تبیان، دستیار زندگی
یاد خداوند مایه‏ى آرامش دل و روح است : «بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد، 28) و همسر مایه‏ى آرامش جسم و روان : «أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَیْها» (روم، 21)
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

همسر عامل آرامش یا مایه‏ى تشنّج؟!

همسر یا دوستان قدیمی ؟!


سوره روم هشتاد و چهارمین سوره است كه بعد از سوره عنكبوت نازل گردید و در ترتیب فعلى قرآن مجید سوره سى‏ام مى‏باشد،

این سوره شصت آیه دارد . عدد كلمات آن هشتصد و نوزده كلمه و عدد حروف آن سه هزار و پانصد و سى و چهار حرف است و در مكّه نازل شده است .

این سوره با پیشگویى پیروزى رومیان بر ایرانیان در جنگ آغاز مى‏شود و به همین مناسبت، سوره «روم» نام گرفته است .


بخش عمده آیات سوره روم ، به ذكر نعمت‏هاى الهى در آسمان و زمین و نظام زوجیّت در گیاهان و حیوانات، آفرینش انسان از خاك و پیوند زن و مرد، تلاش در روز و خواب در شب، بارش باران و وزش باد و حیات زمین پس از مرگ مى‏پردازد .

* رابطه‏ى زن و مرد ، بر اساس مودّت و رحمت

«وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِكَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَكَّرُونَ ؛ و از نشانه‏هاى او آن است كه از جنس خودتان همسرانى براى شما آفرید تا در كنار آنان آرامش یابید ، و میان شما و همسرانتان علاقه‏ى شدید و رحمت قرار داد بى شك در این (نعمت الهى) براى گروهى كه مى‏اندیشند نشانه‏هاى قطعى است .» (روم 21)

قرآن در این آیه ، هدف ازدواج را سكونت و آرامش قرار داده است ، و با تعبیر پر معنای " لتسكنوا " مسائل بسیارى را بیان كرده ، كه البته نظیر این تعبیر در آیه 189 سوره اعراف نیز آمده است .

به راستى وجود همسر براى انسان كه مایه آرامش زندگى اوست ، یكى از مواهب بزرگ الهى محسوب مى‏شود .

این آرامش از اینجا ناشى مى‏شود كه این دو جنس مكمل یكدیگر و مایه شكوفایى و نشاط و پرورش یكدیگر مى‏باشند ، بطورى كه هر یك بدون دیگرى ناقص است ، و طبیعى است كه میان یك موجود و مكمل وجود او چنین جاذبه نیرومندى وجود داشته باشد .

و از اینجا مى‏توان نتیجه گرفت ؛ آنها كه پشت پا به این سنت الهى مى‏زنند وجود ناقصى دارند ، چرا كه یك مرحله تكاملى آنها متوقف شده (مگر آنكه به راستى شرائط خاص و ضرورتى ایجاب تجرد كند) .

به هر حال این آرامش و سكونت هم از نظر جسمى است ، و هم از نظر روحى هم از جنبه فردى و هم از نظر اجتماعى .

اقرار کرد که بیماری هایى كه به خاطر ترك ازدواج براى جسم انسان پیش مى‏آید قابل انكار نیست ، همچنین عدم تعادل روحى و ناآرامیهاى روانى كه افراد مجرد با آن دست به گریبانند كم و بیش بر همه روشن است .

از نظر اجتماعى افراد مجرد كمتر احساس مسئولیت مى‏كنند و به همین جهت انتحار و خودكشى در میان مجردان بیشتر دیده مى‏شود، و جنایات هولناك نیز از آنها بیشتر سرمى‏زند.

هنگامى كه انسان از مرحله تجرد گام به مرحله زندگى خانوادگى مى‏گذارد شخصیت تازه‏اى در خود مى‏یابد ، و احساس مسئولیت بیشترى مى‏كند و این است معنى احساس آرامش در سایه ازدواج .

و اما مساله" مودت" و" رحمت" در حقیقت " ملاط"  و " چسب" مصالح ساختمانى جامعه انسانى است ، چرا كه جامعه از فرد فرد انسانها تشكیل شده ، همچون ساختمان عظیم و پرشكوهى كه از آجرها و قطعات سنگها تشكیل مى‏گردد.

اگر این افراد پراكنده ، و آن اجزاء مختلف ، با هم ارتباط و پیوند پیدا نكنند ، " جامعه" یا " ساختمانى" به وجود نخواهد آمد .

آن كس كه انسان را براى زندگى اجتماعى آفریده این پیوند و ربط ضرورى را نیز در جان او ایجاد كرده است .

«وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِكَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَكَّرُونَ ؛ و از نشانه‏هاى او آن است كه از جنس خودتان همسرانى براى شما آفرید تا در كنار آنان آرامش یابید ، و میان شما و همسرانتان علاقه‏ى شدید و رحمت قرار داد بى شك در این (نعمت الهى) براى گروهى كه مى‏اندیشند نشانه‏هاى قطعى است»

فرق میان "مودت" و "رحمت"

انتخاب همسر

1- " مودت" انگیزه ارتباط در آغاز كار است ، اما در پایان كه یكى از دو همسر ممكن است ضعیف و ناتوان گردد و قادر بر خدمتى نباشد ، " رحمت" جاى آن را مى‏گیرد .

2- " مودت" در مورد بزرگترها است كه مى‏توانند نسبت بهم خدمت كنند ، اما كودكان و فرزندان كوچك در سایه " رحمت" پرورش مى‏یابند .

3- " مودت" غالباً جنبه متقابل دارد ، اما رحمت یك جانبه و ایثارگرانه است ، زیرا براى بقاء یك جامعه گاه خدمات متقابل لازم است كه سرچشمه آن مودت است و گاه خدمات بلاعوض كه نیاز به ایثار و " رحمت" دارد .

البته این آیه مودت و رحمت را میان دو همسر بیان مى‏كند ، ولى این احتمال نیز وجود دارد كه تعبیر " بینكم" اشاره به همه انسانها باشد ، كه دو همسر یكى از مصادیق بارز آن محسوب مى‏شوند ، زیرا نه تنها زندگى خانوادگى كه زندگى در كل جامعه انسانى ، بدون این دو اصل یعنى " مودت " و " رحمت"  امكان‏پذیر نیست ، و از میان رفتن این دو پیوند ، و حتى ضعف و كمبود آن ، مایه هزاران بدبختى و ناراحتى و اضطراب اجتماعى است .

پیامهای آیه:

1ـ آفرینش ، هدفدار است : «خَلَقَ لَكُمْ»

2ـ زن و مرد از یك جنس هستند . (بر خلاف پاره‏اى عقاید خرافى و تحقیرآمیز كه زن را موجودى پست‏تر یا از جنس دیگر مى‏پندارند.) : «مِنْ أَنْفُسِكُمْ»

3ـ همسر باید عامل آرامش باشد نه مایه‏ى تشنّج و اضطراب : «لِتَسْكُنُوا إِلَیْها»

4ـ هدف از ازدواج ، تنها ارضاى غریزه‏ى جنسى نیست ، بلكه رسیدن به یك آرامش جسمى و روانى است : «لِتَسْكُنُوا إِلَیْها»

5ـ نقش همسر ، آرام بخشى است : «لِتَسْكُنُوا إِلَیْها»

6ـ محبّت ، هدیه‏اى الهى است كه با مال و مقام و زیبایى به دست نمى‏آید : «جَعَلَ» (مودّت و رحمت ، هدیه‏ى خدا به عروس و داماد است.)

7ـ هر كس با هر عملى كه آرامش و مودّت و رحمت خانواده را خدشه‏دار كند، از مدار الهى خارج و در خطّ شیطان است : «جَعَلَ بَیْنَكُمْ» ...

8ـ رابطه‏ى زن و مرد ، باید بر اساس مودّت و رحمت باشد : «مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً» (مودّت و رحمت ، عامل بقا و تداوم آرامش در زندگى مشترك است.)

9ـ مودّت و رحمت ، هر دو با هم كارساز است . (مودّت بدون رحمت و خدمت ، به سردى كشیده مى‏شود و رحمت بدون مودّت نیز دوام ندارد.) : «مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً»

10ـ تنها اهل فكر مى‏توانند به نقش سازنده‏ى ازدواج پى ببرند : «لِقَوْمٍ یَتَفَكَّرُونَ»

نتیجه گیری:

یاد خداوند مایه‏ى آرامش دل و روح است : «بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد، 28) و همسر مایه‏ى آرامش جسم و روان : «أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَیْها» (روم، 21)

آمنه اسفندیاری

بخش قرآن تبیان


منابع:

1- تفسیر نور ، ج 9

2- تفسیر اثنی عشری ، ج 10

3- تفسیر احسن الحدیث ، ج 8

4- تفسیر نمونه ، ج 16

5- تفسیر هدایت ، ج 10