عاشورا از نگاه بزرگان جهان معاصر
تاثیرى كه حادثه كربلا و قیام حسین بن على«ع» بر اندیشه مردم جهان،حتى غیرمسلمانان داشته،بسیار است.عظمت قیام و اوج فداكارى و ویژگیهاى دیگر امام و یارانشسبب شده كه اظهار نظرهاى بسیارى درباره این نهضت و حماسه آفرینان عاشورا داشتهباشند.نقل سخنان همه آن كسان كتاب قطورى مىشود.بویژه كه برخى از نویسندگانغیر مسلمان مستقلا كتاب درباره این حادثه نوشتهاند.در اینجا تنها تعدادى اندك از ایننظرها(از مسلمانان و غیر مسلمانان)آورده مىشود:. 1
مهاتما گاندى(رهبر استقلال هند) :
من زندگى امام حسین،آن شهید بزرگ اسلام ابدقتخواندهام و توجه كافى به صفحات كربلا نمودهام و بر من روشن شده استكه اگر هندوستان بخواهد یك كشور پیروز گردد،بایستى از سرمشق امام حسینپیروى كند.
محمد على جناح(قاعد اعظم پاكستان) :
هیچ نمونهاى از شجاعت،بهتر از آنكه امامحسین از لحاظ فداكارى و تهور نشان داد در عالم پیدا نمىشود.به عقیده من تماممسلمین باید از سرمشق این شهیدى كه خود را در سرزمین عراق قربان كردپیروى نمایند.
چارلز دیكنز(نویسنده معروف انگلیسى) :
اگر منظور امام حسین جنگ در راهخواستههاى دنیایى بود،من نمىفهمم چرا خواهران و زنان و اطفالش به همراه اوبودند؟پس عقل چنین حكم مىنماید كه او فقط بخاطر اسلام،فداكارى خویش راانجام داد.
توماس كارلایل(فیلسوف و مورخ انگلیسى) :
بهترین درسى كه از تراژدى كربلا مىگیریم، اینست كه حسین و یارانش ایمان استوار به خدا داشتند.آنها با عملخود روشن كردند كه تفوق عددى در جایى كه حق با باطل روبرو مىشود اهمیتندارد و پیروزى حسین با وجود اقلیتى كه داشت،باعثشگفتى من است.
ادوارد براون(مستشرق معروف انگلیسى) :
آیا قلبى پیدا مىشود كه وقتى درباره كربلاسخن مىشنود،آغشته با حزن و الم نگردد؟حتى غیر مسلمانان نیز نمىتوانندپاكى روحى را كه در این جنگ اسلامى در تحت لواى آن انجام گرفت انكار كنند.
فردریك جمس :
درس امام حسین و هر قهرمان شهید دیگرى این است كه در دنیااصول ابدى عدالت و ترحم و محبت وجود دارد كه تغییر ناپذیرند و همچنینمىرساند كه هر گاه كسى براى این صفات مقاومت كند و بشر در راه آن پافشارىنماید،آن اصول همیشه در دنیا باقى و پایدار خواهد ماند.
ل.م.بوید
در طى قرون،افراد بشر همیشه جرات و پردلى و عظمت روح،بزرگىقلب و شهامت روانى را دوست داشتهاند و در همینهاست كه آزادى و عدالتهرگز به نیروى ظلم و فساد تسلیم نمىشود.این بود شهامت و این بود عظمت امامحسین.و من مسرورم كه با كسانى كه این فداكارى عظیم را از جان و دل ثنامىگویند شركت كردهام،هر چند كه 1300 سال از تاریخ آن گذشته است.
واشنگتن ایروینگ (مورخ مشهور آمریكایى) :
براى امام حسین«ع»ممكن بود كهزندگى خود را با تسلیم شدن اراده یزید نجات بخشد،لیكن مسؤولیت پیشوا ونهضت بخش اسلام اجازه نمىداد كه او یزید را بعنوان خلافت بشناسد.او بزودىخود را براى قبول هر ناراحتى و فشارى به منظور رها ساختن اسلام از چنگالبنى امیه آماده ساخت.در زیر آفتاب سوزان سرزمین خشك و در روى ریگهاىتفتیده عربستان،. روح حسین فنا ناپذیر است.اى پهلوان و اى نمونه شجاعت و اىشهسوار من،اى حسین!
توماس ماساریك :
اگر چه كشیشان ما هم از ذكر مصائب حضرت مسیح مردم رامتاثر مىسازند،ولى آن شور و هیجانى كه در پیروان حسین«ع»یافت مىشود درپیروان مسیح یافت نخواهد شد و گویا سبب این باشد كه مصائب مسیح در برابرمصائب حسین«ع»مانند پر كاهى است در مقابل یك كوه عظیم پیكر.
موریس دوكبرى :
در مجالس عزادارى حسین گفته مىشود كه حسین، براى حفظ شرف و ناموس مردم و بزرگى مقام و مرتبه اسلام،از جان و مال و فرزند گذشت وزیر بار استعمار و ماجراجویى یزید نرفت. پس بیایید ما هم شیوه او را سرمشققرار داده، از زیردستى استعمارگران خلاصى یابیم و مرگ با عزت را بر زندگى باذلت ترجیح دهیم.
ماربین آلمانى(خاور شناس) :
حسین«ع»با قربانى كردن عزیزترین افراد خود و بااثبات مظلومیت و حقانیتخود،به دنیا درس فداكارى و جانبازى آموخت و ناماسلام و اسلامیان را در تاریخ ثبت و در عالم بلند آوازه ساخت.این سرباز رشیدعالم اسلام به مردم دنیا نشان داد كه ظلم و بیداد و ستمگرى پایدار نیست و بناىستم هر چه ظاهرا عظیم و استوار باشد،در برابر حق و حقیقت چون پر كاهى بر بادخواهد رفت.
بنت الشاطى :
زینب،خواهر حسین بن على«ع»لذت پیروزى را در كام ابن زیاد وبنى امیه خراب كرد و در جام پیروزى آنان قطرات زهر ریخت،در همه حوادثسیاسى پس از عاشورا، همچون قیام مختار و عبد الله بن زبیر و سقوط دولتامویان و برپایى حكومت عباسیان و ریشه دواندن مذهب تشیع،زینب قهرمانكربلا نقش برانگیزنده داشت.
لیاقت على خان (نخستین نخست وزیر پاكستان) :
این روز محرم،براى مسلمانان سراسرجهان معنى بزرگى دارد.در این روز،یكى از حزن آورترین و تراژدیكترین وقایعاسلام اتفاق افتاد،شهادت حضرت امام حسین«ع»در عین حزن،نشانه فتح نهایىروح واقعى اسلامى بود،زیرا تسلیم كامل به اراده الهى به شمار مىرفت.این درسبه ما مىآموزد كه مشكلات و خطرها هر چه باشد،نبایستى ما پروا كنیم و از راهحق و عدالت منحرف شویم.
جرج جرداق (دانشمند و ادیب مسیحى) :
وقتى یزید،مردم را تشویق به قتل حسین ومامور به خونریزى مىكرد،آنها مىگفتند:«چه مبلغ مىدهى؟»اما انصار حسین بهاو گفتند:ما با تو هستیم.اگر هفتاد بار كشته شویم،باز مىخواهیم در ركابت جنگكنیم و كشته شویم.
عباس محمود عقاد (نویسنده و ادیب مصرى) :
جنبش حسین،یكى از بى نظیرترینجنبشهاى تاریخى است كه تاكنون در زمینه دعوتهاى دینى یا نهضتهاى سیاسى پدیدار گشته است...دولت اموى پس از این جنبش،به قدر عمر یك انسان طبیعىدوام نكرد و از شهادت حسین تا انقراض آنان بیش از شصت و اندى سال نگذشت.
احمد محمود صبحى :
اگر چه حسین بن على«ع»در میدان نظامى یا سیاسىشكستخورد، اما تاریخ،هرگز شكستى را سراغ ندارد كه مثل خون حسین«ع»بهنفع شكستخوردگان تمام شده باشد.خون حسین،انقلاب پسر زبیر و خروجمختار و نهضتهاى دیگر را در پى داشت،تا آنجا كه حكومت اموى ساقط شد ونداى خونخواهى حسین،فریادى شد كه آن تختها و حكومتها را به لرزه درآورد.
آنطون بارا (مسیحى) :
اگر حسین از آن ما بود،در هر سرزمینى براى او بیرقى برمىافراشتیم و در هر روستایى براى او منبرى بر پا مىنمودیم و مردم را با نامحسین به مسیحیت فرا مىخواندیم.
گیبون (مورخ انگلیسى) :
با آنكه مدتى از واقعه كربلا گذشته و ما هم با صاحب واقعههم وطن نیستیم،مع ذلك مشقات و مشكلاتى كه حضرت حسین«ع»تحملنموده،احساسات سنگین دلترین خواننده را بر مىانگیزد،چندانكه یك نوععطوفت و مهربانى نسبت به آن حضرت در خود مىیابد.
نیكلسون (خاورشناس معروف) :
بنى امیه،سركش و مستبد بودند،قوانین اسلامى رانادیده انگاشتند و مسلمین را خوار نمودند...و چون تاریخ را بررسى كنیم،گوید:
دین بر ضد فرمانفرمایى تشریفاتى قیام كرد و حكومت دینى در مقابل امپراتورىایستادگى نمود.بنابر این،تاریخ از روى انصاف حكم مىكند كه خون حسین«ع»بهگردن بنى امیه است.
سر پرسى سایكس(خاور شناس انگلیسى) :
حقیقتا آن شجاعت و دلاورى كه این عدهقلیل از خود بروز دادند،به درجهاى بوده است كه در تمام این قرون متمادى هركسى كه آن را شنید، بى اختیار زبان به تحسین و آفرین گشود.این یك مشت مردمدلیر غیرتمند،مانند مدافعان ترموپیل،نامى بلند غیر قابل زوال براى خود تا ابدباقى گذاشتند.
تاملاس توندون (هندو،رئیس سابق كنگره ملى هندوستان) :
این فداكاریهاى عالى از قبیلشهادت امام حسین«ع»،سطح فكر بشریت را ارتقا بخشیده است و خاطره آنشایسته است همیشه باقى بماند و یادآورى شود. محمد زغلول پاشا(در مصر،در تكیه ایرانیان) : حسین«ع»در این كار،به واجب دینى وسیاسى خود قیام كرده و اینگونه مجالس عزادارى،روح شهامت را در مردمپرورش مىدهد و مایه قوت اراده آنها در راه حق و حقیقت مىگردد.
عبد الرحمان شرقاوى (نویسنده مصرى) :
حسین«ع»،شهید راه دین و آزادگى است.نهتنها شیعه باید به نام حسین ببالد،بلكه تمام آزاد مردان دنیا باید به این نام شریفافتخار كنند.
طه حسین (دانشمند و ادیب مصرى) :
حسین«ع»براى به دست آوردن فرصت و ازسرگرفتن جهاد و دنبال كردن از جایى كه پدرش رها كرده بود،در آتش شوقمىسوخت.او زبان را درباره معاویه و عمالش آزاد كرد،تا به حدى كه معاویهتهدیدش نمود.اما حسین،حزب خود را وادار كرد كه در طرفدارى حق سختگیر باشند.
عبد الحمید جودة السحار (نویسنده مصرى) :
حسین«ع»نمىتوانست با یزید بیعت كندو به حكومت او تن بدهد،زیرا در آن صورت،بر فسق و فجور،صحه مىگذاشتو اركان ظلم و طغیان را محكم مىكرد و بر فرمانروایى باطل تمكین مىنمود.امامحسین به این كارها راضى نمىشد،گر چه اهل و عیالش به اسارت افتند و خود ویارانش كشته شوند.
علامه طنطاوى (دانشمند و فیلسوف مصرى) :
(داستان حسینى) عشق آزادگان را بهفداكارى در راه خدا بر مىانگیزد و استقبال مرگ را بهترین آرزوها به شمارمىآورد،چندانكه براى شتاب به قربانگاه،بر یكدیگر پیشى جویند.
العبیدى (مفتى موصل) :
فاجعه كربلا در تاریخ بشر نادرهاى است،همچنان كه مسببینآن نیز نادرهاند...حسین بن على«ع»سنت دفاع از حق مظلوم و مصالح عموم را بنابر فرمان خداوند در قرآن به زبان پیمبر اكرم وظیفه خویش دید و از اقدام به آنتسامحى نورزید.هستى خود را در آن قربانگاه بزرگ فدا كرد و بدین سبب نزدپروردگار،«سرور شهیدان»محسوب شد و در تاریخ ایام،«پیشواى اصلاح طلبان» به شمار رفت.آرى،به آنچه خواسته بود و بلكه برتر از آن،كامیاب گردید. 2
گروه دین و اندیشه تبیان
1. نقل از كتاب«درسى كه حسین به انسانها آموخت»،شهید هاشمىنژاد،ص 447،رهبر آزادگان و منابع دیگر.
2. فرهنگ نامه اصطلاحات عاشورا، جواد محدثی
