تبیان، دستیار زندگی
روز ترویه یکی از ارزشمندترین روزهای زمان برشمرده شده است که خود آداب و اعمال مخصوصی دارد . رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خدای تبارک و تعالی از هر چند چیز ، چهار شماره برگزید ، از فرشتگان : جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و عزرائیل ، و از پیغمبران چهار نف
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

هجرت سید الشهدا (علیه السلام) به کربلا !

ترویه

حركت امام حسین علیه السلام از مكه معظمه به سوى كربلا

بلای بزرگی دامن جامعه ی اسلام را در بر گرفته بود و کار به جایی رسیده بود که سرنوشت جهان اسلام به دست یزید هوسبار رقم می خورد  .

از همه سوزان تر و جان گدازترآن است که از امام حسین (علیه السلام) می خواهند که منبع فساد و طغیان را به جانشینی پیامبر به رسمیت بشناسد ، در حقیقت از کسی که قلبش قرارگاه فرشتگان الهی است برای ننگین ترین لکه ی تاریخ  ، بیعت می خواهند واز امام  حسین (علیه السلام) می خواهند تا با دست بیعت ، آلوده ترین دست روزگار را به نشانه ی تأیید بفشارد .

یزید تبهکار  دون مایه، در اواسط سال 60 قمری  به فرماندار مدینه مأموریت داد که یکی از دو  ارمغان ، بیعت امام  حسین (علیه السلام) و یا سر بریده ی وی را برای او بیاورد ، بیعت با امام حسین (علیه السلام) که برای ولید بن عتبة بن ابی سفیان (پسر عموی یزید) و فرماندار مدینه امکان پذیر نبود ، تنها یک راه می ماند و آن ترور  حضرت ابا عبد الله الحسین (علیه السلام) بود که ولید برای آن برنامه ها اجرا کرد ، تا به آنجا رسید که امام را به دارالاماره احضار کرده و آنجا اگر شد بیعت بگیرند و الا همانجا امام را به شهادت برسانند .

امام حسین که به فراست دریافته بود که آنان چنین نقشه ای دارند به همراه جمعی از بنی هاشم که حضرت عباس نیز میان آنان بود ، به دارالاماره رفته و به مذاکره با ولید پرداخت ، امویان که سخت مرعوب حضرت شده بودند ، نتوانستند به ایشان آسیبی برسانند ، اما فشار حکومت به حضرت اباعبد الله به عنوان بزرگ بنی هاشم روز به روز بیشتر می شد ، تا آنکه کوفیان نامه ها نوشتند و به سوی امام ارسال داشتند، امام به حسب انجام ماموریت الهی قصد کردند که از مدینه  به سوی مکه و از آنجا به سوی کوفه خارج شوند  ، که با ممانعت های مکرر بسیاری از نزدیکان و دوستان مواجه می شدند که در میان آنان برادرشان محمد حنفیه و عبد الله بن مطیع عدوی بیش از دیگران رادع و مانع ایشان برای هجرت بودند ، که امام در پاسخ وی فرمودند برادر ؛ راهی است که باید بروم خدا چنین خواسته است  (خداوند جسم پرخون و اسارت خاندان مرا خواسته است) بدینسان امام به همراه 6000 نفر عازم مکه مکرمه شدند ، که این اتفاق در 20 رجب المرجب سال 60 قمری رخ داده است و شایان ذکر است که امام حسین  از مکنت مالی بالایی برخوردار بودند  و اکنون دیگر برای  امام حسین در مدینه جایی نمانده  بود و باید با رسول خدا  در سرزمین وحی وداع نماید  .

امام به همراه کاروانی بزرگ به مکه رسیدند و حدود 4 ماه در آن وادی امن سکونت گزیدند و  درایامی که مردم از هر سو برای طواف کعبه می آیند ، معصوم زمانه کعبه را به سوی کعبه ی جانان ، حج را به سوی جهاد و زیارت را به سوی شهادت ترک می کنند ، ایشان مسیر بین مکه و کربلا را سعی و صفای خود قرار داده ، لباس حج را برکندند  و  احرام شهادت پوشیده و به سوی  منای یار  روانه شدند  .

از همه سوزان تر و جان گدازترآن است که از حسین می خواهند که منبع فساد و طغیان را به جانشینی پیامبر به رسمیت بشناسد ، در حقیقت از کسی که قلبش فرودگاه ملائک است برای ننگین ترین لکه ی تاریخ  ، بیعت می خواهند واز حسین می خواهند تا با دست بیعت ، آلوده ترین دست روزگار را به نشانه ی تأیید بفشارد .

هشتم ذی الحجه ، روز ترویه

هشتم ذی الحجه روز ترویه است و این روزی است که حجاج نیت حج تمتع می نمایند و محرم شده از مکه به سمت منی حرکت می نمایند و شب را در آنجا بیتوته می کنند و صبح عرفه به جانب عرفات رهسپار می گردند .

ترویه در لغت به معانی زیر آمده است :

سیراب کردن ، سیراب گردانیدن ، در کاری اندیشه کردن ، اندیشیدن ، در کار و نگریستن پایان آن را و تعجیل نکردن در جواب (لغت نامه دهخدا) .

در علل الشرایع در سر نامیدن این روز به ترویه حدیثی از امام صادق علیه السلام ، راوی می گوید: از حضرت پرسیدم : چرا روز ترویه را روز ترویه نامیده اند؟

حضرت فرمود: زیرا در عرفات آب نبود و حاجی ها روز هشتم ذی حجه از مکه آب برمی داشتند و به عرفات می بردند و برخی از ایشان به بعضی دیگر می گفتند: تروّیتم ، تروّیتم ( آب برداشتید و سیراب شدید) لذا بدین جهت  ، روز هشتم را روز ترویه نامیدند .1

باز نقلی دیگر آمده است که زمانی که ابراهیم علیه السلام مأمور شد خانه کعبه را بسازد ، مکان آنرا نمی دانست، خداوند جبرئیل سلام الله علیه را نازل کرد تا مکان خانه را برای ابراهیم مشخص کند و خداوند تعالی پایه های کعبه را از بهشت به ارمغان آورد و حجرالاسود نیز بدینسان نازل گردید . سپس ابراهیم برای کعبه دو در قرار داد ، دری در سمت مشرق و دری در سمت مغرب که مستجار نامیده می شود. وقتی ساخت کعبه به اتمام رسید ابراهیم و اسماعیل حج بجا آوردند و جبرئیل در روز هشتم ذی حجه (روز ترویه) بر آن دو نازل شد و گفت برخیزید و آب جمع آوری کنید ، چون در زمین عرفات آبی وجود ندارد . بهمین دلیل این روز ، روز ترویه (یعنی ذخیره کردن آب) نامیده شد . سپس ابراهیم گفت : پروردگارا این شهر را محلی امن قرار بده و اهل آن را از میوه ها بهره مند کن... 2

حضرت فرمود: زیرا در عرفات آب نبود و حاجی ها روز هشتم ذی حجه از مکه آب برمی داشتند و به عرفات می بردند و برخی از ایشان به بعضی دیگر می گفتند: تروّیتم ، تروّیتم (سیراب شدید ، سیراب شدید) لذا به خاطر همین ، روز هشتم را روز ترویه نامیدند

همانطور که آشکار گردید وجه تسمیه یوم الترویه یا روز ترویه در کلام امامان معصوم برداشتن و ذخیره نمودن آب در روز هشتم ذی حجه برای حجاج  می باشد .

از ابن عباس نقل شده که حضرت ابراهیم علیه السلام در خواب دید که فرزندش را سر می برند . فأصبح بروی یومه أجمع « پس صبح بیدار شده و همه آن روز را می اندیشید» که آیا خواب او امری است از جانب خدا یا نه ؟ از این رو آن روز ترویه نامیده شد ، پس از آن در شب دوم  خواب دید ، فلّما أصبح عرف أنّه من الله « چون صبح شد دانست که آن از جانب خداست » از این رو آن روز عرفه نامیده شد .3

منزلت روز ترویه

روز ترویه یکی از ارزشمندترین روزهای زمان برشمرده شده است که خود آداب و اعمال مخصوصی دارد . رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خدای تبارک و تعالی از هر چند چیز ، چهار شماره برگزید ، از فرشتگان : جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و عزرائیل ، و از پیغمبران چهار نفر برای مبارزه بوسیله شمشیر : ابراهیم و داوود و موسی و من  ، واز خاندانها چهار خاندان که فرمود: خاندان آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برگزید ، و از شهرها چهار شهر را برگزید و فرمود: سوگند به تین و زیتون و طورسینین و این بلد امین ؛ پس مقصود از تین مدینه است و از زیتون بیت المقدس و از طورسینین کوفه و از بلدامین مکه ، و از زنها چهار زن برگزید : مریم و آسیه و خدیجه و فاطمه سلام الله علیها ، و از اعمال حج چهار عمل را برگزید : قربانی کردن و صدا به لبیک بلند کردن و احرام و طواف ، و ازماهها چهار ماه که ماههای حرامند برگزید : رجب و شوال و ذی القعده و ذی الحجه ، و از روزها چهار روز را  برگزید: روز جمعه و روز ترویه (هشتم ذی حجه) و روز عرفه و روز عید قربان .4

وجه تسمیه یوم الترویه یا روز ترویه در کلام امامان معصوم برداشتن و ذخیره نمودن آب در روز هشتم ذی حجه می باشد .

شیخ صدوق در امالی آورده است که از جمله اعمال مستحبی حج ، اینکه روز ترویه از هنگام زوال شمس تا شب ( وقوف در منی) را درک کند ،گویا تمام حج تمتع را درک کرده است .5

طبق این روایات، منزلت روز ترویه تا جائی است که درک آن مساوی با درک تمام حج انگاشته شده است ، چرا که روز ترویه در اصل آماده شدن برای ورود به عرفات و عید قربان است .

اعمال این روز

محمدبن ابی عمیر از یکی از یارانش از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که فرمود: روزه ی روز ترویه کفاره گناهان یک سال و روزه ی روزعرفه ، کفاره گناهان دو سال است .

تنظیم : زهرا اجلال – گروه دین و اندیشه تبیان


پی نوشت ها :

1- علل الشرایع

2- ابراهیم / 35

3- مجمع البیان / ج 25 / ص 222

4- همان / ص 240

5- امالی / شیخ صدوق / ص 235

منبع :

مقاله ی ، حسن نجفی

كتاب خطیب كعبه ، نوشته علی اصغر یونسیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.