طلبگي چيست؟ (2)

به دنبال سلسله مباحث (طلبگي چيست؟) مقاله امروز را ادامه مي دهيم. اگر قسمت اول اين مقاله را مطالعه نکرديد٬ اينجا را ببينيد.

طلبه از این‏كه در زمره ذرّیه صنفی اولیای برگزیده خدا است، بر خود می‏بالد و با عنایت حق باید تلاش كند تا خلف صالحی برای آنان باشد. خدمتی كه طلبه به جامعه عرضه می‏كند، رفع مهم‏ترین و حیاتی‏ترین نیاز انسان‏ها است. نیاز انسان به معنا، نیاز انسان به انسانیت، نیاز انسان به خدا، نیاز انسان به آسمان، نیاز انسان به هدایت ... و آشناسازی آنها با مهم‏ترین حقیقت هستی (خدا).

به بیان دیگر، طلبه امروز، عالمِ فردا است و عالم دین، وارث انبیا؛ انبیای الهی نیز، مأمور تعلیم و تربیت جامعه بوده‏اند، مراد از تعلیم، تعلیم كتاب و حكمت (نه آموزش حساب و هندسه و جغرافیا) و مراد از تربیت نیز، تربیت معنوی انسان‏ها (و نه تربیت بدنی، یا تربیت هنری) است. بنابراین، طلبه یك نیروی فرهنگی و عنصر تعلیمی ـ تربیتی در جامعه است كه برای گسترش فرهنگ دینی آماده می‏شود و تلاش می‏كند.

روحانیت، تنها نهاد اجتماعی است كه خداوند به تكمیل نیروی آن فرمان داده (1) و مستقیماً برای تأمین كادر آن اقدام كرده است. خدای متعال برای نیاز جامعه، به كسب و تجارت یا پزشكی و مهندسی یا رانندگی و آهنگری، به صورت مستقیم نیرو نفرستاده است؛ امّا برای رفع نیاز بشر به دین، اخلاق و معنویت 124000 انسان صالح، ارسال داشته و آنها را به گونه‏های مختلف، تأیید، هدایت و حمایت كرده است. بعثت پیامبران در پی نیاز انسان‏ها به تعلیم و تزكیه بوده و این نیاز، چندان اساسی و بزرگ است كه از میان همه نعمت‏ها، خدای بزرگ تنها نعمت «بعثت» را به رخ انسان كشیده و بر او منّت نهاده است:

هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیینَ رَسُولاً مِّنْهُمْ یتْلُواْ عَلَیهِمْ ءَایـتِهِی وَ یزَكِّیهِمْ وَ یعَلِّمُهُمُ الْكِتَـبَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِن كَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَـلٍ مُّبِینٍ؛ [2]

نهاد مقدس روحانیت، در نظام گسترده تقسیم كار اجتماعی، و در شبكه روابط انسانی، متكفل ارایه خدمات ویژه‏ای است. نقش ویژه این سازمان مهم، در مناسبت با (دین اسلام) تعریف می‏شود. روحانیت، بالمآل عهده‏دار وظیفه تعلیم و تربیت دینی نسل‏ها و جوامع انسانی است. روحانی نیز، مانند نیاكان صنفی خود ـ پیامبران و اولیا ـ یا معلم كتاب و حكمت خواهد بود، یا مربی و مزكّی جان‏های آماده: یعَلِّمُهُمُ الْكِتَـبَ وَ الْحِكْمَةَ وَ یزَكِّیهِمْ [3]. و از او انتظار می‏رود در راه افزایش شناخت، آگاهی و بصیرت دینی، تقویت انگیزه‏های الهی و گسترش رفتار اخلاقی ترازِ دین در میان مردم بكوشد.

[البته در اين آيه شريفه تعليم بر تذکيه مقدم شده ولي در آيات ديگر که بحث از اين دو طرح شده٬ تزکيه بر تعليم مقدم شده و ابتدا تزکيه و بعد از آن بحث تعليم مطرح مي شود که يقينا اين مساله خالي از نکته نيست. ممکن است همين تقديم٬ اهميت تذکيه و تقدم آن بر تعليم را برساند]

اكنون با هویت طلبه آشنا گشته‏ایم و می‏توانیم طلبه را از غیر طلبه بازشناسیم. هویت طلبه، با دین خدا گره خورده و تعریف طلبه، از مناسبت او با دین به دست می‏آید. طلبه در راه شناخت عمیق دین خدا، ابلاغ، دفاع و اجرای آن می‏كوشد و برنامه خدمت اجتماعی خود را در این رسالت متمركز كرده است؛ یعنی برخلاف دیگر مردم كه عمده زمان و توان خود را در برنامه‏های دیگر می‏گذرانند، طلبه سرمایه توان و زمان خود را عمدتاً به ارتباط با منابع دینی و تلاش برای فهم و تبلیغ آن، یا دفاع از آن، یا گسترش زندگی دینی در سطح جامعه صرف می‏كند.

1. آیه 122، سوره توبه

2. جمعه 62: آیه 2.

3. بقره 2: آیه 129.

زي طلبگي - محد عالم نوري زاده

تهيه و فرآوري: محمد حسين امين - گروه حوزه علميه تبيان