"دیدهبان" سینمای ایران چه میکند حالا؟!
نگاهی به فیلم "گزارش یک جشن" ابراهیم حاتمیکیا
در "گزارش یک جشن"، آدمهای جنگ را هم داریم اما خوب از آب درنیامده. چرا؟ یک قسمتش احتمالا برمیگردد به این که حاتمیکیا فیلمساز "فیلم مردانه" است.
یک موقعی دوستان میگفتند هر موقع حاتمیکیا فیلم شهری میسازد خوب درنمیآید! اما توجه نمیکردند که اولین فیلمش "هویت" هم شهری است. بعد به این نتیجه رسیدند هر فیلمی که بسازد و مربوط نباشد به "سینمای دفاع مقدس" خوب درنمیآید یعنی مثلا "آژانس شیشهای" هم فیلم شهری است اما آدمهایش مال جنگاند بنابراین خوب درآمده.
هر وقت که حاتمی کیا میخواهد یک فیلم شهری با فضاها و کنشها و واکنشهای زنانه بسازد، فیلم، خوب از آب درنمیآید و "روبان قرمز" هم این وسط استثنا نیست چون اولا فضایش شهری نیست و ثانیا فضایش مردانه است و حاجیان آن فیلم، به اندازه پرستویی و کیانیان، رفتارش مردانه است.
حالا در "گزارش یک جشن"، آدمهای جنگ را هم داریم اما خوب از آب درنیامده. چرا؟ یک قسمتش احتمالا برمیگردد به این که حاتمیکیا فیلمساز "فیلم مردانه" است. نخندید! محض شوخی نگفتم اصلاً ژانر فیلم جنگی، ژانری مردانه است و
هر کس که در این ژانر صاحب تخصص باشد، خوب میتواند فضاها و کنشها و واکنشهای مردانه را شکل بدهد اما لزوماً نمیتواند فضاها و کنشها و واکنشهای زنانه را در روایتاش خوب دربیاورد.بنابراین بگذارید به یک گزاره تازه برسیم: "هر وقت که حاتمی کیا میخواهد یک فیلم شهری با فضاها و کنشها و واکنشهای زنانه بسازد، فیلم، خوب از آب درنمیآید و "روبان قرمز" هم این وسط استثنا نیست چون اولا فضایش شهری نیست و ثانیا فضایش مردانه است و حاجیان آن فیلم، به اندازه پرستویی و کیانیان، رفتارش مردانه است." از همه این موارد که بگذریم، میتوانیم دو فرض داشته باشیم: 1- این فیلم از آن فیلمهای حاتمیکیاست که اول روایت میکند و بعد روایت، بدل به استعاره میشود 2- این فیلم از آن فیلمهای حاتمیکیاست که اول استعاره میسازد و بعد براساس آن استعاره، روایت میکند. اگر فرض اول درست باشد، اصل "روایت" این فیلم، چیزی ندارد که در پایان بدل به استعاره شود و درواقع، قدرتی ندارد برای ماندگاری در ذهن مخاطب امروز و اگر فرض دوم درست باشد، استعاره اولیه، خود به خود عامل ناکامی روایت است چون نشانهها و رمزگانهایش، در ذهن سینماگر شکل گرفته نه در "متن". نه! "گزارش یک جشن" را نمیتوان فیلم موفقی دانست از کارگردان "دیدهبان"؛ حالا خودش با این نظر موافق باشد یا نباشد. ببینید! همیشه حق با تماشاگر است.
سینما و تلویزیون تبیان
شبکه ایران