به دنبال مدهای 2011
در پدیده مدگرایی گاهی افراد سعی میکنند ظاهر خود را همانند طبقات بالای جامعه جلوه دهند و متعاقب این قضیه قشر بالا برای حفظ موقعیت و فاصله قبلی به سرعت معیارها و ارزشهای خود را تغییر میدهد تا برتریاش از بین نرود. مد و مد گرایی پدیده جدیدی نیست. این پدیده به موازات رشد سرمایه داری و نگاه مصرفی به زندگی اشاعه داده شده و میشود.
تعاریف گوناگونی برای مد و مدگرایی ارائه شده است. مانند:
«مد»ها الگوهای فرهنگیای هستند که توسط بخشی از جامعه، پذیرفته میشوند و دارای یک دوره زمانی نسبتاً کوتاهاند، سپس فراموش میشوند.
«مدگرایی» آن است که فرد، سبک لباس پوشیدن و طرز زندگی و رفتار خود را طبق آخرین الگوها تنظیم کند و به محض آن که الگوی جدیدی در جامعه رواج یافت، از آن یکی پیروی نماید.
«مد» رایج شدن شیوهای از زینت در ابعاد مختلف زندگی است. مانند طرز لباس پوشیدن، طرز آرایش، طرز چیدمان دکور خانه، شیوه نما سازی ساختمان و مدل ماشین.
با اندکی دقت پی میبریم که مد به جنبه زینت و تجمّل زندگی یا به عبارت دیگر به جنبه زیباشناختی زندگی انسان مربوط میشود. برای مثال لباس کارکردهای گوناگون دارد از جمله حفظ از سرما و گرما و ... که یکی از آنها جنبه زینت بودن آن است. مد دقیقاً به این بُعد مربوط میشود. یا نما سازی برای ساختمان جنبه حفاظتی هم دارد اما مد به جنبه زیباشناختی آن مربوط میشود.
گستره مد به اندازهی گستره زندگی انسان است و تمامی شئونات آن را در بر میگیرد. به طور کلی هر کجا که پای جنبه زیبا شناختی در میان باشد، مد هم آنجا حضور دارد. عرصه پوشش، آرایش، محیط آرایی، مدل ماشین، مدل کیف، لوازم منزل،حتی ادبیات سیاسی، شیوه احوالپرسی، و خلاصه جنبههای زیبا شناختی همه متاعها و کالاهای دنیوی، گستره مد و مد گرایی هستند. اما با وجود آن که مد و مدگرایی کل گستره زندگی را در بر میگیرد، پوشاک و سبک و شیوهی آرایش، شاخصترین کالای مد شونده محسوب میشوند.
مد و مدگرایی به خودی خود مذموم نیست، بلکه ناشی از میل تنوّع طلبی انسان است. اما مدگرایی بایستی در چهارچوب موازین عقل و شرع باشد
هرچند مد همواره در بین همه نسلها و عصرها وجود داشته است، اما آهنگ رشد آن تا دوره معاصر بسیار کند بوده است. در دوره معاصر به ویژه در چند دهه اخیر در واقع مد و مد گرایی به افراطیترین حد خود رسیده است. شکی نیست که گسترش وسایل ارتباط جمعی همانند ماهواره و اینترنت از یک طرف و ارتقای سطح زندگی و رفاه و افزایش نقدینگی موجود در جوامع از علل اصلی آن هستند.
علل و عوامل پیدایش مد
مدگرایی در بین جوانان از یک سری اصول و سازههای روانشناختی نیز تبعیت میکند و با انگیزهها و نیازهای چندی در ارتباط است.
تنوع طلبی و نوگرایی
انسانها فطرتاً تنوع طلب هستند. در این میان جوانی، فصل تازهای در زندگی و سرآغاز ورود انسان به جهان پرشور و رنگارنگ است که غرایز طبیعی در شکلدهی آن، نقش اصلی را بر عهده دارند. تنوّع دوستی و نوگرایی در دوره جوانی به اوج خودش میرسد.همانند سازی
همانند سازی به فرایندی ناهشیار اطلاق میشود که فرد، طی آن، ویژگیها، نگرشها و الگوهای رفتاری فرد دیگری را برای خود سرمشق قرار میدهد و با تقلید از نگرشها و ویژگی رفتاری وی احساس میکند که مقداری از قدرت و کفایت او را نیز به دست آورده استرقابت و چشم و همچشمی با دیگران
انگیزه رقابت و چشم و همچشمی با دیگران، از دیگر عوامل پیروی از مد در بین جوانان و نوجوانان محسوب میشود. این انگیزه، در همهی افراد وجود دارد و به گونههای مختلف بروز میکند.مدگرایی و التزام ناشی از دوستی
یکی از عوامل پیروی از مد در بین جوانان و نوجوانان، ترس و نگرانی از مجازاتهای خصوصاً غیر رسمی از سوی دوستان است. لذا تحقیر و تمسخر، پوزخند زدن و متلک گفتن اطرافیان و ترس از آن، باعث میشود که جوانان و نوجوانان از مدهای رایج پیروی کنند.یکی از عوامل پیروی از مد در بین جوانان و نوجوانان، ترس و نگرانی از مجازاتهای خصوصاً غیر رسمی از سوی دوستان است. لذا تحقیر و تمسخر، پوزخند زدن و متلک گفتن اطرافیان و ترس از آن، باعث میشود که جوانان و نوجوانان از مدهای رایج پیروی کنند.
مدگرایی و جلب توجه دیگران
افرادی هستند که با تعویض و تغییر هر روزه لباس و آرایش خود و خریدن لباسهای گران قیمت و مد روز، درصدد جلب توجه دیگران بر میآیند.مدگرایی و تشخّص طلبی
برتریجویی و تشخّصطلبی از دیگر عوامل پیدایش مد در بین جوانان است. افرادی که خود را برتر از دیگران و مربوط به قشر مرفّه جامعه میدانند، سعی میکنند این برتری را در گویش، لباس پوشیدن، محیط آرایی و سبک آرایش و زیور آلات خود نشان دهند و لذا مدهای جدید را مطرح میکنند.تورشتاین وبلن مد را وسیلهای برای این که افراد، نشان دهند ثروتمند و با شخصیت و یا دارای اندیشهای خاص هستند، میداند؛ لذا به محض این که مدی در جامعه گسترده شد، اشرافزادگان و ثروتمندان به سراغ این مد جدید میروند؛ زیرا مد قدیمی دیگر آنها را از طبقات دیگر جامعه متمایز نمیکند.
در پدیده مدگرایی گاهی افراد سعی میکنند ظاهر خود را همانند طبقات بالای جامعه جلوه دهند و متعاقب این قضیه قشر بالا برای حفظ موقعیت و فاصله قبلی به سرعت معیارها و ارزشهای خود را تغییر میدهد تا برتریاش از بین نرود. تداوم این جریان، چرخهای دائمی را سبب میشود که قشر پایین و متوسط همواره در حال تبعیت از قشر بالا و قشر بالا در حال تغییر معیارهای خود است،یعنی طبقه بالا پدید آورنده مد و طبقات متوسط و پایین مصرف کننده آن هستند.
در پایان توجه به چند نکته ضرورت دارد
«مد» یک بحث میان رشته ای است. به رشتههای جامعه شناسی، روان شناسی، انسانشناسی، فقه، اخلاق، مربوط میشود. بنابراین بحث جامع و کامل درباره مد و مدگرایی بایستی با حضور کارشناسان این رشتهها صورت بگیرد.
زینت و تجمّل (زیبا سازی) را نبایستی با مد و مدگرایی خلط کرد. زینت و تجمّل با چارچوب خاص مورد تأیید و توصیه اسلام است. مد و مدگرایی به خودی خود مذموم نیست، بلکه ناشی از میل تنوّع طلبی انسان است. اما مدگرایی بایستی در چهارچوب موازین عقل و شرع باشد.
منبع: جهان - حجتالاسلام والمسلمین حسین هاشمنژاد