با عزیزان بدتر از زناکارم چه کنم؟

در جامعه دینی ما خیلی چیز ها جایش عوض شده همه دین ما بر سر زبانمان می چرخد و در مقام عمل از هر بی دینی سبقت گرفته ایم انگار نه انگار که این دین برای ما قاعده و قانون تعیین کرده است ، و این قانونمندی از طرف آفریدگار ماست . این چیزها که اصلا اهمیتی ندارد مهم اینست که من دلم میل به چه کاری دارد ما تابع دلمان هستیم هر جا بکشاندمان میرویم مثلا صلاح می بینیم که نمازمان را هر وقت حال داشته باشیم بخوانیم و اسم هر دروغی را مصلحتی میگذاریم و گاه حتی فتوای فقهی صادر میکنیم که بابا این حرفها چیست عقل نشان میدهد که فلان کار بهتر است .

در ارزش گذاری برای امور خیر هم ماشاء الله مجتهد شده ایم و به رأی خود عمل میکنیم مثلا در سفر های زیارتی ترجیح میدهیم که اول زیارت کنیم بعد اگر وقت شد نماز میخوانیم یا در عزاداری هایمان چه اهمیتی دارد دیگران اذیت شوند مهم اینست که همه بدانند در خانه ما روضه بر پاست حالا یکی مریض است یا خواب است به ما چه ربطی دارد این ها مهم نیست ؟

و در زمینه گناهان هم چنین است بسیاری از گناهان کبیره وقاحت خود را از دست داده اند و ما عملا در انجام آنها در تلاشیم نه اینکه ناخواسته مرتکب شویم نه تلاش می کنیم اگر دیگری انجام داد ما از او سبقت بگیریم مثل خود آرایی در انظار نامحرمان یا غیبت کردن از دیگران اگر کسی گفت فلانی بد است ما وارد جزئیات میشویم و هر چه از زمین و آسمان دستمان آمد می بافیم و با تهمت و دروغ مخلوط کرده عرضه میداریم که در این زمینه هم پیشتاز باشیم .

در این میان بازار غیبت از همه گرمتر است ما در روایاتمان داریم که غیبت از زنا هم بدتر است زناکار اگر توبه کند خداوند او را می بخشد اما غیبت حق الناس است و تا اعاده حق نشود نزد خداوند قابل بخشش نیست اگر میگویم که در جامعه ما جای خیلی چیزها عوض شده همین مواقع است مثلا خانمی تمام و کمال حجاب خود را رعایت میکند اما در عوض از صبح تا شب کارش میشود بدگویی از دیگران و بی مهابا غیبت میکند خود را از بهترین ها دیده و دیگران را گناهکارانی بیشرم میبیند ما در بین عزیزانمان هم میبینیم که ریزترین احکام نظافت را رعایت میکنند اما در عین حال کاری میکنند که از زنا هم بدتر است از خوردن گوشت مرده هم بدتر است به راحتی غیبت میکنند؟ حتما شما هم افراد زیادی را میبینید که اینگونه هستند ؟ که نه میشود امر به معروف و نهی از منکرشان کرد چون گوششان بدهکار نیست برای اینکارشان هزار و یک توجیه در آستین دارند و نه میتوان قیدشان را زد مگر میشود کسی از مادر و خواهرش جدا شود و با آنها صحبت نکند؟ پس تکلیف چیست ؟ صله رحم چه میشود؟

برای جمع بین این دو موضوع (شرکت به نحو مشروط در مجالس و رعایت صله ارحام و احترام پدر و مادر و شرایط دیگر حضور در مجالس) مطالبی را تقدیم می‌کنیم:

انسان موجودی است اجتماعی و ناگزیر از معاشرت؛ و معاشرت اسلامی، اصولی دارد که باید در عین حال که ارتباطات اجتماعی را برقرار نمود مواردی را نیز در نظر داشته باشد.

اسلام به عنوان دینی جامع و کامل ما را به هر دو بعد فردی و اجتماعی سوق داده و تشویق نموده است. از یک سو ما را به عنوان یک فرد موظف به انجام برخی وظایف دانسته و نیز از بعد اجتماعی نیز موظف به وظایفی دانسته است.

انسان که خواه و ناخواه در اجتماع زندگی می‌کند، از معاشرت با مردم گزیری ندارد و بی تردید، معاشرت برای این است که انسان، وضع اجتماعی خود را حفظ نماید و روز به روز بر ترقی و پیش رفت مادی و معنوی خود بیفزاید و مشکلات زندگی را بهتر و آسان تر حل کند.

بنابراین، باید به شکلی در مجالس و محافل شرکت نمود که از یک سو وظیفه اجتماعی و یا فامیلی خود را انجام داده باشیم و از سوی دیگر موجب سخط و ناخشنودی الهی نیز نگردد. زیرا اگر مردم در برخورد با کسی، سنگینی یا تلخی درک کنند، در دل هاشان نفرت و یا دل تنگی ایجاد خواهد شد و بالاخره روزی فرا خواهد رسید که همه از او گریزان می شوند و چنین کسی، منفور و مبغوض اجتماع و یا اقوام و خویشان خود خواهد شد.

این است که دین مقدس اسلام، معاشرت نیکو را به پیروان خود توصیه فرموده و درباره آن، بهترین آداب و دستورها را بیان کرده است تا هم به وظیفه فردی و هم وظیفه اجتماعی خود عمل کرده باشیم.

طبیعی است که اسلام در عین حال که همنشینی و مصاحبت با دیگران را در زندگی اجتماعی لازم دانسته است اما این بدان معنا نیست که این همنشینی را با هر کس و به هر شکلی جایز دانسته باشد.

لذا به صورت موردی به برخی نکات اشاره می‌کنیم امیدواریم توجه به آن برای شما مفید واقع گردد:

1ـ ترس از احتمال وجود غیبت در مجالس نباید منجر به ترک هرگونه صله ارحام و ارتباط لازم فامیلی گردد.

2ـ در انتخاب مجالس، دقت لازم را داشته باشید و در مجالسی که یقین دارید که به معصیت می‌انجامد شرکت نکنید. (یعنی فرق بگذارید بین احتمال و یقین و در صورتی که یقین به وجود معصیت پیدا کردید از حضور فیزیکی در آن مجلس اجتناب ورزیده اما به اشکال دیگر مثل برقراری تماس تلفنی خلأ را جبران کرده و به وظیفه صله ارحام خود عمل کنید.)

3 ـ در صورتی که ناخواسته در مجلس معصیت حاضر شدید در مرحله اول سعی کنید با طرح موضوعات انحرافی و کشاندن مباحث به فضاهای دیگر و یا امر به معروف و نهی از منکر در تغییر فضای مجلس تأثیر گذار باشید و در غیر این صورت می‌توانید با بهانه‌های مختلف مجلس را ترک کنید.

باید توجه شود اولین وظیفه انسان در مجلس غیبت نهی از غیبت کردن است زیرا غیبت از منکرات است و نهی از منکر واجب است و در مرتبه بعدی واجب است رد غیبت نماید یعنی به نحوی از غیبت شونده دفاع نموده  مورد غیبت را توجیه نماید که از ریختن آبروی مؤمن جلوگیری شود

5 ـ در صورتی که هیچ یک از موارد فوق ممکن نگردید شما به مباحث گوش فرا ندهید و در بحث معصیت آمیز آنها شرکت نکنید تا صدق عنوان استماع به حرام محقق نگردد؛ چرا که فرق است بین گوش فرا دادن و به گوش خوردن حرام که اولی حرام و دومی بلا اشکال است؛ مانند این که شما در جلسه‌ای نشسته‌اید و بغل دستی شما با کس دیگری مشغول به غیبت شخص دیگری هستند در این صورت شما می‌توانید به کاری دیگر و یا حرف زدن با شخصی دیگر پرداخته و از گوش فرا دادن به غیبت پرهیز کنید. و شنیدن غیبت و سایر حرف‏هاى ناروا اگر عمدى نباشد و اتفاقاً به گوش انسان برسد، حرام نیست و لازم نیست از کسی که غیبت شده رضایت بگیرید ولی وظیفه ما در قبال غیبت کننده، امر به معروف و نهى از منکر است. البته این کار داراى مراتب و شرایطى است که آمر و ناهى حتماً باید نسبت به آن امور اطلاع کافى داشته باشد.

6 ـ باید توجه شود اولین وظیفه انسان در مجلس غیبت نهی از غیبت کردن است زیرا غیبت از منکرات است و نهی از منکر واجب است و در مرتبه بعدی واجب است رد غیبت نماید یعنی به نحوی از غیبت شونده دفاع نموده  مورد غیبت را توجیه نماید که از ریختن آبروی مؤمن جلوگیری شود.

7 ـ در صورتی که شخصی که مورد غیبت واقع شده را نشناسید شنیدن برای شما اشکال ندارد و اما از آن جهت که جلسه گناه محسوب است در صورت امکان از آن خارج شوید. همین مقدار که به آنها می فهمانید که به خاطر غیبت کردن آنها را ترک می‌کنید می‌تواند بهترین نوع برخورد با غیبت کننده باشد. و إن شاء الله تأثیر خواهد داشت.

ما باید از آثار وضعی گناهانی مثل غیبت آگاه باشیم تا به راحتی مرتکبشان نشویم که به خاطر لحظاتی بدگویی از این و آن خسارات مادی و معنوی زیادی نصیب خود کنیم چرا که کسی که الآن در نزد ما در حال بدگویی از دیگران است در نزد او هم از ما بد می گوید و میدانیم که هر عملی بازتابی دارد و غیبت ایمان انسان را میبرد و موجب بی آبرویی نزد خداوند متعال و مردم میشود .

بسیاری از عزیزان ما به علت نا آگاهی دچار لغزش میشوند اگر ما با سعه صدر بکوشیم که آنان را از نتایج وخیم عملشان در دنیا و آخرت بر حذر داریم به یقین سعی در ترک غیبت خواهند کرد.انشاء الله پس لازم است خود آگاه شویم و دیگران را نیز آگاه کنیم .

برای مطالعه بیشتر به کتب اخلاقی ذیل مراجعه شود:

چهل حدیث امام خمینی /  نقطه های آغاز در اخلاق اسلامی ، مهدوی کنی .