تبیان، دستیار زندگی
در حدیث مى‏خوانیم : هنگامى كه وقت نماز فرا مى‏رسید ، لرزه بر اندام حضرت على علیه السلام مى‏افتاد و مى‏فرمود : وقت نماز است ، نماز همان امانت الهى است كه كوه‏ها و آسمان‏ها از تحمّل آن سرباز زدند . (تفسیر نور الثقلین) در زیارت جامعه كبیره خطاب به اهل بی
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نعمت های الهی امانت است!


خداوند ویژگى‏ها و امتیازات خاصّى به بشر داده كه هیچ یك از موجودات در آسمان و زمین آن را ندارند و این امتیازات امانت الهى است و براى انسان مسئولیّت‏آور است ، امّا بسیارى از انسان‏ها در این امانت خیانت كرده و از آن در مسیر خلاف خواست خداوند بهره مى‏برند .


نعمت‏هاى الهى به انسان امانت الهى است

قرآن حکیم

«یَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ یَقُولُونَ یا لَیْتَنا أَطَعْنَا اللَّهَ وَ أَطَعْنَا الرَّسُولا ؛ روزى كه صورت‏هاى آنان در آتش گردانده مى‏شود، (با حسرت) مى‏گویند: اى كاش! خدا را اطاعت مى‏كردیم و پیرو رسول (او) بودیم .»(احزاب/ 66)

این آیه را مفسران به دو صورت معنى كرده اند:

یكى: گردانیدن صورت به معنى تبدیل و تبدل آن است ، دوم: آن كه صورت را در درون آتش از این رو به آن رو مى‏چرخانند تا آتش به همه جاى آن برسد ، همان گونه كه گوشت را موقع سرخ كردن مى‏چرخانند .

و بعضی مفسران گفته اند ممكن است معناى آیه این باشد كه صورت‏هاى كافران در اثر حرارت آتش، به رنگ‏هاى مختلفى در مى‏آید .

وقتى كفار و منافقان گرفتار چنین آتشى مى‏شوند آن وقت حسرت مى‏خورند كه كاش از خدا و رسول او اطاعت كرده بودیم . ولى این سخن در سراى جزاى آخرت چه فایده ای دارد ، آنها در آن هنگام كه فرصت عمل داشتند غفلت كردند.

از این كه حق را اجابت نكرده بودند و رسول اللَّه را اطاعت ننموده بودند ، معذرت مى‏خواهند به این دلیل كه با بالا رفتن حجابها دریافته‏اند كه هیچ بهانه و توجیهى سود ندهد .

پیام‏های آیه:

1ـ كافران در قیامت ، نه تنها ولىّ و نصیرى ندارند ، بلكه اختیار صورت خود را نیز ندارند. «تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ»

2ـ معاد جسمانى است . «تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ»

3ـ غافلان در قیامت بیدار مى‏شوند . «یا لَیْتَنا»

4ـ ندامت، در قیامت سودى ندارد . «یا لَیْتَنا»

5ـ اطاعت از خدا و رسول آرزوى دوزخیان خواهد بود. «یا لَیْتَنا أَطَعْنَا اللَّهَ وَ أَطَعْنَا الرَّسُولَا»

6ـ اطاعت از خدا به همراه اطاعت از رسول كارساز است . «أَطَعْنَا اللَّهَ وَ أَطَعْنَا الرَّسُولَا»

7ـ پیامبر اكرم صلى اللَّه علیه و آله علاوه بر ابلاغ فرمان الهى، خود نیز دستوراتى را براى مردم صادر مى‏كرد . «أَطَعْنَا اللَّهَ وَ أَطَعْنَا الرَّسُولَا»

8ـ تنها راه نجات ، اطاعت از خدا و رسول است . «یا لَیْتَنا أَطَعْنَا اللَّهَ وَ أَطَعْنَا الرَّسُولَا»

« یَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ یَقُولُونَ یا لَیْتَنا أَطَعْنَا اللَّهَ وَ أَطَعْنَا الرَّسُولا ؛ روزى كه صورت‏هاى آنان در آتش گردانده مى‏شود، (با حسرت) مى‏گویند: اى كاش! خدا را اطاعت مى‏كردیم و پیرو رسول (او) بودیم .»

*سخن حق بگوئید تا اعمالتان اصلاح شود !!

قرآن

«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدِیداً ؛ اى كسانى كه ایمان آورده‏اید! تقواى الهى پیشه كنید و سخن (حقّ و) استوار گویید .» (احزاب 70) ، « یُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمالَكُمْ وَ یَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِیماً ؛ تا خداوند كارهاى شما را اصلاح كند و گناهانتان را بیامرزد و هر كس خدا و رسولش را اطاعت كند، بدون شكّ به رستگارى بزرگى دست یافته است.» (احزاب 71)

«قول سدید» سخنى است كه در آن سستى و لغو و دروغ و نفاق نباشد . سخنى كه همچون سدّى محكم ، جلو شكّ و شبهه و فساد را بگیرد و اگر بعضى از مفسران آن را به معنى" صواب" و بعضى به معنى" خالص بودن از كذب و لغو" یا " هماهنگ بودن ظاهر و باطن " و یا " صلاح و رشاد" و مانند آن تفسیر كرده‏اند ، همه به معنى جامع فوق برمى‏گردد .

پیام‏های آیه:

1ـ لازمه‏ى ایمان، داشتن تقواست، «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ» و لازمه‏ى تقوا سخن استوار است . «اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلًا سَدِیداً»

2ـ انسان مؤمن شایستگى تقوا و قول سدید را دارد . «الَّذِینَ آمَنُوا ... اتَّقُوا ... قُولُوا»

3ـ نشانه‏ى ایمان ، هم ظاهرى است ، «قَوْلًا سَدِیداً» و هم باطنى . «اتَّقُوا اللَّهَ»

4ـ سخن سدید تنها به الفاظ آن نیست ، بلكه به محتواى آن است ، در واقع این فكر و اندیشه است كه باید محكم و استوار باشد . «قُولُوا قَوْلًا سَدِیداً»

5ـ هر شنیده‏اى قابل بازگو كردن نیست . «قَوْلًا سَدِیداً»

6ـ اگر انسان در رفتار و كردار تقوا را مراعات كند ، باقى مسائل را خداوند حل مى‏كند . «یُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمالَكُمْ وَ یَغْفِرْ لَكُمْ» (نظیر آیه 31 سوره نساء كه مى‏فرماید : «إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَیِّئاتِكُمْ» ، اگر از گناهان بزرگى كه از آن نهى مى‏شوید دورى كنید ، گناهان كوچك شما را مى‏پوشانیم.)

7ـ كلید رستگارى، پیروى از خدا و رسول است. «وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِیماً»

* هستى شعور دارد!

«إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ عَلَى السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبالِ فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَها وَ أَشْفَقْنَ مِنْها وَ حَمَلَهَا الْإِنْسانُ إِنَّهُ كانَ ظَلُوماً جَهُولاً ؛ همانا ما امانت(الهى) را بر آسمان‏ها و زمین و كوه‏ها عرضه كردیم، پس، از حمل آن سر باز زدند و از آن ترسیدند، ولى

قران و خدا

انسان آن را بر دوش گرفت، امّا او بس ستمكار و نادان است.» (احزاب 72)

در حدیث مى‏خوانیم : هنگامى كه وقت نماز فرا مى‏رسید ، لرزه بر اندام حضرت على علیه السلام مى‏افتاد و مى‏فرمود : وقت نماز است ، نماز همان امانت الهى است كه كوه‏ها و آسمان‏ها از تحمّل آن سرباز زدند . (تفسیر نور الثقلین)

در زیارت جامعه كبیره خطاب به اهل بیت علیهم السلام مى‏خوانیم : «انتم الامانة المحفوظة ؛ شما آن امانت حفظ شده هستید.»

بین حمل و تحمیل فرق است . انسان امانت الهى را پذیرفت و آن را حمل كرد ، نه آنكه بر او تحمیل شده باشد .

شاید این آیه واقعیّت‏هایى را در مورد انسان بیان مى‏كند كه هنوز عقل بشر به آن نرسیده است . امّا آنچه از ظواهر آیه فهمیده مى‏شود این است كه خداوند ویژگى‏ها و امتیازات خاصّى به بشر داده كه هیچ یك از موجودات در آسمان و زمین آن را ندارند و این امتیازات امانت الهى است و براى انسان مسئولیّت‏آور است ، امّا بسیارى از انسان‏ها در این امانت خیانت كرده و از آن در مسیر خلاف خواست خداوند بهره مى‏برند .

عقل و اراده كه باید در مسیر شناخت حقّ و انتخاب آن به كار رود تا مایه‏ى رشد و كمال بشر شود ، راههاى باطل به كار گرفته شده و منجر به گسترش ظلم و ستم گشته است ، تا آنجا كه رفتار بشر جاهلانه و نابخردانه شمرده مى‏شود .

هنگامى كه وقت نماز فرا مى‏رسید ، لرزه بر اندام حضرت على علیه السلام مى‏افتاد و مى‏فرمود : وقت نماز است ، نماز همان امانت الهى است كه كوه‏ها و آسمان‏ها از تحمّل آن سرباز زدند

پیام‏های آیه :

1ـ انسان ، برتر از آسمان‏ها و زمین است . انسان ، امین خدا در هستى است . «إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ عَلَى السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... فَأَبَیْنَ ... وَ حَمَلَهَا الْإِنْسانُ»

2ـ هستى شعور دارد . «عَرَضْنَا الْأَمانَةَ عَلَى السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ» ...

3ـ نعمت‏هاى الهى به انسان (عقل، اراده، فطرت، هدایت پیامبران و ...) امانت الهى است . در امانت خیانت نكنیم كه از بزرگ‏ترین ظلم‏ها است . «إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ ... ظَلُوماً»

4ـ آنچه انسان پذیرفت ولى آسمان و زمین نپذیرفتند ، چیزى غیر از قنوت و تسبیح و سجده بود ، زیرا تسبیح و قنوت را زمین و آسمان‏ها به راحتى پذیرفته‏اند . «وَ إِنْ مِنْ شَیْ‏ءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ» (اسراء، 34)، «كُلٌّ لَهُ قانِتُونَ» (روم، 26)

آمنه اسفندیاری

بخش قرآن تبیان


منابع:

1- تفسیر نور ، ج9

2- تفسیر نمونه ، ج17

3- تفسیر هدایت ، ج8

4- تفسیر نور الثقلین