انتظار به چه معنا می باشد ؟!

در بیان معنای انتظار و شرایط و آداب آن

حقیقت انتظار، بر حسب مفهوم لفظی آن، ضدّ یأس است و مراد از انتظار چیزی ، آن است كه آدمی به وقوع امری یقین داشته  وامیدوار و چشم به راه وقوع آن باشد .

می توان انتظار را به دومقوله بدنی و قلبی تقسیم کرد :

1- اینکه آدمی یقین داشته باشد كه ظهور آن حضرت حق است و واقع خواهد شد و در آن وعده الهی، تخلفی نیست لذا هر قدر هم در تحقق آن تأخیر شود، ناامید نگردیده و اصل آن را منكر نشود .

باید بدانیم که اعتقاد به این درجه واجب است و حقیقت ایمان به آن بستگی دارد و نبود آن در باطن امر، موجب كفر و ضلالت می شود ، اگر چه به حسب ظاهر، فرد محكوم به احكام اسلام باشد ، چون انکار این امر ، انكار امر امامت است هر چند در ظاهر اقرار به توحید و رسالت دارد .

2- فرد ظهور را منحصر به وقت خاصّی نداند كه قبل از آن، مأیوس از وقوع آن شود ، اعتقاد به این درجه نیز واجب است از این یأس و ناامیدی نهی شده و حرام است .

3- به حسب آنچه در روایات آمده ، در همه حال منتظر بوده و امید به ظهور داشته باشد و اعتقاد به این درجه ، مقتضای كمال ایمان است ، زیرا لازمه كمال ایمان شخص مؤمن ، در این است كه فرج را نزدیك بداند و پیوسته چشم به راه بوده و همه وقت منتظر آمدن مسافر خود باشد .¹

هرگاه انسان مزرعه‌ای داشته، آن را اصلاح كرده ، تخم كاشته و آب داده باشد ، چون احتمال وقوع آفاتِ زمینی و آسمانی می‌رود ، دعا می‌كند و از خداوند متعال حفظ آن زراعت را از آفات طلب می‌كند و با این حال در انتظار زمان رسیدن محصول باقی می‌ماند .

همان‌گونه كه در نعمت‌های دنیوی ، خداوند متعال اسباب را مهیّا كرده و نعمت‌ها را به وسیله آن اسباب عطا می‌فرماید، همچنین برای تعجیل در ظهور امام ـ كه وسیله ظهور همه نعمت‌هاست ـ اسبابی مقرّر فرموده كه به دست خود بندگان است و آن اسباب عبارت از تقوا و اعمال صالح می باشد. گناهان بندگان از اموری است كه خود امر فرج را به تأخیر می‌اندازد ، لذا بنده مؤمن باید با توبه از همه گناهان ، دفع آفات را طلب كند و در انتظار زمان رسیدن محصول یعنی روز ظهور و فرج امام باقی بماند . این حالت ، انتظار كامل بدنی بوده و از لوازم كمال ایمان به حساب می آید .²

اینکه آدمی یقین داشته باشد كه ظهور آن حضرت حق است و واقع خواهد شد و در آن وعده الهی، تخلفی نیست لذا هر قدر هم در تحقق آن تأخیر شود، ناامید نگردیده و اصل آن را منكر نشود. باید بدانیم که اعتقاد به این درجه واجب است و حقیقت ایمان به آن بستگی دارد و نبود آن در باطن امر، موجب كفر و ضلالت می شود

1. خلوص نیت

2. صبر و شكیبایی

صبردر انتظار به این معنا است که ؛ مؤمن هرگاه واقعاً انتظار ظهور مولای خود را دارد و حقیقتاًَ مشتاق دیدار آن طاووس كبریایی است و درك حضور او را آرزو دارد، باید بعد از تحصیل انتظار، كوشش نماید تا باطن خود را به محاسن و مكارم اخلاق زینت دهد و ظاهر خود را به آداب و سنن نبوی (ص) از قبیل انجام نوافل و مستحبّات و ترك مكروهات آراسته گرداند.³

1. اشتیاق قلبی : زیرا هر چه محبوب در نظر حبیب عزیزتر و محبت حبیب نسبت به او بیشتر باشد ، اشتیاق او به دیدار محبوب زیادتر می‌شود و هر چه آتش اشتیاق شعله‌ورتر شود ، فراق دوست تلخ‌تر خواهد شد و هر چه مفارقت درازتر گردد ، غم و اندوه فراوان‌تری به دنبال خواهد داشت به حدّی كه باعث بكاء و گریه ، بلكه موجب جزع و ندبه می‌شود .⁴

دومین علامت و نشانه انتظار، عزلت و دوری از نامحرمان و همچنین كمی گفتار و دوری از مطالب بیهوده است . پس هر كس این آثار را در وجود خود به صورت بیشتر و كامل‌تر از نظر ظاهری و باطنی داشته باشد ، نشان آن است كه مقام اشتیاق و حقیقت انتظار او برای ظهور و فرج مولای خود و زیارت جمال نورانی او كامل‌تر است .⁵

بنابراین هرگاه بنده‌‌ای به اندازه توانایی خویش درنصرت و) یاری امام زمان (ع) كوشش كند و فرج آن حضرت را انتظار كشد ، چنین شخصی در زمره یاوران آن حضرت قرار می‌گیرد .⁶

حضرت آیت الله جوادی آملی فرمودند : انتظار از نظر نظامی آن است که انسان ، خود را آماده دفاع از ولی خدا گرداند حتّی اگر شده با یک تیر! امّا از نظر فرهنگی ، هم باید به احیای خود بپردازد و هم به احیای دیگران .

خود را از گناهان پاک گرداند و از معاصی الهی دور نگه دارد و نیز کمک کند تا دیگران نیز با اهل بیت آشنا شوند و معارف الهی را دریابند .

بهترین انتظار آن است كه انسان قلب خود را در اختیار كسی قرار بدهد كه او به اذن خدا آن را زیر و رو كند ؛ انسان اگر متحول و منقلب شود ، عالم را در كام خود شیوا و شیرین می بیند . چیزی برای او تلخ نیست . هیچ حادثه ای آن توان را ندارد كه قلب متحول شده را قبض كند!

از وجود مبارك امام رضا (ع) رسیده است كه فرمودند : « رحم الله امرء حدث نفسه علینا و احیا امرنا ؛ خداوند رحمت کند کسی را که نفسش را برای ما آماده می کند و امر ما را زنده می دارد .» یعنی در عصر غیبت منتظر ما باشد به این نحو كه خود را در محدوده امر ما منحصر کرده و تنها امر ما را اطاعت کند و از قلمرو دستورات ما بیرون نرود و در یک کلام خودسازی کند .

از طرف دیگر تلاش و كوشش انسان این باشد كه امور اهل بیت ، معارف اهل بیت ، آثار اهل بیت ، مكتب اهل بیت را احیاء كند، یعنی به احیای دیگران بپردازد .

آیت الله جوادی آملی  بیان داشتند که  تنها بیگناهان می توانند منتظران مهدی موعود باشند به طوری که اگر  انسان امام خود را بشناسد ، از راه خود گمراه نخواهد شد.

ایشان عمل کردن به دستورات الهی ، ترک کردن از گناه و تهیه کردن توشه را از وظایف اصلی منتظران مهدی موعود می دانند .⁷

پی نوشت ها :

1-  شیوه‌های یاری قائم آل محمد ، محمد باقر فقیه ایمانی / ص 118 ـ 121

2-  همان ، ص 121 ـ 122

3- همان ، ص 133

4-  همان ، ص 134

5-  همان ، ص 135

6-  همان ، ص 138

7- خبرگزاری مهر