عربستان پس از مرگ عبدالله

 بخش سیاسی-در روزهای نزدیک به اوج مراسم حج خبری از سوی دستگاه سلطنتی عربستان پخش شد که دارای اهمیت به سزایی است.بر خلاف سنت هر ساله که ملك عبدالله پادشاه عربستان  همزمان با برگزاری ایام مبارك حج به همراه شماری از وزیران این كشور با توجه به حضور شماری از سران و مقامات كشورهای اسلامی در سرزمین وحی از ریاض (پایتخت) عازم مكه مكرمه می شد امسال ملک باید در بستر بیماری باشد . بنا بر اعلام دیوان سلطنتی عربستان، ملك عبدالله بن عبدالعزیز از روز گذشته برای مدت نامشخصی تحت درمان قرار گرفته است و پزشكان به پادشاه عربستان توصیه كرده اند كه از امور دشوار فاصله بگیرد.

طبق خبر خبرگزاری العربیه وابسته به خانواده سلطنتی آل سعود بیانیه دیوان پادشاهی سعودی تاکید کرده است ملک عبدالله دچار بیرون زدگی درستون فقرات کمرشده است و بر اساس برنامه ای که پزشکان برای وی درنظرگرفته اند وی برای مدتی استراحت خواهد کرد.بر اساس این بیانیه ملک عبدالله بن عبدالعزیزاکنون 86 سال سن دارد از همین رو باید به برنامه های درمانی عمل کند و در حال حاضر به استراحت نیاز دارد.

اما نکته مهم در این زمینه این است که به نظر نمی رسد این بیماری ناگهانی بر ملک عبدالله در این روز حادث شده باشد.چرا که حضور 'سعود الفیصل' وزیر امور خارجه عربستان در نشست گروه اقتصادی 20 در کره جنوبی به نیابت از ملک عبدالله در چند روز گذشته نشان می دهد که پادشاه عربستان مدت ها است از این بیماری رنج می برد.

البته به نظر می رسد برای پادشاهی کهنسال با 86 سال سن این مساله امری طبیعی باشد و بنا بر سنت نظام های پادشاهی در صورت هر گونه سانحه برای پادشاه ولیعهد حکومت را بر عهده خواهد گرفت. بر خلاف دیگر نظامهای سلطنتی جهان، پنجاه سال است كه ارث بری برادر از برادر و نه پدر به پسر در عربستان سعودی ادامه دارد و پس از وفات ملك عبدالعزیز در 1953 كه جانشینی‌اش به پسر 35 ساله وی رسید، این برادران بودند كه یكی پس از دیگری بر تخت پادشاهی سلطنت كردند.. ملک عبدالعزیز، پدر شاهان و ولی عهدان فعلی آل سعود منشوری دارد که به نام منشور عبدالعزیز معروف است . در این منشور آمده است: « تا زمانی که پسران من زنده‌اند قدرت به نوه‌هایم نخواهد رسید.»

در واقع ملک فهد شاه پیشین عربستان،ملک عبدالله شاه کنونی و شاهزاده سلطان ولی عهد همگی با هم برادرند.اما

مساله اصلی اینجاست که در این موقعیت ولی عهد نیز از به دست گرفتن زمام امور ناتوان است.

شاه 86 ساله ،ولی عهد 85 ساله!

شاهزاده 'سلطان بن عبدالعزیز ' ولیعهد و وزیر دفاع این کشور نیز که از سال 2005 میلادی تاکنون به دلیل وخامت اوضاع جسمانی چندین بار تحت عمل جراحی قرار گرفته از حدود دو سال پیش تاکنون کمتر در صحنه سیاسی این کشور ظاهر شده است  . اگرچه خبرگزاری رسمی عربستان اعلام کرده  که شاهزاده سلطان بن عبدالعزیز 78 ساله است اما این در حالی می باشد که بیشتر محققان احتمال می دهند او 85 ساله باشد .

آخرین مورد بیماری شاهزاده سلطان مربوط به ماه رمضان امسال می باشد. در پی شدت یافتن بیماری او و وخامت حال ولی‌عهد عربستان سعودی، وی به توصیه پزشکان عازم شهر "اغادیر " در مغرب شد تا در کاخ شخصی خود به مدت دو ماه استراحت کند.در واقع  گزارشها  حاکی از این امر است که  وضع جسمانی ولی‌عهد عربستان، ضعیف‌تر از وضع جسمانی ملک عبدالله است که در اواسط دهه هشتاد عمر خود به سر می‌برد.

امیر نایف ولی عهد جدید؟

لذا به نظر می رسد با توجه به شرایط پیش آمده شاهزاده سلطان از عهده وظایف ولایتعهدی برنخواهد آمد و حتی در صورت مرگ ملک عبدالله او نیز سلطنتی طولانی نخواهد داشت.لذا کاندیدای بعدی می بایست وارد عرصه شود.

لذا پس از اعلام بیماری ملک عبدالله ،او از'نایف بن عبدالعزیز'وزیر کشور و معاون دوم خود در شورای وزیران این کشور

خواست به نیابت از وی رسیدگی و نظارت بر امور مناسک حج تمتع امسال را بر عهده گیرد .  بنا  بر گفته تحلیلگران این انتصاب، وی را در موقعیتی مقتدرتر برای پذیرش ولایت عهدی یا پادشاهی قرار داده است. زمینه انتقال قدرت از ابتدای سال شمسی گذشته انجام شد.در فروردین 88 آژانس خبری رسمی سعودی در یک خبر کوتاه و شگفت انگیز، انتصاب «امیر نایف» وزیر کشور عربستان را به عنوان معاون دوم ملک عبدالله اعلام کرد. این مسئله از آن نشان دارد که «ملک عبدالله» بدلیل کهولت سن برای آرام نگه داشتن حکومت خود از تلاطم جنگ قدرت بر سر جانشینی ولیعهدی و حتی پادشاهی در خاندان سعودی، با انتصاب غیررسمی «نایف بن عبدالعزیز» به جای «امیر سلطان»‌ ولیعهد بیمار عربستان ، گام برداشته است.

نتیجه گیری:

احتمال در گیری های شدید  داخلی میان خاندان سلطنتی از نتایج احتمالی این وضعیت است. اولین نشانه های بی

ثباتی سیاسی در عربستان پس از آشکار شدن نشانه ها بیماری شاه و ولیعهد با ماجرای بندر بن سلطان شروع شد. بنا به اطلاعات منابع اطلاعاتی و امنیتی غرب ،شاهزاده بندر پسر شاهزاده سلطان ولی عهد فعلی عربستان پس از این که احساس کرد ممکن است پدرش به سلطنت نرسد تصمیم گرفت خود مستقیما وارد عرصه شود و قدرت را قبضه کند.او که سالها در آمریکا مسوولیت مهم سفارت عربستان را داشت بعد از مرگ فهد به عربستان بازگشت که شغلی برای خود دست و پا کند.اما عملا به شغلی بالاتر از رییس شورای امنیت ملی عربستان نرسید و ناراضی ماند. در اگوست سال ۲۰۰۹ میلادی، روزنامه انگلیسی "فایننشال تایمز" در گزارشی ویژه و مهم، از تلاش امیر بندر بن سلطان برای کودتا در عربستان سعودی خبر داد. این روزنامه با تأکید بر صحت این خبر نوشت که البته این خبر مربوط به گذشته است و پارسال روی داده است.

به نوشته این گزارش، هدف از این کودتا، تنها کوتای نظامی علیه ملک عبدالله نبوده، بلکه بندر قصد داشت تا کل نظام را تغییر دهد و قصد داشت از این طریق، قدرت را در عربستان در دست بگیرد.

منابع سعودی افشا کننده خبر این کودتا به فایننشال تایمز گفتند که سازمان اطلاعاتی روسیه نخستین جریانی بود که سرنخ‌های این تلاش را فاش کرده است.این کودتا قرار بود به مرکزیت پایگاه هوایی ریاض انجام شود.

گفته می شود در پی افشای این کودتا، افسران ارشد بسیاری از ارتش این کشور بازداشت شده و بندر بن سلطان نیز از عرصه سیاسی عربستان سعودی منزوی شده است. به همین دلیل  ناظران مسائل سیاسی عربستان، نسبت به آینده سیاسی این کشور به شدت نگران هستند زیرا اولا عربستان بزرگ ترین تولید کننده نفت در جهان است و در صورت بروز هرگونه مشکل سیاسی یا اقتصادی در این کشور، می تواند تأثیر منفی تکان دهنده ای بر تمام جهان بگذارد. دوما میان شاهزادگان سعودی برای تصاحب پست جانشینی «ملک عبدالله» مدتهاست که رقابت شدیدی وجود دارد.

در واقع نمونه بندر بن سلطان نشان می دهد که چقدر احتمال درگیری های داخلی بر سر قدرت در عربستان سعودی بالا رفته است.

سید حسین زرهانی

گروه جامعه و ارتباطات