ارتباط تغذیه مادر با دیابت کودک

تغذیه ناکافی مادر باردار و شیرده، زمینه ساز بروز دیابت در کودک

کمبود دریافت مواد مغذی مادر در دوران بارداری و حتی شیردهی موجب افزایش احتمال ابتلای جنین و یا نوزاد، به عارضه‌ی پیش دیابت در سنین پایین می‌شود.

اخیراً یافته‌های بسیار مستدلی در زمینه ی تأثیر تغذیه مادران در بروز دیابت در فرزندانشان به دست آمده است. مطالعاتی که در این زمینه در حال انجام است بیان می‌دارد که دیابت نوع 2 می‌تواند از رحم مادر شروع شود.

نتایج مطالعات حیوانی که در این زمینه انجام شد، نشان داد اگر مادر در دوران بارداری و حتی شیردهی تغذیه ی مناسبی نداشته باشد و دچار کمبود غذایی باشد، احتمال دارد که جنین و یا نوزاد، پیش از سنین نوجوانی مبتلا به عارضه پیش دیابت شود.

بیماری دیابت

شایع‌ترین نوع دیابت، دیابت نوع 2 است. حدود 90 تا 95 درصد افراد دیابتی، به این نوع از بیماری مبتلا هستند.

از دلایل این نوع دیابت سن بالا، چاقی، سابقه خانوادگی دیابت، سابقه قبلی دیابت حاملگی و عدم فعالیت بدنی است.

حدود 80 درصد افرادی که دیابت نوع 2 دارند دچار اضافه وزن هستند. زمانی که دیابت نوع 2 تشخیص داده می‌شود، معمولاً لوزالمعده میزان کافی انسولین را ترشح می‌کند اما به دلایل ناشناخته، بدن نمی‌تواند به شکل موثری از انسولین استفاده نماید و به این وضعیت مقاومت به انسولین گفته می‌شود. بعد از چند سال، تولید انسولین کاسته شده و فرد نیازمند انسولین می‌شود.

از علائم دیابت؛ خستگی، پر ادراری، تشنگی غیر طبیعی، کاهش وزن، تاری دید، عفونت‌های مکرر و کاهش سرعت بهبودی زخم‌ها است. بعضی افراد نیز هیچ نشانه‌ای ندارند.

دیابت نوع2 یک مشکل جهانی و رو به گسترش است. 230 میلیون بیمار مبتلا به دیابت در دنیا وجود دارند که 80 درصد آن‌ها در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند. طبق پیش بینی سازمان بهداشت جهانی تا سال 2030 در دنیا 366 میلیون بیمار دیابتی وجود خواهند داشت و این یعنی رشد 114 درصدی این بیماری.

زمانی که مادر دچار سوء تغذیه باشد، رشد ارگان‌ها در بدن جنین دچار اختلال می‌شود. یکی از این ارگان‌های حیاتی پانکراس است که اختلال آن موجب کاهش ترشح انسولین می‌شود در نتیجه فرزند این مادر در سنین کودکی و نوجوانی دچار اختلال ترشح انسولین شده که عامل اصلی بروز بیماری دیابت است

در ایران بر اساس آمارهای موجود به طور متوسط 10 درصد جمعیت کشور مبتلا به دیابت هستند که شامل هفت میلیون نفر می‌شود. اما متأسفانه 50 درصد این بیماران از بیماری خود اطلاعی ندارند.

بر اساس آمارهای رسمی، بیماری دیابت سالانه 900 میلیارد تومان خسارت به کشور وارد می‌کند. اگر بیماری در مراحل اولیه شناخته نشود و بیمار وارد مرحله عوارض بیماری شود هزینه‌های درمان او 100 برابر می‌شود.

پیش از این، دیابت نوع 2 را بیماری افراد 40 سال به بالا می‌دانستند ولی این نوع دیابت در حال افزایش در میان بچه‌ها و نوجوانان است. وزن بالا در سنین پایین و فعالیت کم از عوامل ایجاد کننده این بیماری است. از سوی دیگر دکتر ناتانیلز و همکارانش به دنبال علل دیگر افزایش شیوع دیابت در میان نوجوانان بودند و در این راستا مطالعاتی انجام دادند.

سوء تغذیه مادر باردار عامل بروز دیابت

پیش از تولد انسان بسیاری از مسیرهای فیزیولوژیک بدن او شکل می‌گیرد. هفته‌های اول تولد نیز نقش بسیار مهمی در سلامت آینده انسان دارد. زمانی که مادر تغذیه ی مناسبی در دوران بارداری ندارد بدین معنا که مواد مغذی مورد نیاز رشد جنین در بدن او موجود نباشد، جنین از همان دوران در معرض بعضی از بیماری‌ها قرار می‌گیرد. سوء تغذیه مادران باردار یکی از مشکلات شایع کشورهای در حال توسعه خصوصاً کشورهای آسیای جنوب شرقی است. زمانی که مادر دچار سوء تغذیه باشد، رشد ارگان‌ها در بدن جنین دچار اختلال می‌شود. یکی از این ارگان‌های حیاتی پانکراس است که اختلال آن موجب کاهش ترشح انسولین می‌شود در نتیجه فرزند این مادر در سنین کودکی و نوجوانی دچار اختلال ترشح انسولین شده که عامل اصلی بروز بیماری دیابت است.

کمبود تغذیه‌ای به معنای گرسنه بودن نیست بلکه به معنای دریافت ناکافی

مواد مغذی است. مسأله ای که طبق گزارش اداره غذا و تغذیه آمریکا (FAO)

بیش از 925 میلیون انسان در سراسر دنیا با آن درگیرند. اگر مادر در سنین

پایین باشد مسأله وخیم تر می‌شود

در مطالعاتی که دکتر ناتالینز و همکارانش در این زمینه انجام دادند، گروهی از میمون‌های باردار را تحت رژیم غذایی فقیر قرار دادند و این رژیم غذایی فقیر را در دوران شیردهی میمون‌ها هم ادامه دادند. فرزندان میمون‌هایی که دچار فقر غذایی بودند پیش از اینکه به سن بلوغ برسند دچار افزایش سطح قند خون ناشتا شده و مبتلا به عارضه پیش دیابت شده بودند.

نکته ی مهم این مطالعه این بود که مادران این میمون‌ها تنها کمبودی معادل 30 درصد نیاز روزانه‌شان داشتند یعنی مقداری که بسیاری از مادران باردار حتی در کشورهای توسعه یافته با آن مواجه هستند.

کمبود تغذیه‌ای به معنای گرسنه بودن نیست بلکه به معنای دریافت ناکافی مواد مغذی است. مسأله ای که طبق گزارش اداره غذا و تغذیه آمریکا (FAO) بیش از 925 میلیون انسان در سراسر دنیا با آن درگیرند. اگر مادر در سنین پایین باشد مسأله وخیم تر می‌شود چون بدن مادر در حال رشد است و در مواد مغذی مفید با جنین رقابت می‌کند.

بدین ترتیب توجه به تغذیه مناسب مادر اهمیت شایانی دارد و خانمی که قصد بارداری دارد بهتر است مطالعات کافی در زمینه مواد مغذی مورد نیاز دوران بارداری داشته باشد.

عاتکه موسوی

بخش تغذیه و آشپزی تبیان