تبیان، دستیار زندگی
مادر وى فاطمه دختر حسین بن ابى محمد اطروش از نسل امام على علیه السلام بود كه نسبش با شش واسطه به آن حضرت مى رسد. [ فاطمه بنت الحسین بن ابى محمد الحسن الاطروش بن على بن الحسن بن على بن عمر بن على بن ابى طالب علیه السلام. ] فاطمه زنى فاضله، پارسا، بلند ن
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

درنگی بر شخصیت والای سید رضی

علامه سید رضی


سید رضى، از مفاخر خاندان پاک نبوى و پیشواى دانشمندان علم و حدیث و ادب و قهرمانان عرصه ى دین و دانش و مذهب است.


مادر وى فاطمه دختر حسین بن ابى محمد اطروش از نسل امام على علیه السلام بود كه نسبش با شش واسطه به آن حضرت مى رسد. [ فاطمه بنت الحسین بن ابى محمد الحسن الاطروش بن على بن الحسن بن على بن عمر بن على بن ابى طالب علیه السلام. ]

فاطمه زنى فاضله، پارسا، بلند نظر و با تقوا بود و به همین دلیل توانست فرزندانى همچون سید شریف رضى و سید شریف مرتضى در دامان خود پرورش دهد. آرى سید شریف رضى از چنین پدر و مادرى به دنیا آمد و در میان چنین خاندان پاك و با شخصیتى پرورش یافت كه از كودكى آثار بزرگى، جلالت، مجد و عظمت از چهره اش نمایان بود.

ابن ابى الحدید معتزلى در كتاب "شرح نهج البلاغه ج 1، ص 41 " داستان شاگردى سید رضى و سید مرتضى، نزد شیخ مفید رحمه الله را نقل مى كند كه بسیار جالب و شنیدنى است:

"شیخ مفید "ابوعبدالله محمد بن نعمان" فقیه شبى در خواب دید حضرت فاطمه ى زهرا علیهاالسلام دخت رسول اكرم صلى الله علیه و آله و سلم دست دو فرزند كوچكش، حسن و حسین را گرفته و وارد مسجد كرخ "یكى از محله هاى قدیمى بغداد" شد و آنها را به وى سپرد و گفت "علمهما الفقه" به این دو فرزندم فقه بیاموز، شیخ مفید شگفت زده از خواب برخاست، چون صبح شد مطابق معمول به آن مسجد رفت مدتى نگذشته بود كه دید "فاطمه" مادر پاك و پارساى سید رضى همراه با خدمتكاران خویش وارد مسجد شد در حالى كه فرزندان كوچكش سید رضى و سید مرتضى را به همراه داشت، شیخ مفید تا آنها را دید از جا برخاست و به فاطمه سلام كرد، فاطمه رو به شیخ كرد و گفت: اى شیخ این دو فرزندان منند، آنان را نزد شما آوردم كه به ایشان فقه بیاموزى.

شیخ مفید به یاد خواب شب گذشته ى خویش افتاد و گریه كرد و آنگاه داستان خواب خود را براى فاطمه بازگو نمود و بدینسان شیخ مفید به تعلیم و تربیت آن دو كودک همت گماشت و خداوند نیز بر آنان منت گذاشت و درهاى دانش و فضایل فراوانى را به روى آنان گشود و از آنان آثار ماندگار و مفیدى در روزگار به جاى ماند".

مرحوم علامه امینى در كتاب ارزشمندى "الغدیر" ج 4، ص 181، درباره ى سید رضى مى گوید: "«سید رضى، از مفاخر خاندان پاک نبوى و پیشواى دانشمندان علم و حدیث و ادب و قهرمانان عرصه ى دین و دانش و مذهب است. »

آرى او در تمام آنچه از نیاكان پاك خود به ارث برده بود پیشتاز و نمونه شد: از دانش جوشان و فروانان، روحیات بلند، نظر طائب و ثاقب، طبع بلند و اباى نفس، ادب برتر و حسب پاكیزه، او از نوادگان شجره ى نبوى و از شاخه هاى پربار ولایت علوى است، مجد و عظمتش را از حضرت فاطمه علیهاالسلام و بزرگى و سیادت را از امام موسى بن جعفر علیه السلام به ارث برده است.

مادر وى فاطمه دختر حسین بن ابى محمد اطروش از نسل امام على علیه السلام بود كه نسبش با شش واسطه به آن حضرت مى رسد. فاطمه زنى فاضله، پارسا، بلند نظر و با تقوا بود و به همین دلیل توانست فرزندانى همچون سید شریف رضى و سید شریف مرتضى در دامان خود پرورش دهد

وى صاحب دهها فضایل دیگر است كه قلم را یاراى نگارش همه آنها نیست...". سپس علامه امینى رحمه الله نام بیش از چهل كتاب را كه درباره ى زندگى و شخصیت سید رضى سخن گفته اند ذكر مى كند و مى افزاید: "روحیات بلند او را مى توان در كتابى كه "علامه شیخ عبدالحسین حلى" به عنوان مقدمه در جزء پنجم تفسیر خود در 112 صفحه نوشته، خواند و شخصیت والاى او را در كتاب "عبقریه الرضى" نوشته ى نویسنده معروف "زكى مبارك" در دو جلد قطور مطالعه كرد و پیش از این دو تن، علامه شیخ محمد رضا كاشف الغطاء نیز درباره ى وى كتابى نوشته است.

مرحوم محدث قمى در كتاب "تحفه الاحباب" ص 457، شماره 606 مى گوید: "محمد بن الحسین الموسوى معروف به سید رضى، برادر سید مرتضى "رضى الله عنهما" ذوالحسبین نقیب علوى و شریف اشراف بغداد مشهور به عظمت شان و علو همت و فصاحت زبان و عذوبت شعر، جلالت شانش زیاده از آنست كه ذكر شود و از براى او در شرف نفس و علو همت حكایاتى است كه مقام نقلش نیست.

در ششم محرم سنه ى 406 به سن چهل و هفت سالگى وفات فرمود و سید مرتضى از كثرت جزع و مصیبت نتوانست جنازه ى او را مشاهده نماید، تصانیف او همه ممتاز است.... .

تالیفات و كتابهاى سید رضى:

نهج البلاغه

مرحوم علامه امینى در كتاب "الغدیر" نام 19 كتاب و اثر را از سید رضى ذكر كرده كه مهمترین آنها كتابهاى زیر است:

1- نهج البلاغه "كه مجموعه ایست از سخنان و نامه هاى حضرت على علیه السلام".

2- خصائص الائمه "كه سید رضى در مقدمه نهج البلاغه به آن اشاهر كرده".

3- نامه هاى علمى او "در سه جلد".

4- مجازات الاثار النبویه

5- معانى القرآن

6- حقائق التاویل فى متشابه التنزیل و...

آنگاه صاحب "الغدیر" نام 81 كتاب را كه در شرح یا ترجمه ى نهج البلاغه تا زمان وى نوشته شده است، ذكر مى كند.

سید رضى و شعر

سید رضى در حالى كه هنوز به ده سالگى نرسیده بود قصیده اش غراء سروده كه در آن نسب عالى خود را بازگو مى كند و بسیارى از دانشمندان وى را شاعرترین فرد قریش مى دانند. خطیب بغدادى در "تاریخ بغداد" ج 2، ص 246 مى گوید: "از محمد بن عبدالله كاتب شنیدم كخه نزد یكى از بزرگان به نام "ابوالحسین بن محفوظ" گفته بود: من از گروهى از دانشمندان ادبیات شنیدم كه مى گفتند: سید رضى زبردست ترین شاعر قریش است.

"ابن محفوظ" در پاسخ گفت: آرى این سخن درست است، سپس افزود: در میان قریش كسانى بودند كه خوب شعر مى گفتنتد اما شعر آنان اندك بود، ولى كسى كه هم زیبا شعر گفته و هم زیاد، جز سید رضى كسى نبوده است".

نقابت [ "نقابت" منصبى بوده مردمى كه به شخصیت ممتاز و محبوب و عالم برجسته و با تقوى تعلق مى گرفت و مردم به طور طبیعى به دور او گرد مى آمدند و سرپرستى او را پذیرا بودند و خلفا و سلاطین وقت براى كسب وجهه و محبوبیت به چنین افرادى حكم مى دادند، صاحب این منصب عهده دار امور ذیل بود: ]

سید رضى در حالى كه هنوز به ده سالگى نرسیده بود قصیده اش غراء سروده كه در آن نسب عالى خود را بازگو مى كند و بسیارى از دانشمندان وى را شاعرترین فرد قریش مى دانند. خطیب بغدادى در "تاریخ بغداد" ج 2، ص 246 مى گوید: "از محمد بن عبدالله كاتب شنیدم كخه نزد یكى از بزرگان به نام "ابوالحسین بن محفوظ" گفته بود: من از گروهى از دانشمندان ادبیات شنیدم كه مى گفتند: سید رضى زبردست ترین شاعر قریش است.

"ابن محفوظ" در پاسخ گفت: آرى این سخن درست است، سپس افزود: در میان قریش كسانى بودند كه خوب شعر مى گفتنتد اما شعر آنان اندك بود، ولى كسى كه هم زیبا شعر گفته و هم زیاد، جز سید رضى كسى نبوده است"

1 - حفظ و نگهدارى آمار خانواده هاى سادات "شجره ى نامه ى سیادت.

2 - مراقبت بر صحت انتساب آنان و حفظ شاخه هاى سیادت نظیر سادات هاشمى، طالبى، علوى، حسنى، حسینى، موسوى و...

3 - ثبت موالید و فوت شده گان با دقت تمام.

4 - مراقبت افراد از نظر آداب و اخلاق.

5 - دور نگهداشتن آنان از مشاغل پست و نامشروع.

6 - بازداشتن آنان از ارتكاب گناه و بى حرمتى به قوانین اسلام.

7 - جلوگیرى از تعدى و تجاوز سادات به دیگران و پرهیز خودبرتر بینى.

8 - احقاق حقوق آنان "به عنوان وكیل مدافع.

9 - استیفاى حقوق آنان از خمس اموال.

10 - مراقبت بر ازدواج زنان و دختران آنان و ممانعت از ازدواج حتى بیوه زنان با ناپاكان و طاغوتیان.

11 - اجراى عدالت و موعظه ى خاطیان.

12 - نظارت بر موقوفات و استیفاى حقوق آنان از عائدات اموال وقف شده.

حجة الاسلام و المسلمین سید میرزا آقا شیرازی استاد نهج البلاغه

"نقل از "الغدیر" ج 4، صفحات 207 -205 با تلخیص". سید رضى: سید رضى در سال 380 هجرى قمرى توسط "الطائع بالله" خلیفه ى عباسى ریاست طالبیین، سرپرستى حاجیان "امیر الحاج" و سرپرستى دیوان مظالم را عهده دار شد و این در حالى بود كه بیش از بیست و یك سال نداشت. و در 16 محرم سال 403 به ولایت و سرپرستى طالبیین در همه بلاد منصوب گردید و به عنوان "نقیب النقباء" خوانده شد.

سید رضى به دلیل كفایت و شایستگى كه داشت در زمان "القادر بالله" خلیفه ى عباسى، سرپرستى حرمین شریفین نیر به وى سپرده شد. "ناگفته نماند: از آنجا كه سید رضى نفوذ فوق العاده اى در میان بنى هاشم و علویین داشت و بزر گ و معتمد آنان بود، لذا دستگاه خلافت چاره اى جز این نداشت كه اینگونه منصبهاى اجتماعى را به اینگونه افراد بسپارد".

سبط ابن جوزى در "المنتظم" ج 7، ص 279 مى گوید: رضى بزرگ طالبیین در بغداد بود، وى قرآن را در مدت كمى بعد از آنكه سنش از سى گذشته بود حفظ كرد و فقه را نیز به طور عمیق و قوى شناخت و فراگرفت، او دانشمندى فاضل، شاعرى زبردست، داراى همت عالى و متدین بود روزى مقدارى پشم گوسفند از زنى خرید به پنج درهم و چون آن را به خانه برد و گشود در میان آن مقدارى نوشته به خط "ابى على بن مقله یافت پس به دلال گفت تا زن را حاضر كند، چون زن حاضر گشت به وى گفت من در میان پشمهایى كه از شما خریدم، نوشته اى به خط "ابن مقله" یافتم، اكنون اختیار با شما است، كه اگر خواهى این نوشته ها را بگیر و یا قیمت آن- كه پنج درهم است- دریافت كن، زن پول را گرفت و براى سید رضى دعا كرد و برگشت و همچنین سید رضى داراى جود و سخاوت فراوان نیز بود.

و به جهت رعایت اختصار در همین جا به این مطلب خاتمه مى دهیم. و صلى الله على محمد و آله الطیبین الطاهرین و آخر دعوانا ان الحمدالله رب العالمین.

بخش نهج البلاغه تبیان

منبع : پایگاه اسلام شیعه

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.