مصائب بازار خوردرو

با شنیدن بازار خودور چه چیزی به ذهن شما می آید؟ آیا تصویر خوبی از تولیدات داخلی دارید؟ آیا می دانید که بر صنعت خودرو چه گذشته است؟

از عمر صنعت خودرو حدود 130 سال می‌گذرد و شركتهای معروف خودروساز مانند فورد،‌ تویوتا و پژو هر كدام به نحوی راه رشد و توسعه را پیموده ‌اند. مقارن با رشد و توسعه صنعتی كشورها و افزایش جابجای بین شهرها، نیاز و‌ علاقه مردم به خودرو كه روز به روز بر تعداد آن افزوده می‌شد، بیشتر گردید. از سوی دیگر با گسترده تر شدن شهرها، دیگر امكان جابجای در درون شهرها بصورت پیاده میسر نبود و عامل زمان و سرعت به یكی از شاخص های سود دهی و درآمد زایی تبدیل گردید و ماحصل همه اینها سرازیر شدن سیل سرمایه در صنعت خودرو، در سالهای آغازین قرن بیستم گردید

صنعت خودروی ایران با قدمتی در حدود 45 سال، همچون کشورمان، شاهد فراز و نشیبهای فراوانی بوده است. اما در مجموع، امروزه به ‌عنوان بخش مهمی از کل صنعت و اقتصاد ملی كشور محسوب می‌شودبنحوی كه جامعه از آن، انتظارات فراوانی دارد.صنعت خودروسازی هم‌اکنون در وضعیت خاصی به‌ سر می‌برد و استراتژی این صنعت، نیاز به بازنگری جدی و اساسی دارد

دوران‌های مهم و تاثیر گذار صنعت خودروی كشور به شش مرحله زیر تقسیم شده اند :

1- بروز یك نیاز

2- تولد صنعت خودرو

صنعت خودرو ایران فعالیت خود را برای نخستین بار در سال 1341 با احداث كارخانجات مونتاژ با هدف رسیدن به تولید انبوه آغاز نمود. در این زمان فعالیت خودروسازان با نظارت و تحت لیسانس شركتهای معتبر خارجی نظیر جنرال موتورز آمریكا و تالبوت انگلیس انجام می‌شد.

استراتژی صنعت خودرو در این سالهــا بر مبنای تامین و ایجاد زیرساختهای لازم برای رسیدن به یك صنعت مونتاژ به منظور رقابت با واردات رو به گسترش خودرو از خارج كشور و همچنین تامین تقاضای داخلی، استوار بود.

و البته باید توجه داشت که اتکا به صنعت مونتاژ صنعت کشور را از رسیدن به خود کفایی باز میداشت و متکی به صنعت کشورهای غربی می کرد.

3- تلاش برای بقاء

این دوران مقارن با انقلاب شکوهمند اسلامی و در ادامه آن جنگ تحمیلی می‌باشد و به ‌طور طبیعی کشور در این دوران با انواع بحرانهای مدیریتی و اقتصادی روبه‌رو بوده است. لذا می‌توان گفت كه استراتژی صنعت خودرو در این دوره زمانی دوره تنها حفظ و بقاء صنعت خودرو و سپس كمك به جبهه‌های جنگ بوده است.

4- دوران رشد

مشخصه مهم این سالها پایان جنگ و اجرای برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی(1368-1372) می باشد. توسعه روابط خارجی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، اقدامات زیاد برای ورود تکنولوژی و انجام زیر ساخت‌های کلان ملی از دیگر مشخصه‌های این دوران می باشد.

5- دوران بلوغ صنعت

6- پیری زودهنگام

در این دوران صنعت خودروسازی عملاً با رسیدن به تیراژ یک میلیون خودرو در سال1385 به‌عنوان یک خودروساز در جهان مطرح گردید.

نزول شاخص ها، به ‌دلیل بروز مشكلات مختلف و شکست بعضی از طرحهای خودروهای جدید در بازار، شوک توقف تولید پیکان در ایران‌خودرو، پیش بینی توقف تولید پراید و شوك آن برای سایپا، رشد تورم داخلی کشور، نوسانات در ارائه تسهیلات بانکی، مشکلات طرح خصوصی‌سازی درصنایع مختلف، از جمله اتفاقات مهم این دوره می‌باشند. ازجمله این شاخصها می‌توان از نرخ رشد کیفی، نرخ رشد تولید، سود، سرمایه‌گذاری در طرحهای جدید و سرعت اجرای پروژه‌های در دست اقدام که همگی با کاهش روبه‌رو شدند نام برد.

اما نتیجه نهایی این دوران های طی شده مذکور چیست؟

آیا صنعت خودروی ما توان رقابت با خودروهای خارجی را دارد؟ یا از آن ساده تر، کیفیت محصولات تولیدی به نحوی هست که رضایت مشتریان داخلی را فراهم کند؟

وجود درآمدهای قابل‌توجه حاصل از صدور نفت در ایران که برای هزینه شدن در اختیار دولت قرار گرفته، منجر به ایجاد ساختاری شده است که بیشتر به صورت یک شبکه توزیع درآمد عمل می‌کند تا یک فرآیند تولید درآمد.این روند سبب شده که بیشتر صنایع به شکل دولتی وشبه دولتی اداره شود که این روند به نوبه خود مولد انحصارگری در صنعت شده است.در این بین انحصارگری درصنعت خودرو بیش از هر صنعت دیگر در کشور نمایان گردیده است.

این امر سبب گردیده که با وجود گذشت نیم قرن از حیات صنعت خودرو این صنعت نتوانسته رقابت پذیر باشد.به این ترتیب خریدار به هیچ عنوان حق انتخاب نداشته و مجبور است خودروهای کم کیفیت و با قیمت های بسیار گزاف خریداری کند . در عین حال مدیران شرکت های خودرو سازی هم ضرورتی در بهبود محصولات خویش نمی یابند.بدین ترتیب جدید ترین محصول سال کارخانه های عظیم داخلی تنها بانام جدید عرضه می شود در حالی که از نظر ساختار فنی وحتی شکل ظاهری هیچ تفاوتی با نمونه های سالهای گذشته ندارد.

به این ترتیب بر اساس آمار ها صنعت خودرو در جایگاه متوسطی قرار دارد اما به لحاظ کیفی و مشتری مداری تا دستیابی به جایگاهی مناسب درسطح جهانی فاصله ای طولانی دارد.

در سالهای گذشته در کشور  شاهد انحصاری بودن صنعت خودرو  بودیم. آنچه که بنظر می رسد آن است که در آینده نزدیک نیز منافع صاحبان این صنایع  ایجاب می کند از این انحصار در صنعت خودرو حمایت نماید و معدود شرکتهای خصوصی وارد کننده فعال در صنعت خودرو نیز مترکز به خودرو های لوکس و گران قیمت شده اند و بعید است که بخش خصوصی بتواند وارد صنعت خودرو های ارزان قیمت شده و با تولید کنندگان فعلی به رقابت بپردازد.

از طرفی 80 درصد آلودگی شهر تهران ناشی از خودروهاست. بر همین اساس اولین راه‌حلی كه دولت برای بهبود آلودگی هوا در نظر گرفت، كاهش تردد خودروها در سطح شهر بود. این در حالی است كه مساله آلودگی هوا پیش از آنكه به تعداد و كمیت خودروهای در حال تردد در تهران مربوط باشد به كیفیت و نحوه سوخت‌شان ارتباط دارد.

پایگاه اطلاع رسانی دولت به نقل از وزیر صنایع ومعادن نوشت: تعداد خودرو‌های تهران در سال 79و 80 یک چهارم تعداد خودروها در سال 89 است اما میزان روز‌های ناسالم در مقایسه با سال‌های 79-80 به شدت کاهش پیدا کرده است.  وزیر صنایع و معادن گفت: در برنامه پنجم توسعه پیش بینی شده است سند استراتژی توسعه صنعتی به تصویب دولت برسد و امیدواریم در وقت مقرر قانونی این کار انجام شود.

محرابیان در پاسخ به سوالی درباره برنامه های وزارت صنایع برای نظارت بر کیفیت تولید خودروهای داخلی به منظور جلوگیری از آلودگی هوا اظهار داشت: در بخش تولید خودرو و بحث آلایندگی ها اقدامات خوبی انجام شده است. اگر به طور مثال تهران را مد نظر قرار دهید؛ تعداد خودرو‌های تهران در سال 79و 80 یک چهارم، تعداد خودروها در سال 89 است اما میزان روز‌های ناسالم در مقایسه با سال‌های 79-80 به شدت کاهش پیدا کرده است.

وی افزود: البته موضوع رفع آلاینده‌ها از مصارف خودرو یک بحث مستمر در وزارت صنایع و معادن است که تلاش بخش تولید و صنعت این است؛ هر روزه با بکارگیری مکانیزم‌های جدید، آلاینده‌های منتشره در هوا را کاهش دهیم.

شاید این وضعیت را بتوان نتیجه انحصاری بودن بازار خوردو و نبودن بخش خصوصی ذکر کرد و همینطور نبودن مدیریت واحد برای رسیدگی به آخرین تحولات جهانی خودرو و به کارگیری آن در بازار خودرو داخلی . ویژگی اصلی صنعت تغییر و تحول و ایجاد ابتکارات در بهبود کیفیت خودورهای تولیدی است. موضوعی که به نظر می رسد در بازار خودروی ایران مغفول مانده است.

فرآوری:ریحانه حمیدی فر

بخش اقتصاد

منابع:

پارست

سازمان نوسازی صنایع

بانکی دات آی آر