تبیان، دستیار زندگی
شرم و حیای خاص ایرانی و عدم صداقت ناشی از آن نیز از موانع جدی ابراز این قبیل عواطف و استقبال از آنها بوده است. البته استثناء همیشه وجود دارد و نافی قاعده هم نیست. نكته جالب توجه این كه روحیات مزبور نه تنها در اغلب موارد جنب...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مقدمه ای بر آسیب شناسی روابط خانوادگی در ایران (قسمت دوم)


شرم و حیای خاص ایرانی و عدم صداقت ناشی از آن نیز از موانع جدی ابراز این قبیل عواطف و استقبال از آنها بوده است. البته استثناء همیشه وجود دارد و نافی قاعده هم نیست. نكته جالب توجه این كه روحیات مزبور نه تنها در اغلب موارد جنبه ای عقلانی ندارد بلكه در بسیاری از موارد خصلت و خاستگاه دینی نیز ندارند و به نظر می رسد كه بیشتر جنبه فرهنگی داشته باشند. از این روست كه جا دارد منتقدان فرهنگ و نیز اصلاح گران سنت های دینی به بازاندیشی در این قبیل امور همت گمارند. البته چنین به نظر می آید كه نسل جدید منتظر این تفحصات نمانده و خود در میدان عمل، تجدید نظر را آغاز كرده است. ملاحظه در همین تجدید نظرها و انواع جلوه های آن نیز باید مورد توجه و تحلیل واقع شود.

همان گونه كه ویكتور فرانكل در اثر مشهور خود «انسان در جستجوی معنی» نشان داده، سلامت روانی و رفتاری آدمیان دقیقاً در گرو مساعد و متعارف بودن وضعیت زیست آنهاست و با از حد گذشتن سختی ها، فشارها و تنگناها آستانه تحمل و توان انسان به سر می رسد و او حتی می تواند به موجودی خطرناك تبدیل شود. در جامعه امروزی این مشكلات اقتصادی و فشارهای ناشی از آن در زندگی روزانه، تلخی و سختی خود را به شمار قابل ملاحظه ای از شهروندان می چشاند. به نظر می رسد كه برای كثیری از هموطنان، زندگی مترادف با تلاش برای تأمین معیشت شده است. در بسیاری از موارد حداقل فراغت لازمه برای برقراری رابطه ای مهرآمیز میسر نیست و ارتباط میان زوجین تحت فشارهای زندگی هر روزه به انسداد می گراید و با موانع جدی روبرو می شود. ارتباطی كه در فقدان آن انواع سوءتفاهم ها نضج می توانند گرفت و كینه و سردی و دلخوری به جای مهر و صفا و گرمی می توانند نشست.

در خصوص مشكلات اقتصادی نباید از نظر پوشیده داشت كه گرچه این قبیل مسائل برای رابطه توأم با مهر و محبت تهدیدی جدی به شمار می آیند، لیكن چنین نیست كه در نبود این گونه مشكلات، عشق ورزیدن امری محتوم و حتمی الوقوع باشد. به طوری كه در اقشار مرفه جامعه نیز ممكن است در این زمینه دشواری هایی بروز نماید كه البته دلایلی متفاوت دارند. ناگفته نمی توان گذاشت كه در سال های اخیر رواج فرهنگ مصرف گرایی در سطوح مختلف سبب نارضایتی های گسترده ای شده است. یعنی بخشی از ناكامی ها در پی برآورده نشدن نیازهای كاذبی است كه افراد را به دنبال خود می كشند. وضعیت مزبور نه تنها شكاف و دافعه میان اقشار و طبقات اجتماعی گوناگون را سبب می گردد، بلكه درون اعضای یك خانواده نیز انواع گسل های عاطفی را پدید می آورد. كوتاه سخن این كه همواره پایین بودن درآمد و دارایی نیست كه مشكل زاست، گاهی بالا بودن توقعات، زمینه را برای مهرورزی ناهموار می سازد.

به رغم جدی بودن مسئله به نظر می رسد كه در ایران هیچ سازمان، نهاد، تشكل و مؤسسه ای وجود ندارد كه متولی آموزش مهر ورزیدن و شناسایی و معرفی موانع آن باشد. صدا و سیما كه می تواند در این زمینه نقش آفرینی گسترده ای داشته باشد، برنامه های مرتبط با خانواده را عمدتاً به گونه ای كلیشه ای و لذا غیرجذاب به پیش می برد. از سوی دیگر از آنجا كه رویكرد این سازمان به خانواده غالباً نگاهی سنتی را مد نظر دارد، احتمالاً مشكل را به رسمیت نمی شناسد كه برای آن چاره ای بیاندیشد. در مواقعی كه در برنامه ای به این موضوع مهم پرداخته می شود لحن و طنین بحث نوعاً به نحوی مماشات گونه است و پیچیدگی واقعیت را مكشوف نمی سازد و لحاظ نمی دارد.

نكته دیگر به ساعت پخش برنامه های مرتبط با خانواده برمی گردد كه احتمالاً شمار وسیعی از مخاطبان به علت نامناسب بودن زمان پخش و تقارنش با حضور در محل كار، امكان تعقیب و مشاهده برنامه را از دست می دهند. ضمن این كه اساساً معلوم نیست كه چه تعداد از كسانی كه محتاج دریافت و ارتقای آگاهی در رابطه با این مشكل هستند اساساً به این رسانه توجهی دارند.

سوتیتر 1

آموزش و پرورش یكی از نهادهایی است كه می تواند در تعلیم اهمیت مهر ورزیدن در زندگی سهمی به سزا داشته باشد. اساساً یكی از وظایف و كاركردهای اصلی نهاد آموزش و پرورش كمك به كودكان در یادگیری مهارت های اساسی زندگی روزانه است.

به نظر می رسد كه روند و روح حاكم بر آموزش و پرورش در ایران مبتنی بر انتقال و آموزش دانسته های غیركاربردی آن هم به شیوه ای خشك و منسوخ است. حجم وسیعی از مواد درسی هیچ ربطی به زندگی واقعی ندارد. واقعیت این است كه بخش بزرگی از مضامین آموخته شده را دانش آموزان به زودی فراموش می كنند. در حالی كه با توجه به فوریت و اهمیت این قبیل مسائل زندگی ساز، برنامه ریزان و سیاستگذاران سازمان آموزش و پرورش باید با هدف لحاظ كردن این گونه مقاصد آموزشی به تجدید نظری اساسی روی آورند.

به هر روی گویی این انتظار وجود دارد كه خانواده ها آئین مهرورزی را خود به فرزندان آموزش دهند. سخن بر سر این است كه خود خانواده ها را چه كسی آموزش خواهد داد؟ محلی كه احتمالاً مولد مسئله و مبتلا به مشكل است چگونه می تواند بدون انواع بهسازی ها به حلال مشكل تبدیل گردد؟

منابع:

- مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده- تألیف باقر ساروخانی

- راه سوم: بازسازی سوسیال دموكراسی؛ گیدنز، آنتونی؛ ترجمه منوچهر صبوری- محمدرضا زمردی

لینک ها

انسان، خانواده ، تربیت

نظام حیات خانواده در اسلام

مسائل و مشكلات قانونی در خانواده

مدیریت خانواده ، برنامه ای مدون برای زندگی

زندگی و رسوم خانواده های اروپایی در قرون گذشته

نقش خانواده در بهداشت روانی ( قسمت اول ) ، ( قسمت دوم ) ، ( قسمت سوم)  ، ( قسمت چهارم)

نقش ها و وظایف همسران در به وجود آوردن خانواده ای شاد و سالم ( قسمت اول ) ، (  قسمت دوم ) ، ( قسمت سوم ) ، ( قسمت چهارم )، ( قسمت پنجم )

کتاب های « روان شناسی » ، « خانواده » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.