ازدواج در نگاه علامه جوادی آملی

انسان با ازدواج هم شخصاً وهم نوعاً محفوظ خواهد بود

علامه آیت الله جوادی آملی در سخنانی به تبین فلسفه ازدواج پرداختند که متن این سخنان به شما کاربران محترم اسرا تقدیم می‌گردد:

در جریان ازدواج مستحضرید که این ازدواج مثل غذا خوردن برای حفظ انسان است انسان هم باید شخصاً بماند هم باید نوعاً محفوظ باشد حفظ شخصِ انسان با غذاست حفظ نوع انسان با نکاح است و هر دو را ذات اقدس الهی به عنوان ضروری مطرح کردند و چون تحمّل این کارها دشوار است یا آسان نیست یک سلسله لذایذی را در هویت انسان تأمین کرد تا انسان برای رسیدن به آن لذّت تن به این کار بدهد این‌ها در حقیقت مُزد کار است نه هدف. انسان اگر غذا نخورد می‌میرد انسان اگر نکاح نداشته باشد منقرض می‌شود انسان مثل فرشته نیست که بدون غذا بماند و غذای او ذکر خدا باشد انسان مثل فرشته نیست که نیاز به نکاح نداشته باشد و محفوظ باشد هم به غذا محتاج است برای حفظ شخص هم به نکاح محتاج است برای حفظ نوع چون این کارها دشوار است تأمین غذا و تهیه غذا سخت است زیرا انسان مثل حیوان نیست که غذای او در سفره? طبیعت حاضر باشد او علف خوار نیست او نیاز به پخت و پَز و دستگاه تغذیه دارد بنابراین این کار دشوار است برای اینکه او این دشواری را تحمّل کند لذّتی در فضای کام او پیدا می‌شود و همچنین نکاح برای حفظ نسل است این کار ضروری است نظیر مسئله? غذا و چون این کار دشوار است تأمین خانواده تأمین هزینه? آن‌ها تربیت فرزند مشکل است چند کار را ذات اقدس الهی به عنوان پاداش این کار دشوار قرار داد یکی لذّت نکاح است و یکی محبّت اولاد.

این انسان خیال می‌کند که این لذّت هدف است یا آن محبّت هدف است در حالی که اگر پدر و مادر به کودک علاقه نداشته باشند تمام مشکلات او را تحمّل نمی‌کنند این مُزد آن کار است انسان خیال می‌کند که محبّت اولاد چیزی است برای او یک اصل است یا لذّت نکاح برای او اصل است در حالی که این مُزد آن کار است این لذّت غذا خوردن مُزد تحمّل این دشواری است و چون این افراد عادی نمی‌دانند که این لذّت مُزد آن کار است تا می‌توانند می‌خورند و اکثر بیماری‌ها هم مستحضرید که بیماری گوارشی است حالا این سال‌ها بیماری تصادفی و تصادفات و این‌ها هم پیدا شده و گرنه هشتاد درصد بیماری در اثر بدخوری و پرخوری است این دین دستور داده تا اشتها به غذا ندارید کنار سفره نروید یک مقداری مانده که سیر بشوید از کنار سفره برخیزید و هیچ انسانِ پرخوری خوش‌استعداد و خوش‌فهم نخواهد بود این جزء بیانات نورانی حضرت امیر بود که بارها خوانده شد فرمود: «وَ لاَ تَجْتَمِعُ عَزِیمَةٌ وَ وَلِیمَةٌ» «لن تجتمع الفتنة والبطنة» پرخوری با فِتانَت بَطین بودن با فَتِن بودن جمع نمی‌شود هیچ آدم پرخوری مُلاّ نخواهد شد هیچ آدم بدخوری هم خردمند نمی‌شود به مقداری که بدن نیاز دارد آدم باید غذا بخورد.

خب این را گفتند آن که نمی‌فهمد بشر چرا باید غذا بخورد پرخوری می‌کند آن که نمی‌فهمد بشر چرا محتاج به نکاح است دنبال هرزه‌گی است فرمود شما مواظب غذایتان باشید مواظب اندام تناسلی‌تان باشید این هم یک مطلب و مبادا خیال بکنید این نکاح برای آن است که شما لذّت ببرید این نکاح برای آن است که نسل بشر محفوظ بماند همان طوری که در پرخوری و بدخوری این‌ها خیال می‌کنند که انسان برای لذّت غذا می‌خورد نه برای ماندن لذا به ماندنِ خودشان آسیب می‌رسانند که به لذّت برسند در جریان نکاح هم همین طور است برای اینکه این نکاح اساس خانواده را حفظ بکند (یک) و فرزند صالح تربیت بکند (دو) چون اگر خانواده حفظ نشود و فرزند صالح تربیت نشود ما امّت اسلامی جامعه اسلامی جامعه متمدّن نخواهیم داشت زیرا جوامع را خانواده‌ها تشکیل می‌دهند و عواطف در همان دوران خردسالی است متمّم قانون همان عاطفه و اخلاق است جایی که عاطفه نباشد اخلاق نباشد قانون هر چه کامل باشد نمی‌تواند مشکلات جامعه را حل کند لذا قرآن کریم برای خانواده خیلی حرمت قائل است خیلی تأکید می‌کند همان طوری که برای عقل حرمت قائل است هم‌زمان با نزول وحی دو چیز را پشت سر هم با تعبیرهای گوناگون تحریم کرده یکی خَمر یکی زنا.

فرمود این کارها را نکنید چه در سوَر مکی چه در سوَر مدنی گاهی به صورت نهی گاهی به صورت اینکه این‌ها مذموماند گاهی به صورت اینکه این‌ها فحشای‌اند گاهی به صورت اینکه این‌ها منکرند گاهی به صورت اینکه این‌ها مورد ملامتاند گاهی به صورت اینکه این‌ها عدوان و تعدّی و تجاوزند چه در سوره‌های مکی چه در سوره‌های مدنی پشت سر هم درباره حرمت زنا و حرمت خمر با تعبیرهای گوناگون سخن گفته برای اینکه نه می‌گذارند خانواده سامان بپذیرند نه می‌گذارند جامعه شکل بگیرد .

و بسیاری از مشکلاتی که ما در جامعه شاهد آن هستیم ناشی از عدم شناخت اهداف است بحث مهمی است نباید سرسری گرفت واقعی بسیاری از جوانان نمی‌دانند که هدف از ازدواج لذت نیست .

نظر علامه حسن زاده آملی

آیت الله حسن زاده آملی (دامت برکاته) نکته ظریفی در این باب فرموده‌اند که جا دارد همه ما به دقت به آن بیندیشیم .

ایشان می‌فرمایند این نکته که می‌گویند ازدواج باعث کامل شدن دین می‌شود این نیست که یک راحتی را برای انسان فراهم می‌کند که به واسطه آن ایمانش کامل شود بلکه ازدواج با درگیری‌ها و تکالیفی که به همراه دارد انسان را درگیر می‌کند چنان که وی ممکن است از وظایف معنوی خود باز بماند چون حفظ ایمان و توجه به خداوند در این شرایط سخت‌تر است لذا این ایمان کامل‌تر است چرا که انسان مجرد اگر فقط دغدغه مسائل جنسی را دارد یک شخص متأهل هزاران دغدغه دیگر هم دارد .

اما ما چقدر به این نکات توجه داریم همه همّ و غممان شده اینکه چه چیزی بهتر است همان را بخوریم .

در مسأله ازدواج جوانان به سمتی کشیده شده‌اند که به جای ملاک قرار دادن تقوا و متدین بودن طرف مقابل ملاکشان شده است اینکه با چه کسی ازدواج کنند که بیشترین لذت و کام‌جویی را از وی داشته باشد .

و مشخص است که وقتی معیار و ملاک این باشد مشخصاً بزودی جذابیت‌ها از میان می‌رود همان‌طور که یک غذا هم هر چقدر لذیذ باشد نمی‌تواند مدت زیادی تنها غذای مصرفی باشد .

و این است که مردمی که هدف واقعی ازدواج را درک نکرده اند وقتی دیدند که آن طور که انتظار داشتند نیست و ازدواج سختی‌های خاص خود را دارد قدم بعدیشان طلاق است و یا اگر هم قادر به آن نباشند چشم به ناموس دیگران می‌دوزند .

پس راه حل بسیاری از مسائل و مشکلاتی را که جامعه درگیر آن است را باید در ناآگاهی و جهل مردم از اهداف متعالی دانست . و باید کوشید قبل از هر عمل و حرکتی همه هدف خود را از آن کار بدانند.

منابع :

بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء

کتاب مراتب طهارت نفس بیانات آیت الله حسن زاده آملی به شرح حجت الاسلام صمدی آملی

فرآوری : محمدی

بخش دین تبیان