تبیان، دستیار زندگی
مراسم نوزدهمین دوره‌ی کتاب برتر دانشگاهی صبح دیروز، با انتخاب آثار برتر به کار خود پایان داد
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

کتاب برتر دانشگاهی

دانشگاه تهران

مراسم نوزدهمین دوره‌ی کتاب برتر دانشگاهی صبح دیروز، با حضور رییس دانشگاه تهران، مسوولان آموزش و انتشارات دانشگاه، برگزیدگان آثار برتر، چهره‌های ماندگار و اساتید دانشگاه تهران، در سالن شهید دهشور پردیس علوم دانشگاه تهران برگزار شد.

متن زیر گفت‌وگوی اختصاصی خبرنگار تبیان با دکتر بیات، از مسوولان برگزاری این مراسم است.

- این دوره چه تفاوتی با دوره های قبل داشت؟

- فرق این دوره با دوره های قبل در این است که طی دوره های قبلی انتخاب کتاب برتر دانشگاهی در هفته پژوهش برگزار می شد ولی امسال این روز را مجزا کردند. در هفته آخر آذر ماه روز پژوهش برگزار شد و پژهش گران نمونه و آثارشان معرفی شدند.

- آثار منتشر‌شده به چه صورت به این مرحله راه پیدا می‌کنند و چگونه انتخاب می‌شوند؟

- برای انتخاب کتاب سال دانشگاهی دعوت نامه هایی به دانشگاه های کل کشور، انتشارت های مختلف که کتاب دانشگاهی چاپ می کنند ارسال می شود بعد آن ها در صورت تمایل کتابهایشان را به دبیرخانه کتاب برتر دانشگاه تهران واقع در محل انتشارات دانشگاه تهران ارسال می کنند.

کمیته هایی تشکیل می شود و کتاب های دارای استانداردهای مد نظر را جدا می کنند و آن ها را به کمیته های مختلف می سپارند. کمیته ها با توجه به موضوعات کتاب ها تشکیل می شوند. این کمیته ها تشخیص می دهند که کدام کتاب ها قابلیت این را دارند که به داور سپرده شود. برای هر کتاب دو یا سه داور انتخاب می شود.

- داورها چگونه انتخاب می‌شوند و روش داوری برای انتخاب کتاب برتر چگونه است؟

- داورها افرادی هستند که در حوزه ای خاص دارای تالیفات بسیار و تخصص علمی لازم را داشته باشند. کتاب برای داورها ارسال می شود و به آن ها پنج یا شش ماه فرصت داده می شود تا کتاب ها را کامل و دقیق مطالعه کنند. هر داور بعد از مطالعه کتاب فرم همراه کتاب را پر می کنند و بر اساس آن سوال ها به کتاب نمره داده می شود کتاب هایی که نمره ای بالای 85 یا 90 کسب می کنند به مرحله دوم راه پیدا می کنند .

این کتاب ها جمع آوری می شود و کمیته ای بالاتر از کمیته قبل تشکیل می شود. در این کمیته نمایندگان تمام گروه های علمی حضور دارند. دلایل داورها و خصوصیات کتاب های منتخب در کمیته مطرح می شود.

- اگر در یک بخش چند کتاب انتخاب شود، ملاک انتخاب کتاب نهایی چیست؟

- خوب است بدانید اگر در گروهی بیش از یک کتاب منتخب وجود داشته باشد قابلیت های علمی کتابی را که بالاترین نمره را دارد بررسی می شود و تعریف و تمجید اصحاب فن در مورد کتاب امتیاز محسوب می شود. در این مرحله شورای 12 نفره به کتاب ها رای می دهند. این رای گیری به صورت رای مخفی انجام می شود و کتابی که حداکثر آرا را به دست بیاورد به عنوان کتاب برتر سال دانشگاهی معرفی می شود.

کتاب هایی که در مرحله آخر نتواند رای حداکثری را کسب کند به عنوان کتاب شایسته تقدیر معرفی می شود. که امسال 6 کتاب «برتر دانشگاهی» و 9 کتاب «شایسته تقدیر» معرفی شدند.

کتاب های برگزیده عبارتند از : زیب اللغات، فلزات استراتژیک، آنالیز حقیقی، مبانی تکامل مولکولی،بهداشت گوشت و داده های ساختارها

زیب‌اللغات

کتاب برگزیده در بخش ادبیات

دکتر علی بیات


فرهنگ "زیب اللغات" اولین فرهنگ اردوزبان به همت پژوهشگران ایرانی است. تا کنون هیچ فرهنگ لغت اردو به فارسی توسط اساتید ایرانی نوشته نشده است. از فرهنگ هایی که تا قبل از چاپ زیب اللغات مورد استفاده دانشجویان رشته زبان و ادبیات اردو بود می توان به "فیروزاللغات" چاپ مؤسسه فیروز سنز پاکستان، فرهنگ مختصر مرحوم شهریار نقوی یا فرهنگ سه زبانه علیرضا نقوی اشاره کرد. زیب اللغات اولین دیکشنری اردو به فارسی است که توسط ایرانی ها نوشته شده است.

دکتر علی بیات یکی از نویسندگان زیب اللغات درباره مراحل نوشتن این لغت نامه به خبرنگار تبیان گفت:

- من به همراه استادم خانم دکتر علیخان کار روی این کتاب را به عنوان یک کار پژوهشی شروع کردیم. در گام اول واژه های فارسی، عربی و انگلیسی (صرف واژه) که در زبان اردو استفاده می شود را از دایره لغاتمان حذف کردیم. ولی ترکیبهایی که با کلمات فارسی، انگلیسی و عربی ساخته شده را حفظ کردیم. پس از غربال کردن کلمات سعی کردیم با کمک فرهنگ های فارسی مانند از فرهنگ دهخدا، فرهنگ معین، آریان پور مناسب ترین معادل رو انتخاب کنیم .

- آیا ساختار زیب اللغات مانند فرهنگ های گذشته است؟

- برخلاف دیگر فرهنگ های موجود فونتیک را با حروف فارسی و با اعراب گذاری فارسی نوشتیم. و در گروه فعلی جایگاه دستوری اسامی را هم مشخص کردیم یعنی مقابل هر کلمه علاوه بر مشخص کردن جنسیت، نوع کلمه را هم مشخص کرده ایم. و این مشخصه خاص زیب اللغات است و در کمتر فرهنگی این طرز کار دیده شده. اگر خدا توفیقی بدهد قصد داریم کلمات غیر اردویی رایج در جهان اردو زبانان را در کتابی با نام "زیب اللغات جامع" بیاوریم.

- میزان استقبال دانشجویان را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا به گونه ای بود که سختی کار را فراموش کنید؟

- دانشجوها از چاپ کتاب استقبال خوبی کردند ولی دانشجویان حوزه علوم انسانی کمتر برای کتاب هزینه می کنند و دانشجویان رشته زبان و ادبیات اردو از این قاعده مستثنی نیستند. نکته قابل توجه این است که ناشر این کتاب نود درصد کتاب ها را به افغانستان و تاجیکستان فروخته است. و حتی یک جلد هم در اختیار ندارد. حدود پنجاه جلد از این کتاب در اختیار دانشگاه است که به حسب موقعیت به دوستان هدیه می دهیم. شاید برگزیده شدن این کتاب دانشجویان را به تهیه این کتاب تشویق کند و کتاب به چاپ دوم برسد.

- آیا این کتاب مورد تاییداساتید پاکستانی هم هست؟

- پروفسور تحسین فراقی مدیر گروه زبان اردوی دانشگاه پنجاب بعد از دیدن کتاب ضمن برشمردن خصوصیات ممیز این کتاب آن را در خور توجه دانستند. دکتر اقبال ثاقب رئیس گروه فارسی دانشگاه دولتی لاهور وقتی در ایران بودند خیلی اصرار داشتند حداقل دو جلد از این کتاب را همراه خود ببرند و در کتابخانه دانشگاه خود استفاده کنند.

دکتر راشد نقوی نیز در پاسخ به این سوال که فرهنگ زیب اللغات به عنوان یک کتاب ادبی چه فائده و ثمره‌ای دارد، گفت:

- تعداد کمی فرهنگ اردو به فارسی نوشته شده است و البته کاملا غیر تخصصی. دکتر علیخان و دکتر بیات خیلی زحمت کشیدند تا فرهنگی تهیه کنند که جوابگوی نیاز دانشجویان رشته زبان و ادبیات اردو باشد. در این فرهنگ روی تلفظ هم خیلی کار شده و برای یک فارسی زبان که می خواهد اردو را به عنوان یک رشته دانشگاهی بیاموزد بسیار مفید است.

- آیا فرهنگ های موجود برای زبان اردو به عنوان یک زبان زنده کافی است؟

- نکته دیگر این است که فرهنگ های موجود، قدیمی شده اند و درصدی از لغات موجود در این فرهنگ ها دیگر استفاده نمی شود. زبان اردو زنده است و هر روز کلماتی از آن کم یا به آن افزوده می شود. حتی کلمات یا اصطلاحاتی داریم که با گذشت زمان با مفهوم جدیدی استفاده می شوند.

امروزه خیلی از کلمات انگلیسی را در قالب زبان اردو ریخته و استفاده می کنند. این اساتید بزرگوار تلاش کرند کلمات اصل اردو را بیاورند. دکتر راشد اضافه کرد که روی یک فرهنگ اصطلاحات مطبوعات سه زبانه فارسی ،انگلیسی، اردو کار کرده اند و به زودی به چاپ می رسد.

بخش کتاب‌خوانی تبیان