تبیان، دستیار زندگی
حرف هایم را تحریف كردند بعد از حضور پر سر و صداى «كارگران مشغول كارند» در جشنواره فیلم فجر بیست و چهارم، این فیلم راهى برلین شد و در آن جا هم در شمار فیلم هاى خبرساز قرار گرفت. گذشته از نقدها و نظراتى كه پیرامون فیلم در برل...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

گفت وگو با مانى حقیقى درباره حضورش در جشنواره برلین

حرف هایم را تحریف كردند


بعد از حضور پر سر و صداى «كارگران مشغول كارند» در جشنواره فیلم فجر بیست و چهارم، این فیلم راهى برلین شد و در آن جا هم در شمار فیلم هاى خبرساز قرار گرفت. گذشته از نقدها و نظراتى كه پیرامون فیلم در برلین مطرح شد، اظهارات مانى حقیقى پیرامون وقایع روز دنیا از جمله اهانت به پیامبر اكرم(ص) در صدر رسانه هاى ایرانى قرار گرفت. در گفت و گویى كه مى خوانید مانى حقیقى از حضور فیلمش در برلین مى گوید و همچنین از نحوه انعكاس دیدگاه هایش در رسانه هاى ایران گله مند است. این گفت و گو را در ادامه از نظر مى گذرانید.

•از حضور فیلم كارگران مشغول كارند در جشنواره فیلم برلین بگویید.

خوشایند ترین نكته درباره حضور در جشنواره هاى بین المللى براى من آشنایى و معاشرت با فیلمسازان كشورهاى دیگر است. فیلم هاى همدیگر را مى بینیم و با هم درباره شیوه هاى مختلف فیلمسازى حرف مى زنیم. دست اندركاران جشنواره برلین فضاى خیلى خوبى را براى این جور تبادل نظرها فراهم كرده بودند و من هم كلى آشناى جدید پیدا كردم و كلى هم چیز یاد گرفتم.

•فیلم در چه بخشى به نمایش درآمد؟

فیلم كارگران مشغول كارند در بخش «فوروم سینماى نو»ى جشنواره برلین شركت داشت. این بخش كه غیررقابتى هم هست مخصوص فیلم هاى نوگراست و انواع فیلم اعم از داستانى و مستند و تجربى در آن به نمایش درمى آید. امسال چهل فیلم در این بخش نمایش داده شد كه فیلم هاى «كارگران مشغول كارند» و «صبحى دیگر» به كارگردانى ناصر رفایى نماینده هاى ایران بودند. بخش «فوروم» كه حدود سى سال پیش به جشنواره برلین اضافه شده، در آغاز كارش در حكم نوعى اعتراض به سیاست هاى محافظه كارانه بخش رقابتى جشنواره طراحى شده بوده كه رفته رفته به یكى از بخش هاى رسمى جشنواره تبدیل شده، درست مثل بخش دو هفته كارگردانان در جشنواره كن.

•فیلم تان چند نمایش داشت؟

فیلم كلاً شش نمایش داشت كه نمایش اول مخصوص مطبوعات و دست اندركاران جشنواره ها بود. چهار نمایش عمومى داشت و در پایان جشنواره هم یكى از شش فیلم بخش فوروم بود كه بنا به خواست عموم یك نمایش ویژه برایش ترتیب داده شد.

•بازتاب نمایش فیلم در رسانه هاى آلمان چگونه بود؟

همانطور كه مى دانید جشنواره برلین امسال با انتشار كاریكاتورهاى دانماركى مقارن شد و همین طور با مذاكرات ایران با آژانس انرژى اتمى و موضع گیرى هاى غیرمنتظره رئیس جمهور. گروه هاى مخالف نظام هم پیش از ورود ما به برلین بیانیه اى را در مطبوعات آلمان به چاپ رسانده بودند و حضور فیلم هاى ما را محكوم كرده بودند. خلاصه پیش از نمایش فیلم ها جو سیاسى سنگینى در برلین حاكم بود و روزنامه هایى كه به پیشواز جشنواره آمده بودند هم بیشتر درباره این جنبه از حضور ما نوشته بودند. ولى خوشبختانه به محض اینكه فیلم ها به نمایش درآمدند این فضا كاملاً به هم ریخت و توجه همه به خود فیلم ها جلب شد. رفته رفته مصاحبه گرها به جزئیات خود فیلم ها مى پرداختند یا دست كم برخوردهاى سیاسى شان را در قالب گفت وگو درباره فیلم پیش مى بردند. من از موضع گیرى در مورد مسائل سیاسى ابایى ندارم و مواضع خودم را دارم ولى تبادل نظر درباره فیلمم را به بحث هاى كلى سیاسى و شعار دادن ترجیح مى دهم.

•گویا شما در برلین موضع قاطعى در برابر مسئله هسته اى ایران و توهین كاریكاتوریست هاى دانماركى داشتید.

گزارش هایى كه از حضور ما در برلین در مطبوعات ایران به چاپ رسید تحریف شده و اغراق آمیز بود و خوشحالم كه اغلب مصاحبه هاى من با مطبوعات آلمان روى اینترنت قابل دسترسى است و نوار جلسات پرسش و پاسخ همه ما هم موجود است. حرفى كه من دائماً تكرار مى كردم این بود كه، جدا از بحث توهین به مقدسات و آزادى بیان، اصولاً یك شوخى یا كاریكاتور وقتى بامزه است كه همه را بخنداند و نه فقط كسى كه جوك را تعریف مى كند. اساساً شوخى قرار است آدم ها را به هم نزدیك كند نه اینكه آنها را به جان هم بیندازد. در مورد مسئله انرژى اتمى هم مى گفتم كه ظاهراً قانونى علیه استفاده صلح جویانه از انرژى اتمى وجود ندارد و بنابراین مشكل اصلى دو جناح صرفاً بر سر تولید انرژى اتمى نیست. مشكل فضاى پرتنشى است كه بعد از حمله آمریكا به عراق و موضع گیرى هاى رئیس جمهور ایران بر منطقه حاكم شده. نكته اى كه براى من جالب بود این بود كه چرا خبرنگاران اروپایى ما را تا این حد صاحب نظر در امور سیاسى مى دانستند. از خودم مى پرسیدم كه آیا آقاى لاریجانى هم طى مذاكراتش با آقاى البرادعى آنقدر درباره سینماى ایران اظهار نظر مى كند كه ما درباره انرژى هسته اى؟ به هر حال، من در حضور مسئولان بنیاد فارابى و خانه سینما به خبرنگارى كه همراه ما به برلین اعزام شده بود تذكر دادم كه حرف هاى من را همان طور كه از دهانم بیرون آمدند در گزارشش منعكس كند ولى ایشان ترجیح دادند كه از من یك انقلابى دوآتشه بسازند. ضمن اینكه من به انگلیسى حرف مى زدم و ایشان یك كلمه انگلیسى بلد نبود.

•تماشاگران و خبرنگاران بعد از نمایش فیلم با شما چه برخوردى داشتند؟

حسن بزرگ نمایش فیلم در جشنواره هاى خارجى این است كه تماشاگران به خود فیلم واكنش نشان مى دهند و نه به حاشیه هاى آن. در برلین كسى برایش مهم نیست كه فیلم من جشنواره اى است یا ملى یا معناگرا یا اجتماعى. كسى خبر ندارد كه جایگاه اجتماعى من تا چه حد بر كارم تاثیر مى گذارد یا بازیگرانم را بر اساس چه ضوابطى انتخاب مى كنم. آنها روحشان هم خبر ندارد كه آتیلا پسیانى یك بازیگر پرسابقه است، مهناز افشار یك ستاره است و احمد حامد اولین بارى است كه جلوى دوربین مى رود. آنها فیلم را مى بینند، فقط همین، و این حواشى را بعد از دیدن فیلم به برداشت شان از فیلم اضافه مى كنند. چیزى كه من را خیلى خوشحال كرد این بود كه شوخى هاى فیلم براى تماشاگران خارجى كاملاً ملموس بود و در تمام طول فیلم صداى خنده شان بلند بود. ظاهراً آنها انتظار این شكل از طنزپردازى را از ایرانیان نداشتند. تصویرى كه آنها از ما دارند تصویر عبوسى است. در جلسات پرسش و پاسخ بعد از فیلم هم نكته اى كه توجه همه را جلب كرده بود این بود كه فیلم تفسیر خاصى را بر تماشاگرش تحمیل نمى كند و دست بیننده را باز مى گذارد تا فیلم را آن طور كه دوست دارد ببیند، كه این هم ظاهراً در فضاى پر تنش و دوقطبى شده فعلى دلپذیر است.

•جشنواره برلین چه رهاوردى براى سینماى ما داشته است؟

به نظر من حضور فیلم هاى ما در جشنواره هاى جهانى حیاتى است. ما نمى توانیم سینماى خودمان را فقط با معیار هاى خودمان بسنجیم. باید ببینیم دیگران درباره كار ما چه مى گویند و باید ببینیم كه خودمان بعد از دیدن كارمان در كنار كار دیگران درباره خودمان چه نظرى داریم. ضمن اینكه در این جشنواره ها هم چیز یاد مى گیریم و هم مى آموزیم. بخش عمده اى از گفت وگوهاى من با فیلمسازان دیگر در برلین درباره این بود كه چه طور مى شود با چنین بودجه محدودى چنین فیلمى ساخت و اینكه شیوه هاى كارم با بازیگران غیرحرفه اى چگونه است. از طرف دیگر، حضور شش فیلم ایرانى در برلین با دو فیلم در بخش مسابقه نشان داد كه سینماى ایران دارد جان تازه اى مى گیرد. اصولاً مراودات فرهنگى تا حد زیادى مى توانند انزواى سیاسى ما را جبران كنند و من شخصاً ترجیح مى دهم كه تصویرى كه مردم جهان از فرهنگ من دارند را خودم بسازم و این كار را به سیاستمداران و شبكه هاى تلویزیونى داخلى و خارجى محول نكنم.

•فیلم به چه جشنواره هاى دیگرى دعوت شده و برلین چه تاثیرى بر این دعوت ها داشته است؟

فیلم تاكنون به شركت در بخش مسابقه جشنواره هاى سنگاپور، ترایبكاى نیویورك و فیلمكس توكیو دعوت شده. مسئولین چند جشنواره دیگر هم شفاهاً از فیلم دعوت كرده اند كه چون این دعوت ها هنوز رسمى نیستند نباید از آنها اسمى ببرم. ولى كمك اصلى برلین به فیلم در بخش بازاریابى و فروش بود. با اینكه غرفه سینماى ایران در جاى پرتى قرار گرفته بود ولى روى هم رفته غرفه كم رونقى نبود و محمد اطبایى كه نماینده فروش جهانى فیلم است ظاهراً سرش این روزها شلوغ است.

•از اكران فیلم كارگران مشغول كارند در ایران بگویید.

این را باید از تهیه كننده فیلم، آقاى تخت كشیان و پخش كننده داخلى فیلم یعنى شركت فیلمیران بپرسید. به هر حال آدم دوست دارد كه فیلمش هر چه زودتر اكران شود تا بتواند از شرش خلاص شود.

•آیا كار جدیدى در دست دارید؟

مدتى است كه فیلمنامه «پنجاه كیلو آلبالو» كه با فرهاد توحیدى نوشته ام آماده كار است و امیدوارم شرایط ساختش هر چه زودتر فراهم شود. این روزها هم با اصغر فرهادى مشغول بازنویسى فیلمنامه جدیدمان هستیم كه بعد از «چهارشنبه سورى» دومین همكارى ماست. فیلمنامه اى است به نام «كنعان» كه قرار است در زمستان سال آینده آن را بسازم.

لینکها:

معرفى فیلم هاى بخش مسابقه سینماى ایران (1)

جشنواره ی فیلم"برلین"آغاز شد