تبیان، دستیار زندگی
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که کامپیوتر و تلویزیون بر رشد و تقویت هوش کودک اثرات مخربی بر جای می گذارد چرا که ادبیات تلویزیونی مانع پیشرفت و رشد هوش کودک است. اگر کودکان بیش از حد به تماشای برنامه های آن بنشینند، ذهن آنها...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اندر مصائب دنیای مجازی


بسیاری از کارشناسان بر این باورند که کامپیوتر و تلویزیون بر رشد و تقویت هوش کودک اثرات مخربی بر جای می گذارد چرا که ادبیات تلویزیونی مانع پیشرفت و رشد هوش کودک است. اگر کودکان بیش از حد به تماشای برنامه های آن بنشینند، ذهن آنها دیگر گنجایش فکرهای خلاقانه را نخواهد داشت.

امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات به طور وسیع در جامعه گسترش پیدا کرده است و با تمامی جنبه های زندگی از مدرسه تا محل کار، خدمات بانکی، خرید و فروش و... تلفیق شده است و این فناوری نقش مهمی در زندگی کودکان ایفا می کند و این نقش به سرعت در حال افزایش است. به طوری که تعداد کودکان 17-2 سال که از کامپیوتر در منزل استفاده می کنند از 48 درصد در سال  1996  به 70درصد در سال 2000 صعود کرده است. استفاده از اینترنت نیز از 15 به 52 درصد در این دور ه 5 ساله افزایش پیدا کرده است. اما آیا این فناوری زندگی کودکان را بهبود می بخشد؟ به رغم جنبه های مثبت از قبیل جنبه های آموزشی و ارائه خدمات ارتباطی و... رایانه و اینترنت جنبه های منفی نیز دارند.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که کامپیوتر و تلویزیون بر رشد و تقویت هوش کودک اثرات مخربی بر جای می گذارد چرا که ادبیات تلویزیونی مانع پیشرفت و رشد هوش کودک است. اگر کودکان بیش از حد به تماشای برنامه های آن بنشینند، ذهن آنها دیگر گنجایش فکرهای خلاقانه را نخواهد داشت. این اتفاق آنجا رخ می دهد که ذهن کودک به نورهای درخشان ساطع شده از تلویزیون واکنش نشان می دهد و پروسه تفکر متوقف می شود. در این رابطه صنایع تلویزیون سازی با این مساله به مقابله برمی خیزند. آنها محصولات خود را در برنامه های مخصوص کودکان معرفی می کنند و تقریباً هر ده سال یک بار، صنایع تلویزیون سازی با معرفی محصولی جدیدتر، متفاوت و حتی بزرگ تر، خود را در ذهن مشتری بالاتر می برند. با توجه به مسائل مطرح شده باید بدانیم که مانیتور کامپیوتر هم اثرات مشابهی، ناشی از نورهای ساطع شده از آن، برجای می گذارد.

محققان در آزمایشی دانش آموزان را به سه گروه تقسیم کرده اند و اطلاعات یکسانی را در اختیار آنها گذاشته اند:

گروه اول اطلاعات را از طریق مطالعه به دست می آوردند، گروه دوم از طریق مشاهده فیلم و گروه سوم همان اطلاعات را به وسیله مانیتور کامپیوتر کسب می کردند. پس از آن اعضای هر سه گروه در میزان حفظ اطلاعات مورد آزمایش قرار گرفتند، در گروه اول به طور متوسط 85 درصد دانش آموزان پس از مطالعه قادر به یادآوری اطلاعات بودند. این عدد در گروه دوم بین 25 تا 30 درصد و در گروه سوم به متوسط 3 تا 5 درصد می رسید.

اگر کودک مدت زمان زیادی را در مقابل صفحه کامپیوتر بگذراند، از ورزش و دیگر فعالیت هایی که برای تکامل وی مفید است بی بهره می شود. به علاوه کودکان ممکن است در معرض محتویات خشن و جنسی که در حد سن آنها نیست قرار گیرند

کشور ما از نظر بهره مندی از اینترنت در بین 178 کشور جهان رتبه 87 را دارد که بر اساس طبقه بندی اتحادیه جهانی مخابرات جزء کشورهای متوسط به شمار می رود. 35 درصد استفاده کنندگان اینترنت را قشر جوان تشکیل می دهد و میانگین صرف شده برای اینترنت 52 دقیقه در هفته است.

اگر کودک مدت زمان زیادی را در مقابل صفحه کامپیوتر بگذراند، از ورزش و دیگر فعالیت هایی که برای تکامل وی مفید است بی بهره می شود. به علاوه کودکان ممکن است در معرض محتویات خشن و جنسی که در حد سن آنها نیست قرار گیرند. دسترسی به چنین مطالبی ممکن است کاملاً تصادفی یا عمدی باشد. همواره از طرف متخصصان هشدارهای مکرر داده شده که صدمات بهداشت روانی از طریق این گونه برنامه ها به کودکان و نوجوانان به ویژه در ایجاد مسائلی مانند انحرافات جنسی، خشونت، اعتیاد، رفتارهای ضداجتماعی، سست شدن مبانی خانواده و اشاعه جرم و جنایت در طیف وسیع در بسیاری موارد جبران ناپذیر است.

اندر مصائب دنیای مجازی

بعضی رسانه ها مانند اینترنت به طرف کنترل ناپذیری پیش می روند و خانواده ها مثل سابق نمی توانند جریان های موثر در تربیت کودک را کنترل کنند. با توجه به اینکه اغلب مهارت کودکان از والدین بیشتر است بنابراین استفاده آنها از اینترنت غیرقابل کنترل می شود.

امید علی احمدی جامعه شناس با بیان مطلب فوق می افزاید: «ممکن است کودک در مسیر اجتماعی شوندگی (جامعه پذیری) دچار بلوغ زودرس شود و بعضی جنبه های غیرفرهنگی را بیاموزد در عین حال این رسانه ها غیرقابل اجتناب هستند و تصور حذف آنها ممکن نیست.»

احمدی در پاسخ به این سوال که نحوه نظارت والدین باید به چه صورتی باشد، می گوید: «کنترل باید روی دانش الکترونیکی کودکان اعمال شود ولی شیوه های قهری ممکن است مناسبات والد و فرزندی را دچار مشکل کند و کودک احساس کند امتیازی از وی سلب شده است. اگر این نظارت محسوس باشد، کودک حس می کند از امتیازهایی محروم شده پس این کنترل باید نامحسوس باشد تا کودک احساس نکند مورد تنبیه قرار گرفته است، زیرا با توجه به کم شدن بعد خانوار و کم بودن تعداد کودکان در خانواده و اختلاف سنی زیاد بین فرزندان، کودک با تنهایی زیادی مواجه می شود.»

این جامعه شناس راه حل را در گفت وگو و انتقال تجربه می داند و می افزاید: «می توان به کمک جلسات شورایاری ها، گروه های مشارکتی زنان در محلات تشکیل داد تا مادرانی که کودکان هم سن وسال دارند تجربیاتشان را به یکدیگر منتقل کنند. بهتر است این انتقال تجربه در محیط های مدنی اتفاق بیفتد، چرا که خصلت روانشناختی جمع می تواند بسیار روی رفتارها موثر باشد.

برای مقابله با چنین مشکلاتی همیشه راه هایی وجود دارد، اما چون منبع تغییرات در بیرون از کشور است، همیشه یک گام نسبت به تغییرات عقب هستیم و نمی توانیم به موقع از اثرات مخرب آنها جلوگیری کنیم پس نیاز به یکسری تفکرات سیستماتیک است که معمولاً با تاخیر زیادی به وجود می آیند.  »

اگر وقتی کودک  در حال استفاده از اینترنت است خوشحال‌تر و سرحال‌تر باشد،  افت تحصیلی در درس و مدرسه داشته باشد، عدم تمایل به فعالیت‌های گروهی، خانوادگی و بودن با دوستان در او دیده می‌شود بهتر است با یك مشاور صحبت كنید

چند توصیه مهم

اینترنت می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر سلامت جسمی‌ و روحی نوجوانان بگذارد. این تاثیرات در زمینه‌های گوناگون اعم از بازی‌های كامپیوتری، ارسال پیام و یا چت كردن در چت روم‌ها حادث می‌شود.

ارزیابی میزان دقیق زمانی برای افراد در سنین و شرایط گوناگون كار ساده‌ای نیست، اما والدین باید برای این موضوع نیز مانند دیگر موارد محدودیت‌هایی برای فرزندان خود قائل شوند تقریبا مانند تماشای تلویزیون.

چنانچه متوجه شدید فرزندتان ساعات متوالی پشت كامپیوتر می‌نشیند و به فعالیت‌های گوناگون اعم از بازی و چت و ارسال پیام یا حتی گشت‌زنی در اینترنت می‌پردازد وارد عمل شوید. اگر او به دنبال پذیرش اجتماعی است به دنبال باشگاه‌ها یا انجمن‌هایی باشید كه بتواند با عضویت در آن وقت خود را به شیوه‌ای دیگر بگذراند. اگر هم مساله بازی است محدودیت‌هایی در این بازی‌ها در نظر بگیرید. البته همه اینها مستلزم این است كه خودتان در زمانی كه در منزل هستید مرتبا در حال استفاده از كامپیوتر نباشید زیرا در این صورت منع كردن فرزندان نتیجه‌ای ندارد.

* استفاده از اینترنت را به طور كامل ممنوع نكنید. فقط در مورد زمان و نوع استفاده از آن قوانین مشخص و موجهی تعیین كنید و به آن متعهد باشید.

* به دنبال نرم‌افزارهایی باشید كه استفاده از اینترنت را محدود می‌كنند.

* دستگاه كامپیوتر را در جایی از منزل قرار دهید كه امكان سركشی و نظارت شما وجود داشته باشد. برای مثال فرزند شما در اتاقی در بسته به كار با آن نپردازد. اگر احساس كردید كه باید واكنشی در مقابل برخی برنامه‌ها نشان دهید این كار را بكنید و از دیگر اعضای خانواده نیز بخواهید كه با شما همكاری‌های لازم را بنمایند.

توجه داشته باشید اگر وقتی در حال استفاده از اینترنت است خوشحال‌تر و سرحال‌تر باشد،  افت تحصیلی در درس و مدرسه داشته باشد، عدم تمایل به فعالیت‌های گروهی، خانوادگی و بودن با دوستان در او دیده می‌شود بهتر است با یك مشاور صحبت كنید. زیرا احتمال دارد چسبندگی فرزندتان به اینترنت ناشی از داشتن مشكلات روحی و فكری دیگری باشد و شاید او برای فرار از پرداختن به مشكل دیگری به این كار می‌پردازد.

فرآوری: نسرین صفری

بخش خانواده ایرانی تبیان


منبع:

جام جم آنلاین

سایت رایحه سبز

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.