همنشینی و معاشرت با مردگان!
اشاره:
همنشینی و معاشرت با افراد ناصالح، از عواملی است كه به حیات معنوی انسان آسیب می‌رساند. در متون اسلامی نیز كمتر موضوعی است كه مانند سرزنش از انتخاب همنشین بد، مورد توجه قرار گرفته باشد. که در نوشتار حاضر به پاره‌ای از آنها اشاره خواهیم کرد.
نبی گرامی اسلام (ص) یكی از عوامل موثر در مرگ معنوی انسان را چنین بیان می‌فرماید: «چهار چیز موجب مرگ قلب (حقیقت انسان) است كه یكی از آنها همنشینی و معاشرت با مردگان است. از آن حضرت سئوال شد: مردگان كیانند؟ حضرت فرمود: هر ثروتمند خوشگذرانی. از این كلام نورانی معلوم می‌شود كه رفت و آمد و معاشرت با سرمایه داران مرفه كه از یاد خدا غافلند، موجب دلمردگی و گمراهی انسان است
قرآن كریم پیامد همنشینی و رفاقت با عناصر نامطلوب در گمراهی انسان را، چنین بیان می‌كند:
«وَیَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى یَدَیْهِ یَقُولُ یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا یَا وَیْلَتَى لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِیلًا لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّكْرِ ...؛ روزی كه ستمكار دست‌های خود را می‌گزد و می‌گوید: ای كاش با پیامبر راهی برمی گرفتم و ای كاش فلانی را دوست (خود) نگرفته بودم و او (بود كه) مرا به گمراهی كشانید»(فرقان2827).
همچنین به فرموده قرآن، در روز قیامت آن گاه كه انسان در محضر الهی حاضر می‌شود و پرده‌های جهل و نادانی كنار می‌رود و حقایق، خود را آن گونه كه هستند نشان می‌دهند، انسان گمراه با حسرتی جانكاه و بی‌ثمر به رفیقش كه عامل گمراهی او بوده، می‌گوید:
«قَالَ یَا لَیْتَ بَیْنِی وَبَیْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَیْنِ فَبِئْسَ الْقَرِینُ ؛ ای كاش فاصله میان من و تو، فاصله بین مشرق و مغرب بود»(زخرف38).
آیات42 تا 45 سوره مدثر نیز، آمده است: «بهشتیان از دوزخیان می‌پرسند چه چیزی شما را به دوزخ فرستاد؟ آنها اموری را در پاسخ ذكر می‌كنند، از جمله می‌گویند: «وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِینَ ؛ و ما پیوسته با اهل باطل همنشین و همصدا بودیم». این قبیل آیات، بر این دلالت دارند كه از جمله عوامل گمراه گشتن انسان رفاقت با گمراهان است، از این جهت سفارش شده كه مومن از افراد ناسالم و اجتماعات آلوده كناره گیری كند.
در روایات اسلامی نیز كمتر موضوعی است كه مانند سرزنش از انتخاب همنشین بد، مورد توجه قرار گرفته باشد.
نبی گرامی اسلام (ص) یكی از عوامل موثر در مرگ معنوی انسان را چنین بیان می‌فرماید:
«چهار چیز موجب مرگ قلب(حقیقت انسان) است كه یكی از آنها همنشینی و معاشرت با مردگان است. از آن حضرت سئوال شد: مردگان كیانند؟ حضرت فرمود: هر ثروتمند خوشگذرانی(خصال1: 228). از این كلام نورانی معلوم می‌شود كه رفت و آمد و معاشرت با سرمایه داران مرفه كه از یاد خدا غافلند، موجب دلمردگی و گمراهی انسان است.
در روایت دیگری امیر مومنان علی (ع) می‌فرماید:
«همنشینی با كسانی كه به دنبال هوی و هوس خود هستند، فراموشی ایمان را به دنبال دارد»(نهج البلاغه، خطبه85).
از امام صادق (ع) نیز نقل شده است:
«از مجالست با اهل دنیا بر حذر باش كه موجب بر باد رفتن دین شماست و موجب راه یافتن نفاق و تردید در شماست و این بیماری خواركننده‌ای است كه درمان پذیر نیست»(مستدرك الوسائل2: 64).
همچنین فرمودند:
«برای مسلمان سزاوار نیست كه با شخص فاجر و احمق و دروغگو، رفاقت كند»(كافی 2: 375).
امام جواد(ع) نیز فرمودند:
«ایاك و مصاحبه الشریر فانه كالسیف المسلول یحسن منظره و یقبح اثره؛ از همنشینی با بدكار پرهیز كن كه او همچون شمشیر برهنه، ظاهرش زیبا و اثرش زشت است»(همان: 641).
از امام صادق (ع) نقل شده است: «از مجالست با اهل دنیا بر حذر باش كه موجب بر باد رفتن دین شماست و موجب راه یافتن نفاق و تردید در شماست و این بیماری خواركننده‌ای است كه درمان پذیر نیست»
حضرت عیسی(ع) به یاران خود فرمودند:
«با دوری از اهل گناه به خداوند نزدیك شوید و با دشمنی با گنهكاران، با خداوند دوست گردید»(بحارالانوار 74: 195).
از طرفی، معاشرت و همنشینی با اهل ایمان و افراد صالح بسیار مفید و مورد سفارش اهل بیت(ع) است. از امام سجاد(ع) روایت شده:
«مجالسه الصالحین داعیه الی الصلاح؛ همنشینی با خوبان انسان را به خیر و خوبی می‌كشاند».
لقمان به فرزندش پند می‌دهد كه «با دانشمندان مصاحبت نما و به آنان نزدیك شو و با آنان همنشین باش و به دیدار آنان برو تا همانند آنان شوی. با علما همنشین شو و در برابرشان زانوی تواضع بر زمین قرار ده، همانا قلب‌ها با حكمت زنده می‌شوند، چنانكه زمین مرده با قطرات باران زنده می‌گردد»(همان 71: 186).
تنظیم: شکوری- گروه دین و اندیشه تبیان
منبع: روزنامه رسالت، شماره 7146، 13/9/89، صفحه 6
