روسیه در چنگ مافیا

پترا بوناویتا در «روسیه در چنگ مافیا» به سراغ دست‌اندركاران اقتصاد غیرقانونی سایه یعنی بوروكرات‌های فاسد و تبهكاران كارآموخته اقتصاد روسیه می‌رود تا رفتار مافیایی و ساختارهای غیرقانونی این «دزدان در سایه قانون» را نشان دهد.

او در ابتدا تاریخچه جامعی از مافیای ایتالیا را بیان می‌كند تا خوانندگان دریابند چگونه نارسایی اقتصادی و فقر در جنوب ایتالیا، كمبود مایحتاج مصرفی مردم و امتیازهای یكسویه غیرقانونی و ساختارهای دلالانه‌ در سیسیل قدرت حزبی 40 ساله دموكرات‌مسیحی ایتالیای پس از جنگ را تحكیم بخشیدند و مدرنیزه كردن دولت را پیش از هر چیز با مكانیسم‌های «برتری خانواده به‌جای برابری» پیوند زدند.

از نگاه بوناویتا بعد از فروپاشی شوروی در تلاش برای اصلاحات، مشاورانی كه در مساله اقتصادی تخصص یافته بودند، با نگاه به غرب، اقتصادی را بدون توجه بسنده به شرایط روسیه پدید آوردند ولی گویا دولت به ‌كلی فراموش كرد كه نظم اقتصادی غرب تنها بر اساس قوانین دقیق و مفصل عمل می‌كند در حالی كه در روسیه، تقریباً یك «امپراتوری بی‌قانون» در صحنه بود.

و البته درست هنگامی كه پرده آهنین كنار زده شد، به باور بوناویتا فرصت یگانه‌ای برای جهان دزدان تبهكار فراهم آمد تا به تبهكاری سازمان‌یافته بین‌المللی و ساختارهای مافیایی وارد شوند. فساد دستگاه دولتی كمك شایانی به مافیای روسی بود كه خود را به سطح كارتل‌های كلمبیایی و «خانواده»های سیسیلی برساند.

با فروش كالاها و تجهیزات پیشرفته نظامی می‌توان به جرگه دادوستد غیرقانونی اسلحه پیوست و دادوستد مواد مخدر خود را از سرزمین‌های آن سوی جمهوری‌های آسیای میانه به بازارهای جهانی وصل كرد و به این ترتیب فقط در محیط‌های فساد، دزدی اتومبیل و پولشویی اروپای غربی نیست كه به زبان روسی سخن گفته می‌شود. به نوشته بوناویتا اگر اقتصاد سایه در زمان اتحاد شوروی هرگونه فعالیت اقتصادی بیرون از اقتصاد برنامه‌ای را دربرگرفته بود، اكنون در دوره تغییر ساختار اقتصادی با محتوای تازه، همه آن را دربرمی‌گیرد.

بنا بر آمار انتشاریافته در سال 1993 دوسوم همه دست‌اندركاران امور مالی و اقتصادی و 40 درصد از همه داد و ستدكنندگان، در هر شكلی، با جهان فساد و تبهكاری مرتبط بودند كه این آمار، میزان گستردگی اقتصاد سایه در روسیه را نشان می‌دهد.

همه اینها به همت راهزنانی است كه در سایه پناه گرفته‌اند. بوناویتا برای نمونه او از یك شهردارتاجر پایتخت می‌گوید: یوری لوشكو شهردار خصوصی‌سازی را در محدوده مسكو بنا بر «قانون خود» پیش برد و در قراردادهای موجود و وعده‌ها تجدید نظر كرد. البته این دگرگونی، پیش بردن یك خصوصی‌سازی نوین نبود بلكه تنها فرمانی از یلتسین بود كه در آن «به ‌سود دوستش لوشكو»، موجودیت و شكل خصوصی‌سازی در مركز مسكو را تایید می‌كرد.

بوناویتا از تمایلات باندی پرده برمی‌دارد كه حتی از راه‌اندازی جنگ هم برای منافع خود ابا ندارد. برای نمونه محافظ یلتسین الكساندر كورساكف معاون او گئورگی روگوزین، عضو هیات امنیت و منشی او اولگ لوبوف كه مشتركاً در جنگ چچن سه هدف را پی‌گرفتند؛ پیوند با رئیس‌جمهوری به‌عنوان مجموعه‌ای در خدمت منافع خود، تسلیح مجدد ارتش و مجموعه نظامی- صنعتی، بازسازی ساختار صنعت نفت و گاز و تامین امنیت خطوط لوله‌ها در مناطق روسیه در چچن.

با این همه در این فرآیند كه در آن بوناویتا رشد بوروكرات‌های روسی را در ساختار بوروكراسی روسی تشریح می‌كند، كمونیست‌های قدیمی رشدكرده ثروت به چنگ می‌آورند، اما سرمایه‌دار غربی نمی‌شوند. تفاوت آنها با فورد و راكفلر در این است كه اینها پول خود را در مرحله بعدی تولید به كار می‌انداختند. اما برعكس، بوروكرات‌های روسیه در «نقش خود به‌عنوان مالك، انگل و اخلالگرند» زیرا سازمان دادن یك فعالیت پیچیده اقتصادی، به‌طور معمول، ورای قابلیت‌ها و منافع‌شان قرار دارد.

به عقیده بوناویتا روسیه به نهادهای موثر و قواعد سختگیرانه بازار و پشتیبانی از جامعه و دادگستری نیازمند است؛ نهادهایی كه بتوانند علیه تجار مافیایی و سیاستمداران تصمیم بگیرند، آنها را از مقام خود بركنار كنند و در دادگاه قانونی از چرخه فعالیت بیرون برانند. باید شرایط اجتماعی و حقوقی‌ای پدید آورده شود كه در آن با پیگرد اخلاقی و كیفری مافیا، روسای اقتصادی مافیا و سیاستمداران فاسد به ‌ناچار حالت دفاعی به خود بگیرند. و پیش از همه باید كوشش شود مردم تلاشگر دوباره امنیت اجتماعی خود را بازیابند و به نهادهای دموكراتیك اعتماد كنند.

منبع: فروشگاه آنلاین کتاب