آیا معصومین(ع) نیازمند درود وسلام های ما می باشند ؟

گفته اند كه فایده صلوات بر آن حضرت(صلى الله علیه وآله) براى فرستنده است كه بر اثر این عمل پاداش مى یابد، زیرا خداى تعالى درجه و مقامى به آن بزرگوار داده و نعمت هایى به او بخشیده كه درود و دعا بر آن چیزى نمى افزاید، البته عده اى گفته اند فایده آن درخواست، بالا بردن درجه و افزوده شدن پاداش آن حضرت(صلى الله علیه وآله) هم هست، زیرا نعمت هاى خدا را اندازه نیست، و بر این گفتار اخبار رسیده از معصومین(علیهم السلام) است كه دلالت به مطلب دارد .

معنای صلوات

صلوات در لغت به معنی «دعاست» و نماز را به جهت این که شامل دعا می‌شود «صلاة» می‌گویند.

اما صلوات در میان عرف مردم شامل دو چیز می‌شود:

معنای اول: سلام و درود بی‌کران خداوند و فرشتگان و کسانی که ایمان به رسول خدا آوردند، به جهت عظمت، مقام و منزلت آن حضرت صلوات بر محمد (صلی الله علیه و آله)  و آلش می‌فرستند .

معنای دوم: صلوات به معنای نماز است .

عده‌ای هم صلوات پروردگار عالم را به پنج معنی تقسیم می‌کنند .

1-  به معنای رحمت

2-  به معنای مغفرت

3-  به معنای شفاء

4-  به معنای تزکیه

5- به معنای کرامت

فرستادن صلوات به ین معنا است كه از خدا درخواست می‏كنیم تا رحمت خاصی كه «صلوات» نامیده شده و ما نمی‏دانیم حقیقت آن چیست، برای پیغمبر مقرر بفرماید. بزرگان دین گفته‏اند صلوات از خدای متعال «رحمت»، از ملائكه «تزكیه» و از مؤمنین «دعا» است. وقتی دعا می‏كنیم، از خداوند می‌خواهیم  تا آن رحمت را خدا بر پیغمبر نازل كند

معنای حروف صلوات از دیدگاه علمای دین

بعضی از علمای دین حروف صلوات را به معنای خاصی به کار برده‌اند که عبارت‌اند از:

«صاد» در صلوات از «صمد» است که از اسماء خداوند است .

«لام» در صلوات از «لطیف» است که از اسماء خداوند است .

«واو» در صلوات از «واحد» است که از اسماء خداوند است .

«هاء» در صلوات از «هادی» است که از اسماء خداوند عالم است.

فضایل صلوات در روایات

رسول اكرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «هر کس صد بار بر محمد و آل محمد (صلی الله علیه و آله) صلوات بفرستد، خداوند صد حاجت او را برآورده می‌سازد.»

حضرت علی (علیه السلام) می‌فرماید:«هیچ دعایی به آسمان نمی‌رسد ، مگر این که دعا کننده بر محمد و آل او صلوات بفرستد.»

صلوات بر اهل بیت(علیهم السلام)

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، فِی كُلِّ وَقْتٍ وَ كُلِّ أَوَانٍ وَ عَلَی كُلِّ حَالٍ عَدَدَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی مَنْ صَلَّیْتَ عَلَیْهِ، وَ أَضْعَافَ ذَلِكَ كُلِّهِ بِالْأَضْعَافِ الَّتِی لا یُحْصِیهَا غَیْرُكَ، إِنَّكَ فَعَّالٌ لِمَا تُرِیدُ. (دعای 44 صحیفه سجادیه )

فرستادن صلوات به این معنا است كه از خدا درخواست می‏كنیم تا رحمت خاصی كه «صلوات» نامیده شده و ما نمیی‏دانیم حقیقت آن چیسترا برای پیغمبر مقرر بفرماید.

بزرگان دین گفته‏اند : صلوات از خدای متعال «رحمت»، از ملائكه «تزكیه» و از مؤمنین «دعا» است.

انواع رحمت

رحمت انواع گوناگونی دارد؛  اما هر رحمتی «صلاة» نیست. «صلاة» تحیّت است، رحمتی است همراه با احترام.

رحمت شامل موجودات غیرانسانی و غیر ذی‏شعور نیز می‏شود . همه چیز مشمول رحمت خداست؛ حیوانات نیز مشمول رحمت‏های دیگری هستند، رحمت‏هایی كه درك می‏كنند؛ اما هیچ كدام اینها «صلاة» نیست.

سلام ویژه ، چه سلامی است؟

«صلاة» به عنوان تشبیه، یك سلام ویژه‏ است. انسان وقتی به كسی سلام کند، به او احترام می‌گذارد. ادای احترام یك امر اعتباری است. در هر طایفه و قومی، مردم برای خود یك نوع ادای احترام دارند.

بعضی كلاه خود را برمی‌دارند یا بعضی دست به سینه می‏گذارند ، یا به شكل دیگر.

در زبانهای مختلف الفاظ مختلفی نیز بكار می‏برند. اصل کلمه سلام به معنی سلامتی و امنیت است؛ این که می‌گوییم سلام بر شما، یعنی من به شما امنیت می‏دهم.

بر همین اساس سلام را رحمت خاصی به شمار می‌آورند اما چون به عنوان ادای احترام گفته می‏شود، تحیت نیز به شمار می‌رود.

چه کسانی لایق احترام خداوند می باشند ؟

خداوند متعال می‏فرماید: « إِنَّ اللّهَ وَ مَلائِكَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ ؛هم خدا و هم فرشتگان بر پیغمبر اكرم صلوات می‏فرستند.»( احزاب / 56)

البته خدا در جای دیگر نیز فرموده بر مؤمنین نیز صلوات می‌‏فرستیم؛ یعنی مؤمنینی هستند كه لایق احترام خداوند هستند. خدا رحمتی كه توأم با احترام هست بر آن‏ها نازل می‏كند ، بعد می‏فرماید: « یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً؛ شما بر پیغمبر هم صلوات بفرستید و هم سلام. »

فایده فرستادن صلوات برای ما و معصومین علیهم السلام چیست؟

درخواست رحمت چه جایگاهی و چه فایده‏ای برای ما دارد؟ چرا به ما دستور داده شده تا صلوات بفرستیم؟ مگر پیامبر خدا، فاقد رحمت الهی است که ما باید برایشان از خداوند رحمت را طلب کنیم؟

گفته اند كه فایده صلوات بر آن حضرت(صلى الله علیه وآله) براى فرستنده است كه بر اثر این عمل پاداش مى یابد، زیرا خداى تعالى درجه و مقامى به آن بزرگوار داده و نعمت هایى به او بخشیده كه درود و دعا بر آن چیزى نمى افزاید، البته عده اى گفته اند فایده آن درخواست، بالا بردن درجه و افزوده شدن پاداش آن حضرت(صلى الله علیه وآله) هم هست، زیرا نعمت هاى خدا را اندازه نیست، و بر این گفتار اخبار رسیده از معصومین(علیهم السلام) است كه دلالت به مطلب دارد.( ترجمه المراقبات، ص 244)

با توجه به اعتقاد ما شیعیان و بر اساس رویات گوناگونی که ما به آن معتقدیم وجود مقدس پیغمبر اكرم و ائمه اطهار صلوات الله علیهم اجمعین و فاطمه زهرا سلام الله علیها واسطه‌ی نزول فیض برای مخلوقات هستند. به ویژه تعبیراتی كه در زیارت جامعه كبیره است ، البته منحصر به جامعه كبیره نیست .

در زیارتهای دیگر نیز هم‌چون در زیارت آل یاسین، مخصوصاً آل یاسین كبیر، مضامینی شبیه این مطلب و یا شاید فاخرتر از آن نیز یافت ‏شود؛ « فَمَا شَیْءٌ مِنَّا إِلَّا وَ أَنْتُمْ لَهُ السَّبَبُ وَ إِلَیْهِ السَّبِیل ؛چیزی و خیری از ما بوجود نمی‏آید، مگر اینكه سبب آن شما هستید.» (بحارالأنوار، ج 99، ص 92، باب 7، «زیارة الإمام المستتر عن الأبصار»)

در زیارت جامعه كبیره این موضوع فراوان ذکر شده است :

بِكُمْ یُمْسِكُ السَّمَاءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ : به واسطه شما (اهل بیت‌(علیهم السلام)) است که خدای متعال آسمان را نگه می‏دارد تا روی زمین سقوط نكند .

بِكُمْ یُنَزِّلُ الْغَیْثَ؛ بِكُمْ یُنَفِّسُ الْهَمَّ وَ یَكْشِفُ الضُّر؛ غصه‏ها را به واسطه شما اهل بیت(علیهم السلام) برطرف می‌‏كند، دعاها را به واسطه شما مستجاب می‏كند.

در بعضی روایات تعبیرات بیشتر و آشکار‌تری وجود دارد در اینكه اهل بیت(علیهم السلام) تنها برای زمان خود و مابعد خود نیستند؛ بلکه پیش از حیات مادی نیز آن‌ها وساطت داشته‌اند.

دراین‌باره در زیارت جامعه آمده است: خَلَقَكُمُ اللَّهُ أَنْوَاراً فَجَعَلَكُمْ بِعَرْشِهِ مُحْدِقِینَ حَتَّی مَنَّ عَلَیْنَا بِكُمْ ؛ در ادامه ین زیارت می‌فرماید: وَ جَعَلَ صَلَوَاتِنَا عَلَیْكُمْ وَ مَا خَصَّنَا بِهِ مِنْ وَلَایَتِكُمْ طِیباً لِخَلْقِنَا وَ طَهَارَةً لِأَنْفُسِنَا وَ تَزْكِیَةً لَنَا وَ كَفَّارَةً لِذُنُوبِنَا.

شکر عملی نعمت!

بنابراین ؛ اولاً : قدردانى و سپاسگزارى از حضرت پیامبر(صلى الله علیه وآله) امر عقلایى است كه او واسطه فیض و اسوه و مربى و راهنماى ماست و از طرفى بهترین مخلوق خداوند و عصاره خلقت.

ثانیاً : او و خاندانش راه و صراط اقوم براى نیل به سوى خداوند كه حتى نماز بدون ذكر صلوات بر آنان قبول نیست .

ثالثاً : به دلیل نیاز بشر به كمال و ضعف مفرط او وفور نعمت هاى خداوند بر او عقل حكم مى كند، شكر منعم و سپاسگزارى از او در گفتار و عمل، لذا خداوند فرمود من و ملائكه درود مى فرستیم بر محمد(صلى الله علیه وآله) اى مؤمنین شما نیز چنین كنید لذا از این جهت هم واجب و لازم است، اگر چه بیان شد كه نفس صلوات برا فرستنده است و خود راهى و صراطى براى هدایت و به كمال رسیدن بشر است.

فرآوری : زهرا اجلال

گروه دین تبیان

منابع:

کتاب خواص شگفت انگیز صلوات

سایت آیت الله مصباح یزدی

سایت حوزه