دیداری تازه با قرآن (1) ادبیات نوشتاری و گفتاری مرحوم علی صفایی حائری(عین- صاد) برای همه کسانی که با کتاب‌ها و سخنرانی‌های ایشان آشنایی و انس دارند ، همواره دلنشین و شورآفرین بوده و هست، اما برخی از تعابیر و نوشتارهای ایشان براستی حیرت‌آور و سرمست‌کننده است ، به تعبیری دیگر، کتاب‌های استاد را نمی‌شود نشست و خواند، بلکه باید بلند شد و قیام کرد. از این استاد فقید، قریب به 50 اثر به یادگار مانده است که نظام فکری منظم و استوار و ذهنیت آزادیش‌اندیش وی را به خوبی می‌نمایاند. از جمله نوشتارهای استاد ، آثاری است در زمینه تفسیر پاره ای از سوره‌های قرآن، با عنوان « دیدارهای تازه با قرآن » . درباره این دیدارها، در متن پیش رو توسط استاد معرفی بیشتری صورت گرفته است. آنچه خواهید خواند شماره نخست از این مجموعه است که عیناً از کتاب «رشد» اقتباس شده است. مقدمه استاد قرآن دریایی است؛ عمیق، گسترده، پربار. 1 عمیق است : روح و نور و تفسیر دارد. 2 و گسترده است : بر تمام راه دراز انسان و بر تمام ابعاد وسیع او نظر دارد. و پر بار است : چون برای این همه برنامه دارد. قرآن دریایی است عمیق، گسترده، پربار. و دیدار با این عمق گسترده، همانقدر که حاصلخیز می‌تواند باشد، توان سوز نیز هست. آن‌ها که در این دریا، بی روش، بی وسیله، بی رهنما، حرکت می‌کنند، نه تنها چیزی بدست نمی‌آورند، که همه چیز را از دست می‌دهند و خویشتن را جا می‌سپارند. با توجه به این روش‌ها و راهنمایی‌ها که از خود قرآن بدست آمده، ما دیداری تازه با قرآن شروع کرده‌ایم. هدف در این دیدار، شناخت نور، هدایت، عظمت، عمق، دقت، زیبایی و اعجاز و روابط آیه‌هاست. کتاب‌هایی هست که با خواندن آن‌ها، عظمت و دانش نویسنده، چشم را می‌گیرد و دل را اکسیر می‌کند، در حالی که آیه‌ها در این میان مثله شده و از دست رفته و هم کهنگی و روابط آن‌ها فراموش گردیده است. این دیدارها از این قرار هستند: 1.دیداری با سوره‌ی عصر و داستان انسان و سرمایه‌ها و نیازها و بازارها و خریدارها و خسرها و رشدها.(کتاب حاضر) 2. دیداری با سوره‌ی حمد و صراط مستقیم و نزدیک‌ترین راه تا رشد انسان و بهترین خریدار برای متاع‌ها و سرمایه‌ها.(صراط) 3. دیداری با سوره‌ی قیامت و بازار وسیع آخرت با آن قدرت جذب و آن وسعت بی‌انتها. 4. دیداری با آیه‌های رسالت و روش رهبری به آن سرمایه‌ها و نیازها و خریدارها و بازارها. 5.دیداری با آیه‌هایی مربوط به روش حرکت و تجارت، نظام‌ها و قانون‌ها (شرایع و احکام)؛احکام مربوط به انسان با خودش (احکام اخلاقی).با خدایش (احکام عبادی).با دیگران (احکام حقوقی).با زندگیش از تولد و خوراک و پوشاک و... تا مرگ و ارث.و نظام‌های تربیتی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و حکومتی، اقتصادی، حقوقی، قضایی، جزایی. این‌ها دیدارهایی است که در پیش داریم، باشد که در این دیدارها با زیبایی و عظمت و عمق و اصالت قرآن، آشنا شویم و به آن دل بدهیم و با آن زندگی کنیم و با آن بمیریم. و این است که از قرآن بهره نمی‌گیریم؛ چون خدای قرآن، نه با شتاب، که در جای خود آیه‌ها را نشان می‌دهد و از شتاب ما، شتابی نمی‌گیرد. خُلِقَ الْإِنْسَانُ مِنْ عَجَلٍ سَأُرِیکُمْ آیاتِی فَلَا تَسْتَعْجِلُونِ (الأنبیاء/37). (آری)، انسان از عجله آفریده شده؛ ولی عجله نکنید؛ بزودی آیاتم را به شما نشان خواهم داد! بحران‌ها و شتاب‌های ستمگر در لحظه‌های بحرانی تاریخ، کلمه‌ها، فکرها، کارها و رابطه‌ها، حدود خویش را از دست می‌دهند و از مفهوم خالی می‌شوند. در این مرحله هر چیزی در جای هر چیز می‌نشیند؛ چون مرزها شناخته شده‌اند و فقط کهنگی‌های کلمه‌ها و جلوه کارها، و شور فکرها کارسازی می‌نمایند و یا درگیری پیش می‌آورند و این درگیری‌ها، درگیری‌هایی لفظی هستند و بی بار و بی‌نتیجه. در این مرحله، قدرها و اندازه‌ها و در نتیجه، حدها و مرزها و در نتیجه قانون‌ها و ضابطه‌ها در هم می‌ریزند، هر کس در هر کاری و هر کلمه در هر جایی و هر فکر در هر سری، ساز می‌زند و سرگردان، می‌چرخد و جایگاهی ندارد، همچون غباری در فضایی. این بلبشوی اجتماعی و انسانی، نتیجه‌ی حادثه‌ها و درگیری‌ها و شتاب‌زدگی‌هایی است که با حادثه‌ها، سبز شده‌اند و انسان را به کار کشیده‌اند و به خویش خوانده‌اند و آماده کرده‌اند. اگر انسان در کنار این حادثه‌ها با تدبیر و تقدیر و تنظیمی همراه می‌گردید، تدبیری در رهبری و تقدیری در طرح ریزی و تنظیمی در عمل، هیچ گاه محکوم حادثه‌ها نمی شد. شتاب‌ها، نمی‌ماند و حدود را در هم نمی‌ریخت و اندازه‌ها را ندیده نمی‌گرفت و هر کلمه و هر فکر و هر گام را در هر جایی نمی‌گذاشت. قربانی‌ها و ستمدیده‌ها در این لحظه‌های بحرانی و در کنار این بلبشوی ظالم، کلمه‌ها و کارها و فکرهایی که پس از اندازه گیری‌ها - قدر - و مرزبندی‌ها - حد - مطرح شده‌اند، همیشه مظلوم. خواهند ماند و ستم خواهند دید و با بهره برداری‌های غلط، مسأله‌ها و بحران‌های تازه‌ای خواهند آفرید ... کلمه‌ها و فکرها و طرح‌های قرآن، یکی از همین مظلوم‌های تنها و ستمدیده‌های دوران‌های بحرانی تاریخ هستند ، که چوب شتاب‌زدگی و نبود تدبیر و تقدیر را تا به. حال تحمل کرده‌اند و بار تهمت‌ها را به دوش کشیده‌اند. و ما هم آفریده‌ی شتاب‌ها هستیم و فرزند حادثه‌ها. و این است که از قرآن بهره نمی‌گیریم؛ چون خدای قرآن، نه با شتاب، که در جای خود آیه‌ها را نشان می‌دهد و از شتاب ما، شتابی نمی‌گیرد. خُلِقَ الْإِنْسَانُ مِنْ عَجَلٍ سَأُرِیکُمْ آیاتِی فَلَا تَسْتَعْجِلُونِ (الأنبیاء/37). (آری)، انسان از عجله آفریده شده؛ ولی عجله نکنید؛ بزودی آیاتم را به شما نشان خواهم داد! ادامه دارد... فرآوری: شکوری بخش قرآن تبیان