 ماه به طول انجامیده و شخصیت اصلی‌آن به گونه‌ای ادامه شخصیت ارمیا  در نخستین رمان نویسنده است.

«سرلوحه ها: یادداشت های پراکنده سال 81 تا 84»

نشر: سپیده باوران – کتاب آفتاب (مشهد)

ین اثر که شامل گزیده ای از یادداشت های امیرخانی است در فاصله سالهای 84-81 در برگیرنده چهار بخش است با عناوین الواح، امکنه، اجتماعیات، و فرهنگ. نویسنده در مقدمه کتاب گفته است این یادداشت ها نموداری است از اوضاع جامعه در آن سالها از نگاه یک داستان نویس... . از ویژگیهای این اثر موضوعات  گوناگون و جذابی است که امیرخانی به آنها پرداخته است.

«نفحات نفت»

نشر افق

نفحات نفت؛ جستاری در فرهنگ نفتی و مدیریت نفتی (به معنی «بوهای خوش نفت») مقاله بلندی است به قلم رضا امیرخانی در نقد مدیریت و فرهنگ نفتی. همشهری آیه در مصاحبه‌ای با نویسنده، کتاب را از نظر اقتصادی «راست» و طرفدار اقتصاد باز و لیبرال به حساب می‌آورد. امیرخانی جواب این گفته را اینگونه بیان کرد: الان داریم از این طرف بام می‌افتیم. می‌خواهم بگویم اگر روزی اقتصاد ما به سوی اقتصاد باز و لیبرال جهانی رفت، آن‌وقت فرصت نقد اقتصاد راست هم هست.

«جانستان کابلستان»

نشر افق

جانستان کابلستان شرح سفر اتفاقی امیرخانی به افغانستان است. در پیش درآمد کتاب با عنوان مور و تیمور، حوادثی را شرح می‌دهد که به عبورش از مرز و ورودش به افغانستان همراه همسر و فرزندش منجر می‌شود. امیرخانی از همان ابتد واژگان رد و بدل شده بین افغان‌ها را ضبط می‌کند؛ مثلا دوگانگی به جای دوقلو،‌ رخ نمی‌دهد به جای آنتن نمی‌دهد، خانه جنگی به جای جنگ خانگی و... . فصل‌های دیگر کتاب با عنوان‌هایی چون مشهورات هرات، متواترات هرات، تحریرات هرات، زائر و زار و نزار مزار، بلخ؛ الخ...، تقابل با کابل، انتخاباتیات و بلاکش هندوکش پشت سر هم می‌آیند.

امیرخانی در مقایسه سفرش به افغانستان با دیگر کشورها می‌نویسد: هربار وقتی از سفری به ایران برمی‌گردم دوست دارم سر فرو بیفکنم و بر خاک سرزمینم بوسه‌ای بیفشانم. این اولین بار بود که چنین حسی نداشتم. بر عکس پاره‌ای از تنم را گذاشته بودم پشت خطوط مرزی، خطوط بی‌راه و بی‌روح مرزی.

فرآوری: رویا فهیم

بخش کتاب و کتابخوانی تبیان