علت نگرانیهای ما کشف شد

احساس نگرانی بی جهت که همه ما کم و زیاد با آن درگیر بوده و یا هستیم، با علل مادی قابل توجیه نیستند. این نگرانی ها می توانند خبر از یک زیان یا یک خطر بزرگ داشته باشند که تهدیدی جدی برای همه انسانها محسوب  می شود. راهنمای این زیان یا این خطر، کسی می تواند باشد که از آینده و سرنوشت نوع کلی انسان خبر داشته باشد.

چرا بی جهت نگرانیم

استرس مزمن یا همان نگرانی پنهان، اضطرابی است که وقتی شدید می شود، یکی از بدترین بیماریهای روانی را تشکیل می دهد اما در حد ضعیف آن را، شاید همه تجربه کرده باشند .

گاهی وقتها برای لحظه ای به خودمان می آییم و متوجه می شویم که چه نگرانی و دلشوره ی عجیبی ما را رنج می دهد اما دلیلی برای آن نمی یابیم شاید اگر کار انجام نشده یا مشکل حل نشده ای داشته باشیم، سریع ذهنمان به سمت آن مسئله جهت پیدا کند و فکر کنیم دلیل نگرانی خودمان را پیدا کرده ایم. اما اگر برایمان امکان داشته باشد که آن کار را انجام دهیم یا مشکل را حل کنیم، جز برای مدت کوتاهی از این نگرانی نجات پیدا نخواهیم کرد.

اگر کمی تامل و تفکر کنیم، درخواهیم یافت که مشکلات معمولی زندگی ما، دلیل استرسهای ما نیستند. روانشناسان همواره با مراجعینی سر وکار دارند که علی رغم داشتن یک زندگی رضایت بخش، باز هم بی جهت نگرانند. آنها اسم این حالت را "استرس مزمن" گذاشته اند و از آن  به عنوان یک بیماری یاد می کنند.

"رابرت ساپولسکی"، استاد عصب شناس دانشگاه استنفورد، برای بیشتر از سه دهه، استرس را در بابونهای وحشی کشور کنیا مورد مطالعه قرار داده است او ارتباط مستقیمی بین استرس مزمن و قرار گرفتن در معرض تهدید می بیند. او می گوید:

"استرس مزمن از نگرانی های روزمره زندگی، متمایز است. بارها گفته شده که استرس مزمن می تواند به چند بیماری از جمله حملات قلبی، دیابت و سکته مغزی بینجامد، تنوع بیماری های ناشی از استرس زیاد است و از چیزی مثل آکنه تا موردی جدی مثل سرطان متغیر است .

بیشترین اضطراب در نتیجه آن چه ما غریزه جنگ یا فرار می نامیم ایجاد می شود،(در معرض تهدید قرار گرفتن علت نگرانی و استرس است) موقعی که احساس تهدید می کنیم، حواسمان به اوج خود می رسند و آماده جنگ یا فرار می شویم ...

پرفسور ساپولسکی مشاهده کرد که وقتی تهدید برطرف می شود ترشح مواد شیمیایی مربوط به استرس هم در گورخر متوقف می شود. این در حالی است که انسان امروزی توانایی متوقف کردن ترشح هورمون ها را از دست داده است. این هورمونها بدن انسان را سمی می کنند... .(مترجم: حمیده حمیدیان راد) منابع http://www.scientificamerican.com ،  http://www.wired.com

بزرگترین تهدید چیست؟

اما نکته مبهم در مقاله مذکور این است که تهدید جدی زندگی ما چیست؟

اگر بیماری، فقر، ناامنی، و از این قبیل مشکلات را تهدید بدانیم، در مورد کسانی که در معرض چنین مشکلاتی قرار نگرفته اند، اما باز هم بی جهت نگرانند، چه می توانیم بگوییم؟

حقیقت این است که این تهدید، یک تهدید بزرگ، همگانی و فوق مادی است. اگر مادی بود با حواس ما درک می شد و اگر محدود به افرادی خاص یا مقطعی از زمان بود، همگان نمی توانستند آن را درک کنند. تهدید بزرگ، یعنی چیزی که اگر اتفاق بیفتد، خطری بزرگ و جبران ناپذیر دارد.

در دنیای ما هیچ تهدیدی بزرگتر از "مرگ" وجود ندارد. مرگ با ارزشترین سرمایه ما را در معرض تهدید نابودی قرار داده است. اما ما کسانی را سراغ داریم که  از مرگ هم نمی هراسند. شهدا مثال  بارز کسانی بودند که داوطلبانه به مرگ پاسخ مثبت دادند. بین افراد بی دین یا سست ایمان هم کسانی هستند که خود به استقبال مرگ می روند مثل کسانی که خودکشی می کنند.

بنابراین مرگ هم نمی تواند بزرگترین تهدید برای انسانها باشد. ضمن آنکه مرگ می تواند یک اتفاق خوب باشد. پس آنچه خطرناک است و همه انسانها را تهدید می کند را، باید در ورای این جهان جستجو کرد؛ چیز هولناکی که همه انسانها را در معرض خطر قرار داده و اگر اتفاق بیفتد، خسارتی جبران ناپذیر دارد.

اگر به متون دینی مراجعه کنیم، هیچ چیزی هولناک تر از "جهنم" وجود ندارد. جهنم سنبل وحشتناک ترین و سخت ترین سرنوشت ابدی است. در قسمت پایانی دعای عرفه، آنجا که امام حسین علیه السلام قصد مطرح کردن درخواست اصلی خود را دارد؛ - در حالی که به نقل اصحاب از چشمهایش مانند دو مشک آب می ریخت -  می فرماید:

خدایا درخواست دارم آن حاجتم را که اگر روا کنی دیگر از هر چه محرومم کنی زیان نکنم و اگر آن حاجتم را روا نسازی دیگر هر چه ببخشی نفعی به حالم نبخشد، درخواست دارم که از آتش دوزخ رهاییم بخشی ... .

«اسئلک اللهم حاجتی التی ان اعطیتنیها لم یضرنی ما منعتنی و ان منعتنیها لم ینفعنی ما اعطیتنی اسئلک فکاک رقبتی من النار ... .»

وقتی عذاب الهی _که نتیجه طبیعی رفتارهای خودمان است _ ما را تهدید می کند، حواس معنوی ما آن را درک کرده و تولید نگرانی می کند. اما بعضی از افراد آنچنان مشغول کار و سرگرمی های دیگرند که بسیار کم متوجه این نگرانی می شوند در مقابل نیز بعضی دیگر قرار دارند که به علت فراغت بیشتر یا روح حساستر از این نگرانی درک بیشتری دارند. شاید به همین جهت است که نگرانی در بین زنان خانه دار بیشتر دیده می شود. آنها، با برقراری میهمانی های دوره ای و شرکت در جلسات مذهبی و ... سعی در فراموشی این استرس پنهان دارند.

لحظه هایی که بدون بدست آوردن اعمال نیک و پس اندازهای مناسب، سپری می شوند، گناهانی که عذاب وجدان تولید می کنند، عبادتی که ترک آن ما را در سرای ابدی آخرت تهی دست باقی می گذارد؛ همه دلایل بسیار موجهی برای تولید یک نگرانی عمیق و پنهانی هستند. امابا عمل کردن به وظیفه، خدمت کردن به ذوی الحقوق و دیگر خلایق خدا، مناجات با خدا، محاسبه نفس و توبه، به شدت و سریع می توان از این نگرانی کاست.