مشورت یا خودخواهی ؟!
در قرآن سیمایی از استبداد هست یعنی کسی که خود رأی است . می‌گوید هر چه من گفتم ، همین است .
حاكم مستبد مردم را به بردگی می‌كشاند ؛ « وَقَوْمُهُمَا لَنَا عَابِدُونَ »[1] فرعون می‌گفت : فامیل موسی و هارون(ع) نوكرو برده ی ما بوده‌اند .
نمرود می‌گفت :« أَنَا أُحْیِی وَأُمِیتُ » جان مردم دست من است . می‌گفت : هر كس خلاف نظر من باشد ، « لَأُقَطِّعَنَّ أَیْدِیَكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ مِنْ خِلَافٍ »[3]
به زمین دارها می‌گفت این موسی می‌خواهد زمین هایتان را از شما بگیرد ؛ « یُرِیدُ أَنْ یُخْرِجَكُمْ مِنْ أَرْضِكُمْ فَمَاذَا تَأْمُرُونَ »
[4] ، به افراد مذهبی می‌گفت : « إِنِّی أَخَافُ أَنْ یُبَدِّلَ دِینَكُمْ ؛ این موسی می‌خواهد دین شما را بگیرد »[5]
اگر پولی دارد نمی‌گوید خدا داده است ، می‌گوید : این خودم بودم که کسب کردم : « قَالَ إِنَّمَا أُوتِیتُهُ عَلَى عِلْمٍ عِندِی »[6]
یعنی سیستم اقتصادی و فكر من بوده است كه پولدار شده‌ام .
سیمای استبداد
1- مردم را به بردگی می‌كشند . 2- هر كجا بخواهند ملك خود معرفی می‌كنند . 3- تهدید . 4- همه چیز باید با اجازه او باشد .
بركات مشورت
در قرآن سوره‌ای داریم بنام سوره شوری ، یعنی سوره مشورت . شوری در لغت یعنی انتخاب بهتر . یعنی از مردم مشورت كن ، ببین كی حرف خوب می‌زند ، نه بیشترین آراء با كی است . خلاصه شور معنایش بهترین است نه بیشترین .
امام علی(علیه السلام) بیست و پنج سال در خانه نشست . این در حالی بود که ؛ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) : « عَلِیٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِیٍّ »[7] بنابراین اگر كسی حق گفت ، ولو رأی نیاورد این معنایش این نیست كه چون رأی نیاورد ، پس باطل است .
مشورت در كنار نماز آمده است ؛« وَالَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَیْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ »[8] این نشانه اهمیت است .
فایده‌های مشورت
1- ضریب خطا را كم می‌كند كسی كه با نظرات مردم آشنا شد پی به اشتباهات خودش هم می‌برد.
2- استعدادها را شكوفا می‌كند .
ابرهیم(علیه السلام) صد ساله بود ، با پسر سیزده ساله مشورت كرد گفت : « فَانظُرْ مَاذَا تَرَى ؛ رأی تو چیه؟ »[9]
آدمی كه مشورت نمی‌كند ، ابتدا خودبین است و بعد خود پرست می‌شود .
مشورت هم در مدینه آمده است و هم در مكه . آیه 38 سوره آل عمران در مكه نازل شده است و آیه 159 سوره آل عمران در مدینه نازل شده است . یعنی قبل و بعد از حكومت ، مشورت مسئله‌ای اساسی است .
باید یاد بگیریم اگر مشورت كردیم ،کسی رأی خلاف ما را داشت ، او را متهم نكنیم ، او را برای همیشه کنار نگذاریم .
امام علی(علیه السلام) فرمود هر چه به ذهن‌تان می‌رسد به من بگوئید ، منتهی توقع نداشته باشید هر چه شما گفتید ، من عمل كنم . [10]
فرآوری : زهرا اجلال – گروه دین و اندیشه تبیان
پی نوشت ها :
1- مؤمنون / 47
2- شعرا / 22
3- اعراف / 124
4- همان / 110
5- غافر / 26
6- قصص / 78
7- المناقب / ج 3 / ص 62
8- شوری / 38
9- صافات / 109
10- نهج البلاغه / خطبه 80
این پایگاه متعلق به مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن می باشد
