آثارسفارشی، خلاق نیست

ادبیات خلاق از آثار سفارشی دفاع مقدس جوانه نمی زند

سخنان علی الله سلیمی نویسنده و منتقد ادبی درباره آثار سفارشی ادبیات دفاع مقدس

کتاب هایی که در نهادهای مختلف به نویسندگان سفارش داده می شود بیشتر زندگینامه سرداران و شخصیت های سیاسی و نظامی است و نمی توان آن را در حیطه ادبیات خلاق به حساب آورد. البته انتشار این آثار کار بدی نیست زیرا موجب می شود یک ماجرای مستند به شیوه ای داستانی روایت شود و این کتاب را خواندنی تر می کند. نوشته از یک متن خشک تاریخی تبدیل به یک روایت گونه می شود.

نمی توان انتظار داشت که از بطن یک چنین ژانری ادبیات داستانی متولد شود، زیرا روایت مستند صرف نمی تواند تبدیل به ادبیات خلاقانه ای شود. ظرفیت های این دو گونه با هم متفاوت است. به نظر می رسد مخاطب آثار مستند و سفارشی نیز با ادبیات داستانی متفاوت باشد. خواننده خاطرات و زندگینامه ها بیشتر نوجوانان هستند. این دسته از مخاطبان اطلاع چندانی از حوادث روی داده در جنگ ندارند و هدفشان از خواندن کتاب زندگینامه آشنا شدن با قهرمان ها و حوادث این دوره تاریخی است. به همین دلیل است که نکات مورد نیاز و ضروری آثار را مطالعه و استخراج خواهد کرد.

راه هایی برای تولید زندگینامه های داستانی سفارشی وجود دارد. بنده پیشنهاد می کنم ناشران از سفارش موضوعات جزئی خودداری کنند. اگر به نویسنده گفته شود با موضوع دفاع مقدس و یا انقلاب اسلامی بنویس، وی برای انتخاب داستان آزاد است و می تواند خلاقیتش را به کار برد. اما وقتی به نویسنده یک موضوع کاملا جزئی و خاص سفارش می دهند نمی توان انتظار داشت سفارش گیرنده هنر و تخیل خودش را وارد آن کند و داستانی جذاب از آن تولید کند. این که رمان خوب نیازمند تخیل و نوآوری است، یک اصل مسلم است.

خاطرات و سایر نوشته های مستند جایگاه خود را دارند. عده ای دوست دارند با مفاخر و شخصیت های تأثیرگذار عصر خود آشنا شوند. متولیان نیز برای پاسخگویی به این نیاز از نویسندگان این حوزه حمایت خواهند کرد. اما نکته اساسی در این زمینه این است که فراموش نکنیم از ژانر خاطره ها و زندگینامه های سفارشی بیش از حد انتظار نداشته باشیم و آن را با کارکردهای خود به عنوان پاسخ گویی به یکی از نیازهای فرهنگی کشور بپذیریم.

****

علی الله سلیمی متولد 6 فروردین 1347 فروردین در یکی از روستاهای توپ قره در حوالی زنجان متولد شد.

وی از فعالان عرصه ادبی است و مسئولیتهایی را نیز بر عهده داشته است که از آن جمله می توان به مسئول کانون ادبی در خانه فرهنگ‌های «تلاش»، «بعثت» و« دولت آباد» ، دو سال معاون سردبیر همشهری محله 19 و در حال حاضر سردبیر همشهری منطقه 9 است.

وی تا کنون دو مجموعه داستان منتشر کرده است که مجموعه داستان «زنی شبیه حوا»و«باران جنوب» از جمله آثار منتشر شده این نویسنده است.

داستان کوتاه «پارک، شب، بازی» برگزیده جشنواره سراسری داستان‌های کوتاه مینی مالیستی در خرم آّباد شده است همچنین داستان کوتاه «تابستان اروند» برگزیده جشنواره داستان کوتاه روزنامه جام جم شده ، داستان «انتری که سوگوار لوطی است» نیز کاندیدای جایزه مهرگان شد.

فرآوری: مهسا رضایی

بخش ادبیات تبیان

منبع: لوج