دریا خواهر است

هم در داستان های این مجموعه و هم در داستان های مجموعه قبلی عبدی یک چیز بیش از همه عناصر دیگر خود را نشان می دهد و آن مساله مکان در این داستان ها است. جالب است بدانید که تمام داستان های او در یک محدوده مکانی مشخص اتفاق می افتند؛ قشم مکانی که به علت وسعت محدودش  دست نویسنده را در بازآفرینی این جزیره باز گذاشته است تا نمایی کامل از این مکان ارائه بدهد. شهری که عباس عبدی انتخاب کرده است چند خصوصیت بسیار بارز دارد که می شود به آنها اشاره کرد. وسعت نه زیاد مکان که گفته شد یا شناخت دقیق نویسنده از آدم های این شهر کوچک و آداب و رسوم، عقاید، لهجه، وضعیت فیزیکی و... آنها که باعث شده است داستان ها گاهی به چندصدایی برسند و صدای آدم های داستان همان طور بازآفرینی شود که وجود خارجی دارند. یک نوع دموکراسی در پرداخت داستان ها یا می توان گفت مهلت حرف زدن مساوی برای هر کدام از شخصیت های داستان وجود دارد و این انتخاب در مجموعه داستان «دریا خواهر است» همراه با هوشمندی نویسنده کتاب بوده است.

قشم همیشه در داستان های عباس عبدی به صورت عینی وارد می شود و اصفهان مکان دیگری که راوی یا شخصیت های محوری داستان ها دائم درباره آن صحبت می کنند به صورت ذهنی وارد داستان می شود و اغلب این راوی ها شبیه به هم هستند و گاهی این ارتباط پنهان مخاطب را به شک می اندازد که این راوی خود نویسنده است یا راوی ها اغلب یک نفر هستند که این دومی به خاطر اینکه ما با مجموعه داستانی طرف هستیم که مکان در داستان ها جایی مشخص است باعث آزار مخاطب نمی شود. عبدی خیلی خوب توانسته از داشته ها و مواد خامی که به خاطر حضورش در این شهر به دست آورده است به سود داستان هایش استفاده کند،

برای مثال می شود از داستان سح لا نام برد؛ داستان خوش ساختی که نویسنده از عقاید بومی قشمی ها گرفته و آن وجود نوعی هوا است.  یعنی این طور هم می شود گفت که مکان به این دلیل در داستان های عبدی مهم است که این اتفاق یک عقیده یا یک باور بومی متعلق به منطقه یی مشخص است، ولی در اینجا این سوال هم به میان خواهد آمد که چرا نمی شود این داستان را بدون این مکان نوشت؟

اینکه عبدی مدام در داستان هایش در حال دادن اطلاعاتی از جریان زندگی در این منطقه است خود باعث کشش در داستان ها و کشف و شهود مخاطب نیز می شود. مخاطبان داستان های عبدی بعد از خواندن این مجموعه اگر به این منطقه تا به حال سفر نکرده باشند اطلاعاتی که از طریق نویسنده به آنها داده می شود نمایی از این مکان را در خاطره آنها ثبت خواهد کرد؛ انگار امروز چیزی که زیاد در این مرز و بوم مهم نیست و نویسندگان به آن نپرداخته اند همان مکانی است که داستان در آن به وقوع می پیوندد! ولی نویسنده یی مانند عبدی از روی این مساله به سادگی نگذشته است. حتی اگر باریک شویم نام کتاب هم از همین باور بومی آن منطقه گرفته شده است؛ دریا خواهر است. گفته شده بومی های قشم وقتی دریا آرام است و موج های کوتاه دارد این مثال را برای این اتفاق جوی به کار می برند، یعنی نمی شود داستان مثلاً در شمال اتفاق می افتاد و نامش را نویسنده، دریا خواهر است، می گذاشت، چرا که این باور مختص این مکان است و در جایی مثل دریاچه ارومیه برای مردم آن منطقه بی معنی است.

داستان «من هم» داستان یازدهم کتاب پرواز بلندی برای نوشتن حتی یک رمان است؛ دنیای کافکایی که همه چیز در آن وارونه نشان داده می شود. در داستان «من هم» مشکل راوی از آنجایی شروع می شود که درون خانواده او را به دو اسم صدا زده اند؛ چیزی که اغلب خیلی از ما ها شاهد این مساله بوده ایم، و کم کم این مساله در بعد بزرگ تری ادامه می یابد تا جایی که اطرافیان راوی او را با شخص هم نام دیگری که مقاله نویس سیاسی است اشتباه می گیرند، حتی مادر راوی که داستان با مرگ او شروع می شود. این مساله اشتباهی گرفته شدن راوی با دیگری باعث حذف من واقعی می شود که هیچ وقت نتوانسته است خودش باشد. و در پایان داستان نیز نویسنده در یک جهش با پایان بندی طولانی این فاصله یی را که شخصیت اول داستان با هویت واقعی خود گرفته است، حتی به صورت شوخی، بعد وسیع تری به آن می دهد و راوی داستان «من هم» که قرار بوده برای سنگ قبر مادرش شعری بنویسد در آخر روی سنگ قبر چیزی جز اسم خود را نمی بیند.

عبدی خود درباره این مجموعه داستانی اش چنین می گوید:

1. " من این مجموعه ی خود را نسبت به مجموعه داستانی پیشینم (قلعه پرتغالی) دارای ویژگی های تازه تری می دانم. موضوعاتی که در این مجموعه انتخاب کرده ام و از آن ها نوشته ام حاصل تجربیات زیستی من بوده است، این لحظات شكل گرفته در گذشته یا در زندگی روزمره و هر روزه من است كه تبدیل به لحظات داستانی‌ام می‌شوند و شاید به فضا یا منطقه‌ای خاص تعلق دارند، ولی دارای ویژگی‌های منحصر به فرد خود هستند. من به شدت این گفته بورخس را قبول دارم كه توصیه می‌كند درباره چیزی بنویسیم كه خوب می‌شناسیمش. چه از شهر بنویسیم چه از روستا، باید سمت و سو به طرف همگن شدن باشد. ما ممكن است در شهرستان زندگی كنیم ولی از امكانات مساوی با تهران برخورد باشیم و در نوشتن هدف دیگری را دنبال كنیم. من همواره سعی دارم فضای داستان‌هایم را تلطیف كنم و از نگاه فردی از بیرون به جهان داستانم وارد شوم تا خواننده بتواند با راوی داستان همذات‌پنداری كند. "

فرآوری و تنظیم: مهسا رضایی- ادبیات تبیان