تبیان، دستیار زندگی
اختراع باتری موجب شد كه مدارهایی با جریان پیوسته ساخته شوند. تمام ویژگی های بار كه در مبحث الكتریسیته ساكن یادگرفته اید، در این مدارها نیز برقرار هستند. ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مسیر عبور بار

مسیر عبور بار

اختراع باتری موجب شد كه مدارهایی با جریان پیوسته ساخته شوند. تمام ویژگی ‌های بار كه در مبحث الكتریسیته ساكن یادگرفته اید، در این مدارها نیز برقرار هستند. به علاوه، پدیده ‌های جدیدی به علت عبور پیوسته بار در این مدارها ایجاد می ‌شود. می ‌توان آزمایش ‌های ساده ای با باتری، لامپ و مقداری سیم انجام داد تا برخی از این پدیده ها را مشاهده كرد.

با توجّه به تجربیاتی كه دارید، آیا می توانید بگویید كه لامپ روشن می شود یا خیر؟

مسیر عبور بار

لامپ روشن نمی ‌شود! زیرا در این مدار، بارهای الكتریكی نمی توانند از یك قطب باتری به طرف قطب دیگر آن بروند، بنابراین لامپ خاموش باقی می ‌ماند.

اگر همانند شكل سمت راست، باتری به وسیله سیم به لامپ وصل شود، آیا لامپ روشن می ‌شود؟

با مقایسه دو روش فوق، این نكته آشكار می‌ گردد كه برای روشن كردن لامپ، باید از هر دو قسمت تمام وسایل استفاده كرد، یعنی دو سر سیم، دو سر باتری و دو طرف لامپ (در قسمت پایینی لامپ، دو صفحه فلزی قرار دارد، یكی از این صفحات درست در ته لامپ و دیگری در قسمت پیچی پائین آن می ‌باشد). در شكل زیر این اجزا دیده می شوند.

وقتی انتهای تمام قطعات فوق، دو به دو به یكدیگر وصل گردد، لامپ روشن می شود. مسیر پیوسته رسانا (كه مدار كامل نامیده می ‌شود) باعث می ‌شود كه بارها بتوانند از یك طرف باتری به طرف دیگر آن حركت كنند.

با دقت در ساختار داخلی لامپ، به آسانی می ‌توانید مسیر عبور بار در لامپ را مشخص نمایید.

همانطور كه مشاهده می‌كنید قسمت نور دهنده لامپ (فیلامان) به دو سیم ضخیم متصل است، انتهای یكی از این سیم‌ها به ته لامپ و دیگری به قسمت مارپیچ وصل می شود. بقیه اجزاء لامپ از جنس مواد نارسانا می‌باشند، بنابراین، تنها یك مسیر برای عبور جریان وجود دارد.

در مدار زیر، لامپ، باتری، كلید و سیم مشاهده می ‏شوند. این قطعات به صورت سری به یكدیگر متصل شده‏ اند. كلید را ببندید و به عبور بار در مدار توجّه كنید. آیا بار الكتریكی از بین می ‏رود؟

با ادغام دو مفهوم مدار كامل و قانون بقای بار به یك نتیجه بسیار مهم می رسیم:

هر بار الكتریكی كه از یك قطب باتری خارج می‌ شود باید به قطب دیگر آن وارد شود و هیچ باری در هنگام حركت در مدار از بین نمی ‌رود.

یك باتری و یك لامپ را همانند شكل به یكدیگر وصل كنید، سپس سیم مدار را از یك ناحیه قطع نمایید. در مرحله بعد، اجسام مختلف را در این قسمت قرار دهید. چه اجسامی به جریان الكتریكی اجازه عبور می‌ دهند؟

نقش مایعات در عبور الكتریسیته

اكنون می خواهیم نقش مایعات در عبور الكتریسیته را مشاهده كنیم. به نظر شما آیا آب به الكتریسیته اجازه عبور می دهد؟ اگر به آن نمك بیافزاییم چه اتفاقی می افتد؟

برای بررسی این موضوع از مدار شكل زیر استفاده می كنیم. به دو محل A و B دو سیم بلند وصل می كنیم و آن را درون آب خالص قرار می دهیم.

به فیلم زیر توجّه كنید.

برای مشاهده فیلم کلیک کنید.

مرکزیادگیری سایت تبیان - تهیه: محسنی

تنظیم: مریم فروزان کیا