تبیان، دستیار زندگی
قرار است اقتباس سینمایى یكى از مشهورترین و جنجالى ترین رمان هاى دهه معاصر در اردیبهشت ماه آینده روانه سینماها شود اما فیلمبردارى این فیلم به نام «رمز داوینچى» هنوز پایان نیافته است. همچون بسیارى از فیلم هاى تاریخى، اجازه یاف...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

رمز جنجالى داوینچى


قرار است اقتباس سینمایى یكى از مشهورترین و جنجالى ترین رمان هاى دهه معاصر در اردیبهشت ماه آینده روانه سینماها شود اما فیلمبردارى این فیلم به نام «رمز داوینچى» هنوز پایان نیافته است. همچون بسیارى از فیلم هاى تاریخى، اجازه یافتن براى فیلمبردارى در داخل یكى از ساختمان هاى تاریخى مستلزم هماهنگى هاى بسیار است ولى اگر نام این ساختمان «لوور» باشد، شرایط به مراتب سخت تر خواهد بود. در سه ماه آخر سال 2004 تیم اصلى فیلم یعنى برایان گریزر تهیه كننده و ران هاوارد كارگردان به دنبال كسب اجازه از طریق كانال هاى قانونى بوده اند و فرم هاى متعددى را پر كرده اند و به تمامى افراد طرف مذاكره شان تعهد داده اند كه این موزه را دقیقاً به همان شكل اولیه ترك خواهند كرد. گرچه در نهایت گریزر و هاوارد اجازه كار در لوور را یافتند ولى تلاش مشابه شان براى فیلمبردارى از ساختمان وست مینستر در لندن به نتیجه نرسید و این مكان كه از جمله لوكیشن هاى كلیدى رمان «دن براون» بود بایستى براى فیلم در استودیو بازسازى شود.

حادثه قابل توجه دیگر در پشت صحنه فیلم مربوط به اوایل دسامبر مى شود، هنگامى كه گریزر و هاوارد در پاریس مشغول تست هنرپیشگان براى انتخاب هنرپیشه اصلى زن بودند كه ناگهان از دفتر ژاك شیراك رئیس جمهور فرانسه با آنها تماس گرفته شد و آنها دعوت به ضیافت چاى شدند. گریزر در این زمینه می گوید: فكر مى كردیم كه این دیدارى چند دقیقه اى و صرفاً در حد صرف چاى و گرفتن چند عكس یادگارى خواهد بود. ولى شیراك از آنها خواست كه چند دقیقه اى بیشتر بنشینند و پس از سرو قهوه شیراك اصرار كرد در صورتى كه هرگونه مشكلى در زمینه فیلمبردارى در لوور به وجود آمد، او را به سرعت در جریان قرار دهند. ولى همه ماجرا این نبود و شیراك چند پیشنهاد و یا به عبارت بهتر «نكته دوستانه» را به آنها یادآورى كرد و اظهار داشت كه دختر بهترین دوستش كه سابقه بازى در فرانسه دارد را به عنوان هنرپیشه نقش «سوفى نوو» انتخاب كنند و اگر امكان پذیر باشد دستمزد ژان رنو هنرپیشه نقش كارآگاه فرانسوى «بژو فاشه» را افزایش دهند!! ران هاوارد ادامه مى دهد: ما واقعاً شگفت زده شده بودیم چون براى اولین بار بود كه با چنین قضیه اى روبرو مى شدیم ولى خوشبختانه قرارداد ژان رنو بسته شده بود و ما بازیگر نقش سوفى نوو را انتخاب كرده بودیم و قضیه به خوبى و خوشى تمام شد.

اما هر كسى كه جزو 25 میلیون خواننده جهانى رمان رمز داوینچى نبوده، تا چند ماه دیگر مى تواند این فیلم را تماشا كند. رمان «دن براون» قصه یك استاد سمبل شناسى دانشگاه هارواد به نام رابرت لنگدون است كه درگیر كشف راز ماجراى قتل یك محقق مى شود. این كتاب پس از انتشار در سال 2003 بدل به صنعت جدید فرهنگى شده چرا كه در كنار چاپ هاى مجدد، چند مستند و حتى تور سیاحتى خاصى از لوكیشن هاى آن براه افتاده است. اما قطعاً با اكران فیلم 125 میلیون دلارى استودیو كلمبیا تب این كتاب به اوج خواهد رسید. در این فیلم جمعى از هنرپیشگان برجسته آمریكایى و اروپایى از جمله تام هنكس، ژان رنو، یان مك كلن (ارباب حلقه ها)، پل بتانى (ذهن زیبا) و آلفرد دمولینا (مرد عنكبوتى 2) حضور دارند و نقش سوفى نوو به «ادرى تاتو» رسید كه در رقابت با 30 هنرپیشه زن فرانسوى، نقش را به دست آورد.

به نظر مى رسد با وجود اكران فیلم هایى چون سوپر من، قسمت دوم دزدان دریایى كارائیب و قسمت سوم مردان ایکس و مأموریت غیرممكن، هیچكدام جذابیت پیش اكران این فیلم را ندارند. امى پاسكال مدیر استودیو سونى مى گوید: من قصد ندارم فیلم دیگرى را در تاریخى نزدیك به این فیلم اكران كنم.

تدوین فیلم از هفته اول ژانویه آغاز مى شود ولى ران هاوارد و تیم تدوین فیلم قطعاً به مشكلات فراوانى برمى خورند. هاوارد قبل از آغاز فیلمبردارى، تریلرها و آثار كلاسیكى چون بچه رزمارى و جن گیر را به دفعات تماشا كرد، و تأكید مى كند هدف او هرگز لطمه زدن به تجربه خواندن رمان هیجان انگیز براون نبوده است. اهمیت وظیفه هاوارد زمانى پررنگ تر مى شود كه بدانیم داستان براون در خلال 20 ساعت رخ مى دهد ولى فیلم نمى تواند بیش از سه ساعت باشد و به ناچار بخش هایى از رمان بایستى حذف شود. هاوارد در این مورد مى افزاید: تمامى بخش هاى اصلى رمان حفظ مى شوند چرا كه من مى دانم نویسنده رمان بدبین ترین تماشاگر فیلم خواهد بود، ولى من مطمئن هستم كه فیلم مورد توجه قرار مى گیرد و تماشاگران پس از خارج شدن از سینما تصور مى كنند كه رمان را تماشا كرده اند و نه فیلم مرا.

این اظهارات شاید علاقه مندان پروپا قرص رمان براون را راضى كند ولى قطعاً نمك بر زخم منتقدان كتاب تلقى مى شود چرا كه آنها امیدوار بودند كه فیلم سیرى متفاوت از كتاب را به ویژه در زمینه كلیساى كاتولیك و زندگى حضرت عیسى مسیح در پى بگیرد. براون یك عالم مذهبى و یا تاریخدان نیست بلكه یك نویسنده است و كتاب او با این جمله آغاز مى شود: «تمامى توصیف هاى هنرى، معمارى این كتاب دقیق است» ولى خوانندگان نمى توانند واقعیت ها و تخیلات براون را تفكیك كنند.

حالا چند ماه پس از ضیافت قهوه در دفتر كار شیراك، هاوارد، گریزر و تیم هنرپیشگان و كادر فنى فیلم «كد داوینچى» براى فیلمبردارى در لوور حاضر هستند و مقدمات فیلمبردارى در شب را به مدت یك هفته فراهم مى كنند. آنها با توجه به ساعت كار كاركنان موزه، هر شب حدود 7ساعت فرصت كار دارند و این باعث مى شود تا زمانى براى بازدید شخصى افراد از این موزه باقى نماند. ران هاوارد ادامه مى دهد: زمان به سرعت مى گذرد و من ناچارم كارهاى زیادى انجام دهم و هر زمان كه در مقابل تابلو نقاشى مشهورى قرار مى گیرم، برایم یادآورى مى شود كه در چه شرایطى كار مى كنم. این شرایط براى ساخت یك فیلم پرهزینه استودیویى چندان مناسب نیست و ما باید بنابه دلایل حرفه اى و همچنین امنیتى در مورد هر شات نهایت دقت را انجام دهیم و انواع و اقسام محدودیت ها هم براى ما وجود دارد. در فیلمنامه خون به روى زمین ریخته ولى ما در لوور اجازه چنین كارى نداریم، نمى توانیم نقاشى ها را از روى دیوار برداریم، پیام هاى كدشده را روى تابلو مونالیزا بنویسیم و حتى تیم فیلمبردارى حق نورپردازى مستقیم به روى برخى از تابلوها را ندارند.

هاوارد كه چندان دوست ندارد در مورد این فیلم صحبت كند مى افزاید: من از شكایت كردن بیزارم ولى...

بخش اعظم صحنه هاى فیلمبردارى شده در موزه در گالرى بزرگ لوور است و تابلو مونالیزا - شاهكار لئوناردو داوینچى - در اتاق كوچك مجاور است ولى چون مسئولان فرانسوى اجازه فیلمبردارى از مونالیزا را ندادند، این اتاق بدل به انبار وسایل فنى گروه شده است. تام هنكس مى گوید: اگر به گوشه گالرى نگاه مى كردید اتاقى را مى دیدید كه همه وسایل فیلمسازى از جمله پایه دوربین، كرین ها و جعبه ها و ابزار كار ما در كنار تابلو مونالیزا در آنجاست!

پس از پایان فیلمبردارى در لوور، تیم هاوارد به چند لوكیشن مذهبى رفتند كه از آن جمله كلیساى تمپل در لندن و صومعه راسلین در اسكاتلند بودند ولى در این دو مكان با حضور تظاهر كنندگان و معترضان پلاكارد به دست مواجه شدند كه گرچه اخلالى در روند كار به وجود نیاوردند ولى آرامش ذهنى آنها را برهم زدند. تنها مكانى كه آنها مورد استقبال حاضران قرار گرفتند، در لینكلن شایر بود كه حدود 200 نفر خواستار امضاى تام هنكس بودند! برایان گریزر على رغم سابقه فراوان در زمینه تهیه و تولید فیلم، از میزان تمركز رسانه ها و مراكز هنرى و مذهبى بر این فیلم متعجب شد. من در كنفرانس خبرى فیلم جدید جیم كرى (شادى با دیك و جین) حضور داشتم ولى همه خبرنگاران در مورد رمز داوینچى از من سؤال مى كردند و وقتى از آنها به صراحت خواستم كه در مورد فیلم هاى دیگرى سؤال نكنند، آنها بدون توجه به این قضیه به سؤالاتشان ادامه مى دادند.

پروژه رمز داوینچى براى گریزر و هاوارد یك پروژه كاملاً متفاوت است.

فیلم هاى قبلى آنها از جمله آپولو 13 ، چگونه گرینچ كریسمس را دزدید، و ذهن زیبا، میلیاردها دلار در سطح جهان فروش داشته اند و 9 جایزه اسكار دریافت كرده اند. آنها معمولاً پروژه هایشان را در شركت خصوصى شان (IMAGINE) تولید مى كردند و به استودیوها مى فروختند ولى این بار استودیو سونى به واقع آنها را به كار گرفته تا این فیلم را به سرانجام برسانند. گریزر در مقطعى سعى كرد تا حقوق اقتباس سینمایى این رمان را براى استودیو شخصى اش خریدارى كند و حتى از بخشى از آن در مجموعه تلویزیونى 24 استفاده كند ولى در رقابت با چند نفر دیگر ناكام ماند. برنده این رقابت جان كالى 75 ساله بود كه در سه دوره مدیر استودیوهاى مختلف فیلم سازى بوده و سابقه رفاقت طولانى با هاوارد استرینگر مدیر سونى داشت. سال قبل استرینگر به او گفت كه كتاب جدید براون را بررسى كند. كالى «كد داوینچى» را خواند و به دنبال كسب حقوق اقتباسى آن رفت. او هم دیر به این رقابت رسید ولى برگ برنده اش رفاقت با مایكل رودال وكیل براون بود كه قبلاً با او براى كسب حقوق كتاب هایى از پاتریشیا كورنول و جان اكار همكارى كرده بود. او با یك تماس تلفنى موفق شد حقوق اقتباس از كتاب به علاوه حقوق شخصیت اصلى آن «رابرت لنگدون» را به قیمت ? میلیون دلار به دست آورد. او ادامه مى دهد: شرایط به گونه اى بود كه همه در هالیوود این كتاب را مى خواستند ولى هیچكس به اندازه من شانس این قضیه را نداشت.

ران هاوارد سابقه خوبى از لحاظ فیلم سازى داشت ولى این تنها دلیل علاقه سونى و كالى به او براى كارگردانى این فیلم نبود. كالى مى افزاید: ما همه مى دانستیم رمز داوینچى كتابى جنجالى است و آمادگى قبول تبعات آن را داشتیم و ران هاوارد هم شخصى نبود كه از زیر بار مسئولیت جنجال پذیرى شانه خالى كند و یا جانبدارانه با قضیه برخورد كند. انجمن كاتولیك هاى آمریكا به قدرى از این قضیه آشفته شده بود كه رئیس آن ویلیام دانائو در نامه اى به امى پاسكال در مارس 2005 خواستار این شده بود كه در ابتداى فیلم جمله «این داستان تخیلى است» درج شود ولى پاسكال به یك پاسخ مؤدبانه و نه چندان مثبت بسنده كرد و دانائو را ناامید كرد.

این تنها مشكل متن داستان محسوب نمى شود. مجرى قتلى كه در لوور به وقوع مى پیوندد موبدى به نام سیلاس است كه در تشكیلات مذهبى «اوپوس دى» عضویت دارد. ریاست این تشكیلات درون گروهى كلیسا را فردى به نام «آرین گاروسا» برعهده دارد. قبل از شروع فیلمبردارى برایان فینوتى سخنگوى این تشكیلات از هاوارد خواست تا نام این تشكیلات را از فیلم حذف كند ولى پاسخى دریافت نكرد و هاوارد در پاسخ به این سؤال رسانه ها كه آیا نام «اوپوس دى» در فیلم ذكر مى شود، گفت: در كتاب به این نام اشاره شده و ما قصد نداریم هیچ بخش مهمى از قصه را حذف كنیم. فینوتى سه روز پس از انتشار این خبر در اعلامیه اى رسمى عنوان كرد: هیچكس دوست ندارد كه تصویرى كاریكاتورگونه از او در فیلمى به این اهمیت ارائه شود و من امیدوارم كه استودیو سونى در به تصویر كشیدن كلیساى كاتولیك و اقلیت هاى تابعه آن رعایت انصاف را بكند و البته ما هم سعى مى كنیم با تبلیغات منفى ماهیت اصلى تشكیلات اوپوس دى را به مردم معرفى كنیم.

با توجه به شرایط به نظر مى رسد استودیو سونى بیشتر در تلاش براى راضى كردن علاقه مندان رمان است تا مخالفان آن و انتخاب تام هنكس براى نقش لنگدون نیز با توجه به عكس العمل علاقه مندان رمان صورت گرفت هر چند كه سابقه درخشان بازیگرى هنكس نیز این انتخاب را تأیید مى كند. آكیو گلوزین فیلمنامه نویس مى گوید: هوشمندى، چیزى نیست كه بازیگرى بتواند آن را وانمود كند و تام هنكس واقعاً هنرپیشه باهوشى است.

حضور تام هنكس و ادرى تاتو هنرپیشه 27 ساله فرانسوى قطعاً به جذابیت هاى فیلم در گیشه اضافه خواهد كرد. برایان گریزر بدون ذكر نام، تأكید مى كند كه سه هنرپیشه زن اسكار گرفته خواستار بازى در نقش سوفى بودند ولى ران هاوارد اصرار داشت كه هنرپیشگان براساس ملیت هاى شخصیت هایشان انتخاب شوند و از این رو به سراغ بازیگران فرانسوى رفت و پس از این كه بخش هایى از فیلم نامزدى بسیار طولانى را دید از ادرى تاتو خواست تا به لس آنجلس رفته و همراه تام هنكس سكانسى را به طور آزمایشى ضبط كند و پس از آن بود كه انتخاب ادرى تاتو براى فیلم قطعى شد. با این همه گریزر و سایر مسئولان كلمبیا مى دانند كه نام «دن براون» و رمان «رمز داوینچى» بهترین اهرم تبلیغاتى آنها در بهار آتى خواهد بود.

ترجمه: امیررضا نورى زاده

کتاب های «هنری» ، «رمان و داستان» ، «ادبیات » و «متفرقه» در فروشگاه اینترنتی تبیان