تبیان، دستیار زندگی
در سال هاى دور نیاكانمان علاوه بر چراغ هایى كه با آن هر شب خانه شان را روشن مى كردند در این شب آتشى مضاعف مى افروختند چرا كه مى خواستند تولد خورشید را جشن بگیرند. مى گفتند شگون دارد. این سال ها خیلى چیزها تغییر كرده است. م...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

غایبین بزرگ شب چله


در سال هاى دور نیاكانمان علاوه بر چراغ هایى كه با آن هر شب خانه شان را روشن مى كردند در این شب آتشى مضاعف مى افروختند چرا كه مى خواستند تولد خورشید را جشن بگیرند. مى گفتند شگون دارد. این سال ها خیلى چیزها تغییر كرده است. محفل هاى خانوادگى گاهى تبدیل به محفل هاى دوستانه شده اند. جوانان بیشتر ترجیح مى دهند كه در جمع همسن و سالان خود باشند تا بزرگتران فامیل. آن سال هاى نه چندان دور یلدا معنى خانه پدربزرگ و مادربزرگ مى داد. دور هم جمع شدن فامیل و بیدارى تا آخر شب.

بچه كه بودیم فكر مى كردیم كه یلدا حداقل پنج یا شش ساعت با بقیه شب ها فرق دارد. دوست كودكى ام مى گفت یلدا یعنى اینكه اگر شب ساعت دو نیمه شب بخوابى مثل آن است كه ساعت ?? شب به خواب رفته باشى و ما سال ها با همین خیال و باور بزرگ شدیم و فقط دیرزمانى فهمیدیم كه شب یلدا فقط یك دقیقه از دیگر شب ها طولانى تر است.

سال هاست كه برف غایب بزرگ شب هاى یلدا شده است. حالا هر سال كه مى گذرد تعداد غایبان این شب نیز بیشتر مى شوند. سال ها پیش دور سفره شب یلدا مادربزرگى مى نشست كه تمام رویاى كودكى ما را در خانه اش جاى مى داد. دستان مهربانش و لبخندى كه بچگى تو را پر مى كرد. همان لبخندى كه اجازه تمام شیطنت هاى كودكانه و ناخنك زدن به خوراكى هاى یلدا را مى داد. شب یلدا را نمى توانستیم بدون پدربزرگ و مادربزرگ هایمان تصور كنیم. اما سال هاست كه مادربزرگ هم غایب بزرگ شب هاى یلدا شده است. تا آنجا كه دیگر هیچ كس شب یلدا خانه مادربزرگ نمى رود و پدربزرگ آن شب مهمان بچه هایش است.

سال هاست برف غایب بزرگ شب هاى یلداى ما شده است. همه آنچه از كودكى در خاطره مان مانده، این است كه شب یلدا برف تمام كوچه ها و بام خانه ها را سفید مى كرد. ننه سرما دامن سفید و بلندش را در شهر مى گستراند. چله كوچیكه گذشته و چله بزرگه در راه بود. اما سال هاست كه دیگر شب هاى یلداى ما برف ندارد. سال هاست انگار ننه سرما از شهر ما قهر كرده و رفته است. سال هاست دیگر تمام وسایلى كه به نوعى برای ما نوستالژى داشتند برچیده شده اند. دیگر كمتر خانه اى پیدا مى شود كه وسط اتاق بساط كرسى داشته باشد و كنار آن سماور ذغالى قل قل كند.

سال هاست كه شب هاى یلدا غایبین زیادى دارد. اما یك سنت دیرین همچنان باقى است. گرفتن فال حافظ در شب یلدا. اگر رسم ها و آیین هاى دیگر یلدا را میراثى از فرهنگ چند هزار ساله بدانیم ولى فال حافظ گرفتن در شب یلدا در سده هاى اخیر به رسم هاى شب یلدا افزوده شده است.

فال حافظ گرفتن در شب نشینى هاى زمستان و مناسبت هایى چون چهارشنبه آخر ماه صفر، چهارشنبه سورى، شب سیزدهم صفر و بعدازظهر سیزده بدر نیز از باورهاى همگانى است. بعد از آنكه همه دور هم جمع شدند، در میان خوردن میوه و تنقلات رنگارنگ، دیوان حافظ به میان مى آید. بزرگتر جمع یا آنكه اشعار حافظ را بهتر مى خواند، مى گوید: نیت كنید و تو نیت مى كنى و چشم هایت را مى بندى و حافظ را قسم مى دهى و حافظ یكى از آن غزلیات نابش را هدیه مى كند.

یلدا هر سال مى آید و هر سال در شب زمستان نوید بهار را مى دهد. هندوانه سرخ میان سفره یلدا نوید مى دهد که گرما در راه است. روشنایى مى آید و به قول قدیمى ها اهریمن سرما از بین مى رود. هر چند سال هاست كه دیگر نه سرما، سرماى قدیم هاست و نه برف مهمان شب هاى یلداى تهرانیان است. یلداهاى كودكى و جوانى، خاطره هایى شده اند كه باید طعم شیرین آنها را تا آخر عمر مزه مزه كنیم و هر سال شب یلدا را انتظار بكشیم شاید طعم قدیم ها را بدهد.

سارا شمس

شب یلدا – فیلم

یلدا و بلندای قامت شب

صله ارحام

شب مشکین فام

در کنار هم ، از ظلمت یلدا تا سپیده نور

یلدا، آیین اقوام مختلف ایرانی

تاریخچه شب یلدا