سالارهای جدید خانواده!
اگر زمانی در خانواده ای، پدر كه از راه می رسید، بچه ها به گوشه ای می خزیدند و سر و صدا‌ها قطع می شد و هر كدام باید به پدر زودتر سلام می گفتند و حق دراز كشیدن و پشت كردن به او را نداشتند. یا اگر روزگاری پریدن وسط حرف بزرگ تر قبیح بود و زودتر از بزرگ تر نباید غذا خورده می شد و بچه ها جلوی پای بزرگ تر باید می ایستادند و ... این روزها، پدرسالاری به تاریخ پیوسته و در بیش از 70 درصد خانواده ها این فرزندان هستند كه حرف اول و آخر را می زنند.
این روزها شیوه های تربیتی فرزندان نسبت به گذشته تغییر كرده و فضای خانواده ها شاهد دور جدید تعامل بین اعضاست. غلامرضا علیزاده، محقق اجتماعی در این باره می گوید: فرزند سالاری مقوله ای است كه در خانواده های متوسط و بالای شهری به وجود آمده و در حال حاضر رو به افزایش است. به گفته او، بیشتر والدین در خانواده هایی كه فرزند سالاری به آن حاكم است، خود میان خانواده های پدر سالاری رشد كرده اند و به همین دلیل احساس می كنند كه آن شیوه رفتاری را نباید در مورد فرزندانشان اجرا كنند و به نوعی می كوشند فضای لازم را برای تحقق خواسته های فرزندانشان ایجاد كنند.
انعطاف و خشكی و تندی بیش از اندازه 2 روش نادرست تربیتی است كه باعث فرزند سالاری یا پرخاشگری كودك تان می شود
چرا فرزند سالاری؟
«اینو دوست ندارم»، «اونو نمی خواهم»، «نمی خوام زود بخوابم»، «نمی خوام برم حموم»، «اصلا به تو چه»؟ برای بسیاری از ما، شنیدن این عبارات از كودكان زیر سن مدرسه، چندان عجیب و غیرعادی نیست، در حالی كه اگر این عبارت ها با پاسخ های منطقی از طرف والدین همراه نباشد، كودك را وامی دارد تا در سنین بالاتر از ادبیات جانبدارانه خود در برابر سایر افراد ـ غیر اعضای خانواده هم ـ استفاده كند.
دكتر محمدرضا خدایی، روان پزشك، فرزند سالاری را زمانی در یك خانواده رواج یافته می بیند كه نظم آن خانواده به هم بخورد، او می گوید: «رفتارهای ما همیشه از دو جا ضربه خورده است، یكی افراط و یكی تفریط. زمانی پدرسالاری در خانواده ها حاكم بود و حالا هم دچار تفریط شده ایم و به سمت فرزند سالاری رفته ایم. این در حالی است كه باید به جای این كه دنبال سالار بگردیم، به سمت قانون و منطق برویم و احترام به جایگاه افراد را مد نظر قرار دهیم».
این روان پزشك، فرزند سالاری را در خانواده هایی می بیند كه نقش پدر و مادر به هر علتی تضعیف شده است و گاهی مواقع پدر و مادر عقده های نهفته خود را در دوران كودكی به صورت واكنشی به فرزندانشان منتقل می كنند، در حالی كه این نگاه به بهای نابودی آینده آنهاست. دكتر خدایی همچنین مثال می زند كه در برخی موارد، والدینی كه هنوز آمادگی پدر و مادر شدن ندارند و از روی دلسوزی بیش از حد، این شیوه تربیتی را به كار می گیرند، از روی بی حوصلگی و سوء مدیریت خود باعث فرزند سالاری می شوند.
50 درصد والدین ایرانی اصول تعلیم و تربیت فرزندان را نمی دانند و براساس تجربیات خودشان عمل می كنند و مثال معروف چهار تا پیراهن بیشتر پاره كرده ایم را برای توجیه رفتارهای خود به كار می برند.
این كه بسیاری از كودكان در خانواده های امروز، حرف شنوی ندارند و بی اعتنا به مخالفت و دیدگاه والدین، روی نظر خودشان پافشاری می كنند، علتی جز تزلزل در تصمیم والدین برای رویا رویی با نیاز كودك ندارد.
با كودك سالاری حاكم بر خانواده چه كنیم؟
حقوق كودك یعنی برآوردن نیازهای اولیه. تربیت صحیح، به كار بردن اقتدار در عین منطق، ایجاد عزت نفس واقعی، اما متاسفانه برخی حقوق كودك را مهربانی و انعطاف بیش از حد یا خشكی و تندی بیش از اندازه تلقی می كنند.
این كه بسیاری از كودكان در خانواده های امروز، حرف شنوی ندارند و بی اعتنا به مخالفت و دیدگاه والدین، روی نظر خودشان پافشاری می كنند، علتی جز تزلزل در تصمیم والدین برای رویا رویی با نیاز كودك ندارد. كودك می فهمد اگر اصرار لجبازی، گریه و پرخاش كند، والدین دیدگاهشان را تغییر می دهند و تسلیم خواسته او می شوند.
البته كارشناسان تربیتی تاكید می كنند كه منظور از قطعیت و منطق در رفتار والدین، به معنی خشكی و عصبانیت و بی حوصلگی و نبود مهر و عطوفت نسبت به كودكان و عدم نوازش مادرانه یا پدرانه نیست، بلكه منظور پایداری والدین در تصمیم و تعیین مصلحت كودكان است، به طوری كه زمان صرف كنیم و به آنها بفهمانیم چه چیزی برایش مفید و چه چیزی
مضر است كه این امر، زبان شیرین و صبر و حوصله می طلبد.
براساس پژوهش های اخیر كودكانی كه در سنین پایین مورد تنبیه بدنی قرار می گیرند، رفتار تهاجمی بیشتری از خود بروز می دهند. نتایج این تحقیق نشان می دهد كودكانی كه به طور مرتب تنبیه می شوند بیشتر فریاد می زنند، پرخاش می كنند و در بدرفتاری و تهدید به خرابكاری پیشتر از دیگران هستند. روان شناسی نوین توصیه كرده كه به جای كتك از روش «راندن كودك به گوشه دیوار» استفاده كنید، زیر این شیوه به كودك فرصت می دهد به رفتار خود و عواقب آن فكر كند و این امر در بهبود رفتار كودك در سنین بالاتر موثر است.
كتك؛ بچه‌ها را كم هوش می كند
در هر كشوری كه تنبیه بدنی كودكان بیشتر است به همان میزان هوش افراد در سطح ملی كاهش یافته است به عبارت بهتر، تنبیه و كتك، ساختار مغز را تغییر می دهد و پروسه های عصبی خاصی را مختل می كند. از نظر پژوهشگران تنبیه بدنی به كودك می آموزد كه زدن راهی برای حل مسائل است.
اگر كودك با تنبیه بزرگ شود، كمتر قدرت تصمیم گیری و تشخیص درست از نادرست را می آموزد و حتی در غیاب والدین خود بیشتر به دروغ، حقه بازی، تقلب و آزار بچه های كوچك تر مبادرت می ورزد.
اگر كودك با تنبیه بزرگ شود، كمتر قدرت تصمیم گیری و تشخیص درست از نادرست را می آموزد و حتی در غیاب والدین خود بیشتر به دروغ، حقه بازی، تقلب و آزار بچه های كوچك تر مبادرت می ورزد.
روان شناسان كودك برای برون رفت از مشكلی كه این روزها آن را رفتار دو گانه و گاهی خشن والدین می نامند، توصیه می كنند:
در رفتارتان ملایم و مهربان باشید، صدایتان را بلند نكنید، كودك صدای عادی و طبیعی را بهتر می شنود.
در واكنش نسبت به رفتار اشتباه كودكتان، مكث كنید، اندكی صبر شما را از واكنش آنی باز می دارد؛ واكنشی كه آثار طولانی بر كودكتان دارد.
و بالاخره وقت صرف كودك تان كنید، به جای مجازات و ناسزا، كار درست را انجام بدهید، مشوق بگذارید و توقع تان را به او بگویید.
برگرفته از:مجله چهاردیواری
گروه خانواده وزندگی تبیان .تنظیم:حدیثه نصری مقدم
مقالات مرتبط:
