تبیان، دستیار زندگی
زمین، مادر انسان، زایشگاه، گهواره، آسایشگاه، مكان خلافت، تخت سلطنت و همه چیز بشر است. پس باید در حفظ و نگهداشت آن تلاش بسیاری كرد؛ به ویژه كه این سیاره تنها جایی از كرات شناخته شده است كه قابلیت زیست مناسب برای بشر را دارا می باشد و همانند عمل آدمی است كه
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ویژگی های زمین در قرآن


زمین، مادر انسان، زایشگاه، گهواره، آسایشگاه، مكان خلافت، تخت سلطنت و همه چیز بشر است. پس باید در حفظ و نگهداشت آن تلاش بسیاری كرد؛ به ویژه كه این سیاره تنها جایی از كرات شناخته شده است كه قابلیت زیست مناسب برای بشر را دارا می باشد و همانند عمل آدمی است كه اگر از دست برود، غیرقابل بازگشت و جبران است.


کره زمین

در آموزه های قرآنی زمین به عنوانش گهواره، زایشگاه و آسایشگاه بشر معرفی شده است. انسان از زمین برمی آید، در آن زیست می كند و در آن می میرد، به آن بازمی گردد و دوباره در رستاخیز همانند گیاهی از درون خاك برمی آید تا با آن چه در زندگی پیشین خویش رسیده بود، ظهور نماید. ریشه بشر، رویش و زندگی و رستاخیز ما با زمین گره خورده است و خداوند در هنگام آفرینش حضرت آدم علیه السلام به عنوان نخستین نمونه از نسل بشر خطاب به فرشتگان فرمود: «إِنِّی جَاعِلٌ فِی الأَرْضِ خَلِیفَةً».(1) ابلیس این دشمن سوگند خورده آدمی نیز به صراحت بیان می كند كه آدم، آفریده ای از خاك است.

از این رو زمین، مادر انسان، زایشگاه، گهواره، آسایشگاه، مكان خلافت، تخت سلطنت و همه چیز بشر است. پس باید در حفظ و نگهداشت آن تلاش بسیاری كرد؛ به ویژه كه این سیاره تنها جایی از كرات شناخته شده است كه قابلیت زیست مناسب برای بشر را دارا می باشد و همانند عمل آدمی است كه اگر از دست برود، غیرقابل بازگشت و جبران است.

قابلیت زیست بشر

زمین ـ گهواره زیبا و نرم بشر ـ دارای استعدادهای خاصی است كه هیچ كره دیگر شناخته شده ای از آن برخوردار نیست؛ هرچند كه ممكن است در كرات دیگر، آب و حتی گیاه و بلكه جانورانی یافت شود و شكی نیست كه در كرات دیگر آسمانی براساس آیات قرآنی نه تنها موجوداتی زندگی می كنند؛ بلكه موجودات عاقل و حتی خردمندتر از آدمی نیز در آن ها یافت می شود و قرآن از تسبیح گویی موجوداتی سخن می گوید كه در آسمان ها زندگی می كنند؛ بلكه حتی در فضای بین سیاره ای آسمان به زندگی ویژه خود ادامه می دهند، ولی با این حال تنها زمین خاکی ماست كه در حال حاضر قابلیت زیست بشر را دارا می باشد؛ هم چنانکه خداوند در قرآن می فرماید: «إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِمَا یَنفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنزَلَ اللّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِن مَّاء فَأَحْیَا بِهِ الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِیهَا مِن كُلِّ دَآبَّةٍ وَتَصْرِیفِ الرِّیَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخِّرِ بَیْنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ لآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ»؛ «راستى كه در آفرینش آسمان ها و زمین و در پى یكدیگر آمدن شب و روز و كشتی هایى كه در دریا روانند، با آنچه به مردم سود مى ‏رساند و [همچنین] آبى كه خدا از آسمان فرو فرستاده و با آن زمین را پس از مردنش زنده گردانیده و در آن هر گونه جنبنده ‏اى پراكنده كرده و [نیز در] گردانیدن بادها و ابرى كه میان آسمان و زمین آرمیده است براى گروهى كه مى ‏اندیشند، واقعا نشانه ‏هایى [گویا] وجود دارد».(2)

« فَلْیَنظُرِ الْإِنسَانُ إِلَى طَعَامِهِ * أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاء صَبًّا * ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا»؛ « پس انسان باید به خوراك خود بنگرد كه ما آب را به صورت بارشى فرو ریختیم، آنگاه زمین را با شكافتنى [لازم] شكافتیم»

ثبات و استقرار

از دیگر ویژگی های آن می توان به ثبات و استقرار زمین توجه كرد. شرایط بسیاری از كرات به گونه ای است كه زلزله در آن امری طبیعی است و ثبات و استقرار ندارد، اما زمین به سبب وجود كوه هایی كه چون میخ تا اعماق آن فرورفته است آن را به گونه ای ساخته كه از لرزش های شدید حفظ می كند و اجازه می دهد تا موجوداتی چون گیاهان و جانوران در روی پوسته آن زیست كنند و به ژرفای آن فرو نروند: «وَ هُوَ الَّذِی مَدَّ الأَرْضَ وَجَعَلَ فِیهَا رَوَاسِیَ وَأَنْهَارًا وَ مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِیهَا زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهَارَ إِنَّ فِی ذَلِكَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَكَّرُونَ؛ و اوست كسى كه زمین را گسترانید و در آن كوه ها و رودها نهاد و از هر گونه میوه ‏اى در آن جفت جفت قرار داد، روز را به شب مى ‏پوشاند، قطعا در این [امور] براى مردمى كه تفكر مى‏كنند، نشانه ‏هایى وجود دارد».(3)

کره زمین

شکاف ها و دره های زمین

زمین دارای شکاف ها و دره هایی است که این امكان را به آن می بخشند تا هر از گاهی در پوسته زمین تغییراتی ایجاد كنند و پوسته را از كود طبیعی كه در اعماق زمین ساخته شده، بهره مند سازند. زمین با دگرگونی جزیی كه از طریق این شكاف ها پیدا می كند، افزون بر حفظ آن از لرزه های شدید و تباه كننده، موجب می شود تا مواد معدنی به روی پوسته رانده شود و شرایط برای رویش گیاهان فراهم آید: « فَلْیَنظُرِ الْإِنسَانُ إِلَى طَعَامِهِ * أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاء صَبًّا * ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا»؛ « پس انسان باید به خوراك خود بنگرد كه ما آب را به صورت بارشى فرو ریختیم، آنگاه زمین را با شكافتنى [لازم] شكافتیم».(4)

ریزش باران

ریزش باران از آسمان، زندگی مناسب را برای همه موجودات فراهم می آورد. آن چه كه به عنوان آب می شناسیم، مجموعه ای از كانی های معدنی است كه برای آدمی مفید است. انسان، موجودی است كه بیش از هفتاد درصد وجود او را آب تشكیل می دهد. از این رو خداوند در آیات قرآنی به این نكته اشاره می كند كه انسان از گل آفریده شده است. گل به خاكی گفته می شود كه با آب مخلوط شده است. اگر خاك از عناصر زمینی محسوب می شود، بی گمان آب وجه آسمانی دارد. به عبارتی دیگر با توجه به ظاهر و كالبد بشری می توان گفت كه آب وجه آسمانی بشر و خاك وجه زمینی وی را تشكیل می دهد؛ چنان كه روح وجه الهی و گل وجه مادی وی را شكل می بخشد. خداوند نیز در قرآن می فرماید: «وَ هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ بُشْرًا بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا»؛ «و اوست آن كس كه بادها را نویدى پیشاپیش رحمت ‏خویش [= باران] فرستاد و از آسمان آبى پاك فرود آوردیم».(5)

زمین از این استعداد برخوردار است كه آب آن در آسمان آن، شكل بخصوصی می گیرد و به صورت باران بر زمین می بارد. این آبی كه در آسمان شكل می گیرد، سرشار از زندگی و حیات است؛ زیرا خالی از عناصر بازدارنده رویش گیاهان است

در آیات قرآنی به این نكته توجه داده شده است كه ریزش باران از آسمان زمین مرده را زنده می كند و به آن حیات می بخشد. زمین بی آب و باران، خاكی مرده است و اگر باران، آسمانی نباشد، آبی كه در درون زمین است در نهایت، شكلی كه به زمین می بخشد، زمین پژمرده است كه آبش كشیده شده باشد. هنگامی كه باران از آسمان بر زمین می بارد، زمین جان می گیرد و زندگی در آن به شكل گل و گیاه و درخت در می آید: «وَهُوَ الَّذِی یُرْسِلُ الرِّیَاحَ بُشْرًا بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ حَتَّى إِذَا أَقَلَّتْ سَحَابًا ثِقَالًا سُقْنَاهُ لِبَلَدٍ مَّیِّتٍ فَأَنزَلْنَا بِهِ الْمَاء فَأَخْرَجْنَا بِهِ مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ كَذَلِكَ نُخْرِجُ الْموْتَى لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ»؛ «و اوست كه بادها را پیشاپیش [باران] رحمتش مژده‏ رسان مى ‏فرستد تا آن گاه كه ابرهاى گرانبار را بردارند، آن را به سوى سرزمینى مرده برانیم و از آن باران فرود آوریم و از هر گونه میوه ‏اى [از خاك] برآوریم؛ بدینسان مردگان را [نیز از قبرها] خارج مى ‏سازیم، باشد كه شما متذكر شوید».(6)

در حقیقت زمین از این استعداد برخوردار است كه آب آن در آسمان آن، شكل بخصوصی می گیرد و به صورت باران بر زمین می بارد. این آبی كه در آسمان شكل می گیرد، سرشار از زندگی و حیات است؛ زیرا خالی از عناصر بازدارنده رویش گیاهان است: «أَوَلَمْ یَرَ الَّذِینَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء كُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ أَفَلَا یُؤْمِنُونَ»؛ «یا كسانى كه كفر ورزیدند، ندانستند كه آسمان ها و زمین هر دو به هم پیوسته بودند و ما آن دو را از هم جدا ساختیم و هر چیز زنده ‏اى را از آب پدید آوردیم؛ آیا [باز هم] ایمان نمى ‏آورند».(7)

پی نوشت ها:

1. بقره: 30.

2. همان: 164.

3. رعد: 3.

4. عبس: 26- 23.

5. فرقان: 48.

6. اعراف: 57.

7. انبیاء: 30.

زهرا رضاییان

بخش قرآن تبیان