رهایی از شر عادت‌های ناپسند

ما مخلوقاتی هستیم که عاداتی داریم و بدون آن عادات نمی‌توانیم زندگانی کنیم. منش ما اساساً متشکل از عادت‌های ماست. ضرب المثلی می‌گوید «اندیشه‌ای بکار تا عملی درو کنی عملی بکار تا عادتی درو کنی. عادتی بکار تا منشی درو کنی. منشی بکار تا تقدیری درو کنی.»

عادت‌ها از عوامل قدرتمند زندگی‌مان محسوب می‌شوند. چون الگوهایی پیوسته و اغلب ناخودآگاه و مدام و روزانه‌اند که منش ما را نمایان می‌سازند و موثر بودن یا بی اثر بودن ما را ایجاد می‌کنند. در واقع عادت‌ها بخشی از زندگی هر انسان هستند و گاهی آنقدر قوی و تاثیر گذارند که از آن‌ها به اعتیاد تعبیر می‌شود. از قدیم گفته‌اند بنی آدم، بنی عادت، در حقیقت عادت‌ها رویکردها و واکنش‌هایی هستند که آدمی در ابعاد مختلف زندگی به کار می‌گیرد و گستردگی آن‌ها از آمیختگی با ذات و روان حکایت دارد.

از نظر روانی و فیزیولوژیکی انسان به عادت کردن نیاز دارد تا احساس امنیت کند و به همین دلیل هنگامی که همه چیز مطابق عادت‌ها پیش می‌رود. شرایط عادی می‌شود. هر آنچه مخالف عادت‌های مرسوم فردی یا جمعی باشد، یک اتفاق یا دگرگونی و اغلب نامطلوب تلقی می‌شود.

همه ما عادت‌هایی ریز و درشتی داریم. بعضی از این عادات بد و ناگوارند که باید اصلاح شوند. برخی دیگر خوب هستند که باید بهبود یابند و شماری هم عالی و ممتاز که باید به درجه کمال برسند. عادت‌های بد اغلب پنهان هستند و کمتر کسی می‌پذیرد که فلان رفتار عادت گونه‌اش بد می‌باشد. با این حال پس از آگاهی از بد بودن یک عادت و متقاعد شدن در این باره ترک آن برای صاحبش دشوار است و به قول معروف موجب مرض است. این عادت بد می‌تواند هر چیزی باشد. مانند جویدن ناخن هنگام بیکاری یا استرس، وقت گذاشتن بیش از اندازه برای بازی‌های مجازی، وسواس نشان دادن درباره امور روزمره و... یا هر چیزی که در رفتار و گفتار فرد مدام مشاهده می‌شود و تذکر دیگران را بر می‌انگیزد. برخی عادت‌های قوی نیز ارتباطی تنگاتنگ با سایر عادت‌ها دارند. برای مثال سیگار کشیدن هنگام ناراحتی یا شادی. هر کسی می‌تواند عادت‌های بَدش را شناسایی کند و برای ترک آن‌ها اقدام کند. اگر برای ترک عادت بد تصمیم جدی گرفته‌اید. توصیه‌های زیر می‌توان برای موفقیت شما کمکتان کند.

1- نوع عادت و دلایل آثارآن را بشناسید

برخی عادت‌ها فیزیولوژیکی هستند و در حقیقت خود در لفظ و قضاوت دیگران عادت محسوب نمی‌شوند. برای مثال خرخر کردن در خواب. چنین عادتی بالطبع ترک آن به استفاده از شیوه‌های پزشکی نیاز دارد و نمی‌توان به طور مستقیم برای آن تصمیم گرفت. برخی عادت‌ها از باورها ناشی می‌شود و گاهی به دلیل گستردگی اعتیاد به آن‌ها به یک رسم یا سنت تبدیل شده‌اند. در حالی که می‌توانند کاملاً غلط یا مضر باشند. برخی عادت‌ها نیز با وجود بد بودن کاربردی هستند و یک راه حل محسوب می‌شوند. با وجود این اغلب عادت‌های بیهوده مانند انواع وسواس‌های فکری و رفتاری درباره مسایل خاص یا روزمره ترک نمی‌شوند چون هم دلیل و کاربردی ندارند و هم مضر تلقی نمی‌شوند.

2- تصمیم قاطع بگیرید

بدون یک تقسیم واقعی که تعهد و آمادگی درونی ایجاد کند هیچ عادتی ترک نمی‌شود اگرچه برخی عادت‌ها زود گذرند و ممکن است خود فرد هم بنابر شرایط روحی و بینی‌اش نفهمد که از سرش افتاده مثل جویدن ناخن در کودکان و نوجوانان که طی یک دوره زمانی کوتاه ترک می‌شود.

3- از تاثیر محیط غافل نشوید

اطلاع اطرافیان، دوستان و اعضای خانواده ممکن است یک محرک قوی و تعهدآور برای ترک عادت باشد.

4- از شکست نترسید

اولین شکست در ترک عادت بدترین شکست است همه می‌دانند که شکست پل پیروزی است اما کمتر کسی آن را باور دارد و عملاً به کار گیرد.

5- به خود متکی باشید

اگر دیگران هیچ وقت نخواهند عادت بدشان را ترک کنند، این موضوع نباید در روحیه شما تأثیر بگذارد. تکرار یک عادت بد و رواج آن توجهی برای ترک نکردن آن نیست. به خود متکی باشید و راه خودتان را بروید. ظرفیت روانی و قدرت پذیرش واقعیت‌های موجود را در خود بالا ببرید. علاوه بر آن نباید با هیچ دلیل و توجیهی تسلیم عادت خود شوید. همواره خود را بالاتر از عادت‌هایتان بدانید و قدرت ترک بدی‌ها را برای خود قایل باشید.

6- ترک عادت را قطعی کنید

برخی عادت‌ها در افراد به ویژه آن‌ها که با شرایط هیجانی محیطی یا لذات زودگذر ارتباط دارند پس از مدتی دوباره بر می‌گردند. بر این اساس باید برای ترک عادت اراده‌ای بلند مدت و دایمی داشت.

   فراوری:آسیه ملک دار

  بخش مهارت های زندگی تبیان

1-منبع: هفت عادت مردمان موثر: استفان کاوی

2- روزنامه جام جم... امین رحیمی.

مقالات مرتبط:

حتماً خودتو کنترل کن