ادبیات قرآنی، نیازمند سنتشكنی
نویسنده ادبیات داستانی گفت: متاسفانه آنگونه که باید ادبیات داستانی در عرصه داستان نویسی قرآنی در فضای مدرن تاکنون موفق نبوده است.
نشست «بررسی جریان داستاننویسی قرآنی در فضای مدرن» با حضور فیروز زنوزی جلالی، کامران پارسینژاد و هادی خورشاهیان در سرای اهل قلم نمایشگاه بینالمللی کتاب، برگزار و در آن به لزوم سنتشکنی در فضای ادبیات قرآنی تأکید شد.
نقدهای بی اساس تعصبی
فیروز زنوزی جلالی، نویسنده و منتقد حوزه داستاننویسی گفت: برغم اینکه تاکنون درباره مسایل مختلف مذهبی، دینی و قرآنی آثار بسیاری نوشته شده اما اثری که در خور توجه بوده و نیاز کامل مخاطب را برطرف کند در حوزه ادبیات دینی بسیار محدود است.
وی یکی از دلایل این امر را ظرافت در داستان نویسی قرآنی عنوان کرد و اظهار داشت: مضامین قرآنی و مذهبی دارای خط قرمزهایی است که کمتر نویسنده ای جسارت می کند در این عرصه وارد شده و مطلب بنویسد.
وی تصریح کرد که مشکل ترین مساله فراروی یک نویسنده در پرداختن به داستان نویسی آن است که درباره چیزی تحقیق می کند که مطلب و منبع قابل استنادی در دسترس او نیست.
به گفته زنوزی جلالی یکی از مسایلی که نویسندگان در پرداختن به ادبیات دینی با آن مواجه هستند نقدهای بی اساسی است که صرفا جنبه تعصبی دارد حال آنکه اگر نویسنده قصد دارد کار خلاقانه در عرصه داستان پردازی قرآنی و دینی ارایه دهد باید نگاه نو داشته و سنت شکنی کند.
برغم اینکه تاکنون درباره مسایل مختلف مذهبی، دینی و قرآنی آثار بسیاری نوشته شده اما اثری که در خور توجه بوده و نیاز کامل مخاطب را برطرف کند در حوزه ادبیات دینی بسیار محدود است.
وی اظهار داشت: بسیاری از آثاری که به نام ادبیات دینی نوشته و منتشر می شود بیشتر به روضه خوانی ادبی شبیه است و تنها احساسات را تحت الشعاع قرار می دهد.
کمکاری دانشگاهیان در حوزه ادبیات دینی
"کامران پارسی نژاد" نویسنده و منتقد نیز در این نشست گفت: رابطه نقد و تولید آثار یک رابطه دوسویه است و همانگونه که نقد ادبی باعث جریان ادبی و تحول در شگردهای داستان نویسی می شود نویسندگان نیز می توانند به جریان نقد ادبی خط بدهند.
وی اظهار داشت: تاکنون بارها ادبیات دینی، سیاسی و اجتماعی در نشست های مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفته و طرح مساله شده اما ماحصل و نتیجه نشست ها و نظریه ها در جایی بازتاب نداشته است.
وی ادامه داد: ما در حوزه شناخت ادبیات معاصر دچار فقر ادبی هستیم و در دانشگاه های ما که یکی از شاخه های مهم در رشد ادبیات بویژه ادبیات دینی است تاکنون اقدام جدی صورت نگرفته است.
وی با طرح این سوال که آیا متولیان امور مذهبی توانسته اند ادبیات دینی را با ابزارهای توانمند به نحو شایسته مطرح کرده و جریان سازی کنند، افزود: یکی دیگر از دلایل اینکه ادبیات دینی نتوانسته رشد یابد وجود جبهه مخالف است که با چاپ این نوع ادبیات به طور کامل مخالف هستند.
این نویسنده و منتقد خاطر نشان کرد: ما بر این باوریم که ادبیات مذهبی و دینی تنها مختص گروه سنی نوجوان است حال آنکه تمامی گروه های سنی می توانند از این نوع ادبیات استفاده کنند.
وی افزود: ما باید منطبق با نسل امروز جامعه داستان بنویسیم و برای رشد ادبیات دینی نیازمند تحولی اساسی هستیم زیرا فقدان موفقیت در این رابطه ما را دچار عقب ماندگی می کند.
پارسی نژاد ادامه داد: استفاده از ابزار دینی و انتقال درست آن در شرایط کنونی جامعه باید هدف اصلی نویسنده باشد و بدعت و نوآوری در ساختار را در نوشته های خود اعمال کند تا مخاطب را به سمت ادبیات دینی سوق دهد.
برداشت های متفاوت در حوزه های داستانی
در ادامه این نشست، هادی خورشاهیان سخن خود را با نداشتن برداشت واحد در گروههای مختلف درباره ادبیات قرآنی آغاز کرد و گفت: نداشتن برداشت واحد تنها در حوزه داستان قرآن نیست، ما این امر را در ادبیات جنگ و انقلاب هم میبینیم. نویسنده قرآنی برای اینکه داستانی در این زمینه بنویسد، باید به منابعی غیر از قرآن رجوع کند؛ منابعی مانند عهد عتیق که در این صورت با اسرائیلیات مواجه میشود. ورود این موضوعات سبب میشود که اثر مجوز نگیرد. این همان خط قرمزی است که جلالی از آن یاد کرد.
ما در حوزه شناخت ادبیات معاصر دچار فقر ادبی هستیم و در دانشگاه های ما که یکی از شاخه های مهم در رشد ادبیات بویژه ادبیات دینی است تاکنون اقدام جدی صورت نگرفته است.
وی در پایان برای ارتقای آثار خلق شده در این حوزه عدم حمایت از این آثار را پیشنهاد داد و افزود: برای اینکه اثری فاخر در این حوزه تولید شود، باید از حمایت پیشاپیش از این آثار دست برداریم. خود این حمایتها عاملی در جهت نشر آثار ضعیف است. بهتر است بعد از انتشار، این حمایتها صورت بگیرد.
خورشاهیان انتقال مفاهیم قرآنی به صورت مستقیم را از دیگر آسیبهای این حوزه خواند و تصریح کرد: مخاطب امروز دوست ندارد که نویسنده مانند معلم به او پیام را مستقیم دهد. برداشتهای دوگانه و انتقال پیام به صورت مستقیم در ادبیات گروه سنی کودک و نوجوان اتفاق افتاده است. بهتر است بگویم کاش نویسندگان در این حوزه اثری را با بن مایه قرآنی خلق نمیکردند.
فرآوری: مهسا رضایی
بخش ادبیات تبیان
منابع: خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) ، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)