خودروهای داخلی وهوای پایتخت
بخش اقتصاد- آلودگی هوای تهران، این روزها از مرحله هشدار نیز گذشته و به شرایط بحران نزدیک شده است، تا باز هم از خودروهای داخلی به عنوان مقصران اصلی آلوده شدن پایتخت یاد شود
اگرچه کارخانه‌ها، کوره‌ها و حتی انرژی مصرفی در ساختمان‌ها نیز در پدید آمدن این نمای دودی نقش دارند، اما قطعا سهم خودروهای داخلی در این ماجرا، بیش از همه آنهاست، چراکه مصرف سوخت زیاد و استاندارد آلایندگی پایین، جزو مشخصه‌های اصلی بیشتر خودروهای تولید داخل به حساب می‌آیند.
البته استاندارد نبودن بنزین نیز، در آلودگی هوا نقش دارد، زیرا هرچه استاندارد سوخت بالا باشد، از میزان آلایندگی منتشره از آن نیز کاسته می شود، حال آنکه هم اکنون غالب بنزین مصرفی در کشور، دارای استاندارد یورو 2 است. از آن سو هم چنین موتورسیکلت‌ها نیز یکی از مجرمان دیگر این ماجرا به شمار می روند، به نحوی که طبق آخرین آمار مسوولان، آلایندگی ناشی از تردد 250 هزار موتورسیکلت در کشور، با آلودگی اگزوز دو میلیون خودرو برابری می کند. مجموع موارد مذکور، به افزایش آلودگی هوای شهرهای بزرگ، به خصوص پایتخت انجامیده و هاله ای از دود را بر فراز تهران پدید آورده است.
مصرف زیاد انرژی در ایران
کشور ما در حال حاضر پس از فدراسیون روسیه، بزرگ ترین مصرف كننده انرژی در دنیا به حساب می آید و 10 میلیون خودرویی كه در جاده‌ها و خیابان‌های ایران تردد می كنند، نقشی اساسی در مصرف انرژی و در نتیجه آلودگی هوا دارند.
این موضوع در شرایطی است كه بنا بر گزارش‌های موجود، روند سوزاندن انرژی در ایران، صعودی اعلام شده و عكس دنیاست. در حال حاضر، خودروسازان بزرگ و معتبر دنیا برای كاستن از تولید گازهای گلخانه‌ای و كاهش آلودگی هوا به جد وارد عرصه شده و راهكارهای مختلفی را در این زمینه به كار گرفته‌اند، راهكارهایی كه تولید موتورهای كم‌مصرف بنزینی و تعیین سوخت‌های جایگزین مهم ترین آنها به حساب می آیند.
اگرچه برخی كارشناسان و البته خودروسازان داخلی معتقدند كه طی چند سال گذشته، صنعت خودرو كشور گام‌های بلند و موثری در زمینه كاهش مصرف سوخت و تولید موتورهای كم مصرف برداشته، اما آلودگی بیش از حد هوا در شهرهای بزرگ ایران، به خصوص پایتخت، نشان دهنده کم بودن این اقدامات است.نه اینكه بتوان این موضوع ناخوشایند را به طور كل و مطلق از ناحیه 5/3 میلیون خودرو تحت تردد در پایتخت دانست، اما به هر حال نقشی كه این 5/3 میلیون خودرو در مصرف انرژی و آلودگی هوا دارند نیز آنقدر اساسی و تاثیرگذار است كه خودروسازان و نهادهای مربوطه دیگر مانند وزارت نفت، باید راهکارها و برنامه ریزی‌هایی اساسی را برای رفع این مشکل در نظر بگیرند.
موضوع بسیار مهمی که در این مورد وجود دارد، ارتقای استاندارد آلایندگی خودروهای داخلی است. اگرچه بنا بود از ابتدای امسال استاندارد یورو3 جایگزین یورو2 شود، اما با درخواست خودروسازان و با توجه به عدم تامین بنزین استاندارد، این موضوع منتفی و ظاهرا قرار است از سال 91 استاندارد یورو4 در کشور به اجرا درآید. خودروسازان معتقدند، تا سوخت استاندارد (یورو 4 و 5) روانه جایگاه‌ها نشود، تولید خودروهای داخلی بر اساس این استانداردها، کاری بیهوده است، چراکه نمی توان از سوخت غیراستاندارد، کاهش آلایندگی را انتظار کشید.
از آن سو البته مسئولان وزارت نفت نیز به عنوان متولیان تامین سوخت، خودروسازها را به کم کاری در استانداردسازی محصولاتشان متهم کرده و می گویند که آنها نباید به بهانه مناسب نبودن سوخت، وظیفه خود را فراموش کنند. فرید عامری مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، در این مورد می گوید: استاندارد سازی بیشتر برای سوخت نفت و گاز صورت خواهد گرفت و بنزین موجود در کشور تنها با مشکل اکتان مواجه است که برای اضافه کردن اکتان مشکلی وجود ندارد.
وی تاکید می کند: از سوی دیگر بنزین موجود برای خودروهای با استاندارد بالا نیز مشکلی به وجود نخواهد آورد . گفته های وی در شرایطی است که داوود میرخانی رشتی دبیر پیشین انجمن خودروسازان، می‌گوید: استفاده از سوخت موجود در خودروهای داخلی، آلودگی بیشتر را به همراه خواهد داشت.
وی می‌افزاید: از آن سو اگر سوخت غیراستاندارد در خودروهای مجهز به استاندارد یورو 4 و 5 استفاده شود، مشکلات فنی برای این خودروها پدید می آید و این موضوع به معنی دور ریختن هزینه صرف شده برای استاندارد سازی خودروها است.
تاثیر استاندارد نبودن بنزین در ایجاد آلودگی
هرچند مسوولان وزارت نفت، خودروسازان داخلی را به کم کاری در ارتقای استاندارد آلایندگی متهم می کنند، اما به نظر می رسد این وزارت و زیرمجموعه‌هایش نیز اقدامات لازم را در این مورد انجام نداده‌اند. تامین سوخت استاندارد با اکتان پایین، یکی از وظایف وزارت نفت به شمار می رود، حال آنکه هم اکنون بنزین توزیعی در جایگاه‌ها، از استاندارد لازم برخوردار نیست. آن طور که کارشناسان عنوان می کنند، هرچه استاندارد آلایندگی (استاندارد یورو) سوخت بالاتر رود، از حجم تولید گازهای سمی و مضر مانند گوگرد و بنزن کاسته خواهد شد، که این موضوع به معنای کاهش آلودگی هواست. عباس کاظمی مدیرعامل سازمان بهینه سازی مصرف سوخت در این مورد می گوید: استاندارد نبودن بنزین، عدم احتراق مناسب در موتور خودرو را به دنبال داشته و آلودگی خروجی از اگزوز را افزایش می‌دهد.
کاظمی با اشاره به اینکه هم اکنون عدد اکتان بنزین کشور، 87 است، می افزاید: هرچه این عدد بالاتر رود، استاندارد بنزین نیز ارتقا یافته و به تبع آن از حجم آلودگی منتشره نیز کاسته خواهد شد. وی تاکید می کند: با بهره برداری از پالایشگاه‌های در دست احداث، توان کشور در تولید و عرضه بنزین استاندارد (یورو 4 و یورو 5) نیز افزایش می یابد، که این موضوع به شرط ارتقای استاندارد خودروهای داخلی، تاثیر زیادی بر کاهش آلودگی هوا می گذارد. در این مورد احمد نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان نیز می گوید: اگر بنزین استاندارد در سطح وسیعی عرضه شود، خودروسازها نیز تغییرات لازم را در موتور محصولات خود انجام خواهند داد که این موضوع به کاسته شدن حجم آلایندگی خودروهای داخلی کمک زیادی خواهد کرد. به گفته وی حالت بهینه برای استاندارد بنزین و خودروهای تولید داخل، استاندارد یورو4 است، حال آنکه استاندارد فعلی، یورو 2 به حساب می‌آید.
آلودگی 30 برابری فرسوده‌ها
بر کسی پوشیده نیست که خودروهای فرسوده چه نقش اساسی و پررنگی در آلودگی هوا دارند. به گفته کارشناسان، در حال حاضر بیش از دو میلیون دستگاه خودرو فرسوده در کشور تردد می کند و این در شرایطی است که روند خروج آنها بسیار کند به نظر می رسد. آن طور که دبیر انجمن خودروسازان عنوان می کند، فرسوده‌ها حدود 30 برابر خودروهای نو، آلایندگی دارند و دو برابر نیز سوخت می بلعند. در این شرایط، جدای از اقدامات مهمی که باید برای کاهش آلودگی هوا انجام شود، قطعا بحث خروج فرسوده‌ها، جایگاه بسیار پراهمیتی در این ماجرا دارد.
دیزل، راهی برای کاهش آلودگی
اما موضوع دیگری که کارشناسان از آن به عنوان راهکاری مناسب برای کاهش آلودگی هوا یاد می کنند، تولید و عرضه خودروهای دیزلی است. به گفته آنها، این کار می تواند نقشی مهم و اساسی در کاهش آلایندگی ایفا کند، چراکه دیزلی ها نه تنها مصرف سوخت کمتری نسبت به خودروهای بنزینی دارند، بلکه گازهای کمتری را نیز در فضا منتشر می کنند.
این موضوع البته با عرضه گازوئیل استاندارد، قابل تحقق است، حال آنکه فعلا چندان توانایی تولید و توزیع گازوئیل استاندارد در کشور وجود ندارد. در حال حاضر حدود دو سال از رفع ممنوعیت تردد سواری‌های دیزلی در کشور می گذرد، اما به دلایلی از جمله استاندارد نبودن گازوئیل، این نوع خودروها هنوز تولید و عرضه نشده‌اند. این در شرایطی است که به گفته کارشناسان، مصرف سوخت دیزلی‌ها حدود 40 درصد کمتر از خودروهای بنزینی است.
مدیرعامل سازمان بهینه سازی در این مورد می‌گوید:اگر سوخت مناسب برای دیزلی‌ها فراهم شود، می توان با استفاده از آنها، مصرف سوخت و آلایندگی را کاهش داد. کاظمی با تاکید بر اینکه یک خودرو دیزلی، حدود 40 درصد کمتر از خودرویی بنزینی، مصرف دارد، می‌افزاید: خودرو دیزلی با گازوئیل استاندارد، در مجموع بهینه تر از خودروهای دوگانه سوز و بنزینی است، چراکه گازهای منتشره از آن، کمتر و کم خطرتر به حساب می‌آیند.
دبیر انجمن خودروسازان نیز در این مورد با تایید بهین ه‌تر بودن خودروهای دیزلی، می گوید: استفاده از خودروهای دیزلی، در شرایطی نتایج مثبتی خواهد داشت که گازوئیل استاندارد (گازوئیلی که گوگرد کمی دارد)، در سطح کشور به خصوص پایتخت عرضه شود.
اظهارات کاظمی و نعمت بخش در شرایطی است که ظاهرا با راه‌اندازی پالایشگاه اراک طی یکی دو سال آینده، امکان تولید روزانه 9 هزار لیتر گازوئیل استاندارد در کشور وجود خواهد داشت.
دنیای اقتصاد
تنظیم برای تبیان: حمیدی فر
