سكوت مقدس

احمدمقدس اردبیلى :  اخلاص در كار تعلیم و تدریس نیز از خصلتهاى بارز مقدس اردبیلى بوده است. ملاعبدالله شوشترى از شاگردان مقدس اردبیلى در مجلسى مسأله اى را از استاد خویش پرسید. مقدس سؤال او را پاسخ گفت، اما شاگرد به این پاسخ قانع نشد و بحث ادامه یافت، ناگهان مقدس سكوت كرد و پس از لحظه اى فرمود: این بحث بماند براى بعد، باید به كتاب مراجعه كنم! سپس از مجلس برخاست و به شاگرد فرمود تا همراه او به جایى دیگر بروند. پس از خروج از آن مجلس محقق اردبیلى پاسخى بسیار دقیق و عمیق بیان كرد به طورى كه شاگرد قانع شد و شبهه اى برایش باقى نماند.

شاگرد پرسید: آقا، چرا پاسخى به این نیكویى مى دانستید و در همان مجلس بیان نفرمودید؟ محقق فرمود: آنجا چون در مجلس و در حضور جمعى از مردم بودیم احتمال داشت كه قصدمان جدل و فخرفروشى و اظهار فضل بر یكدیگر باشد ولى اینجا این شبهه نیست زیرا تنها خداى متعال ناظر بحث و گفتگوى ماست.([1])

[1]- انوارالنعمانیه، سید نعمت الله جزایرى، ج3، ص40

-----------------------------------------------------------------------

حضرت موسى علیه السلام و مقدس اردبیلى

احمدمقدس اردبیلى

وى شبى پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) را در خواب دید كه حضرت موسى(علیه السلام) در خدمت آن بزرگوار نشسته است و مقدس نیز در آنجا حضور دارد. پس حضرت موسى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) سؤال كرد:

این مرد كیست؟ پیامبر فرمود: از خودش سؤال كن. حضرت موسى(علیه السلام)از مقدس پرسید تو كیستى؟

مقدس جواب داد. من احمد پسر محمد از اهل اردبیل هستم و در فلان كوچه، فلان خانه منزل من است.

حضرت موسى(علیه السلام)تعجب كرد و گفت: من از اسم تو سؤال كردم این همه تفصیل براى چه بود؟ مقدس در جواب گفت خداوند عالم وقتى از تو سؤال كرد كه این چیست كه در دست تو است تو چرا آن قدر در پاسخ تفصیل دادى!

حضرت موسى(علیه السلام) به پیغمبر(صلى الله علیه وآله) گفت: راست گفتى كه علماى امّت من همانند انبیاى بنى اسرائیل مى باشند.([1])

- اشاره به آیه «قال هى عصاى اتوكّأ علیهاو...» در این آیه خداوند از حضرت موسى(علیه السلام) پرسید این چیست در دست تو و او در پاسخ گفت این عصاى من است بر آن تكیه مى كنم و بوسیله آن برگ را براى گوسفندان جدا مى كنم و فایده هاى دیگرى هم برایم دارد.

[1]- قصص العلماء، میرزا محمد تنكابنى، ص345.

----------------------------------------------------------------------

بانى ملك عاریت احمدمقدس اردبیلى

مقدس اردبیلى و دربار صفوى

شاهان صفوى بنابه دلایل مختلف دینى و سیاسى و مصالح حكومتى ضمن احترام و تقدیس علماى دین از آنها در امور مختلف نظر خواهى مى كردند. اگر چه این احترامها و تقدیسها بیشتر براى حفظ موقعیت خویش و به منظور برخوردارى از حمایت و پشتیبانى جامعه شیعى بود كه سر در فرمان عالمان و فقیهان داشتند، از آن سو علما نیز از این موقعیت براى گسترش و نفوذ مكتب تشیع استفاده فراوان بردند و به واقع ارتباط آنان با پادشاهان صفوى نقشى انكار ناپذیر در گسترش و نفوذ تشیع داشت به طورى كه تشیع در این زمان از انزوا خارج شد و با رسمیت مذهب تشیع نشر و تبلیغ اندیشه هاى شیعى رواج فراوان یافت. و دانشمندان و بزرگانى چون محقق ثانى، شیخ بهایى و علامه بزرگوار مجلسى با جهت دادن سیاستهاى دربار صفوى به سمت ترویج و تبلیغ تشیع خدمات بى نظیرى را براى اسلام و تشیع به انجام رساندند به طورى كه این دوران یكى از دورانهاى اوج گیرى اندیشه هاى شیعى است.

مقدس اردبیلى نیز از جمله عالمانى است كه در پرتو رابطه با دربار صفوى در گسترش تشیع و حل مشكلات شیعیان تلاشهاى فراوانى را به ثمر نشاند. هر چند كه او به در خواست شاه عباس صفوى براى ترك نجف و مهاجرت به ایران پاسخ منفى داد، براى مصالح تشیع و شیعیان همواره به دربار صفوى تذكراتى مى داد. تاریخ برخى از آن وقایع را نقل كرده است.

از جمله نوشته اند : زمانى یكى از كارگزاران دربار صفوى مورد غضب شاه عباس قرار گرفت و به مقدس اردبیلى پناه برد و او نامه اى به وى داد تا شاه از تقصیر او بگذرد. نامه مقدس اردبیلى به شاه عباس چنین بود :

«بانى ملك عاریت، عباس! بدان كه اگر چه این مرد اول ظالم بود اكنون مظلوم مى نماید چنانچه از تقصیر او بگذرى شاید كه حق - سبحانه و تعالى - از پاره اى از تقصیرات تو بگذرد. بنده شاه ولایت : احمد اردبیلى»

این از شگفت نامه هایى است كه در آن هیچ توصیف و تعریفى از شاه نشده و مقدس اردبیلى در آن خود را از پیروان و غلامان امام على(علیه السلام)معرفى كرده است و نه از چاكران و غلامان شاه.

شاه عباس بدون تأخیر فرمان مقدس اردبیلى را اجرا كرد و پاسخى بدین گونه نوشت.

«به عرض مى رساند عباس خدماتى كه فرموده بودید به جان منت داشته، به تقدیم رسانید كه این محب را از دعاى خیر فراموش نكنید.كتبه كلب آستانه على : عباس.»

تهیه و تنظیم :گروه حوزه علمیه تبیان