در نشست آسیب‌شناسی کتاب شعر کودک مطرح شد
جای برخورد با کتاب‌های بازاری استعداد‌ها را تشویق کنیم نشست بررسی آسیب‌شناسی کتاب شعر کودک و نوجوان، 8 آبان، با حضور حمید هنرجو، عباس کریمی و سمیرا جلالی در سرای اهل قلم برگزار شد.
در ابتدای این نشست کریمی از آسیب‌های کتاب‌های بازاری و عامه‌پسند گفت که به بر ذائقه کودک و نوجوان تاثیر گذاشته و به ذهن موزون آنان ضربه می‌زند.
وی افزود: نشر کتاب‌های شعر کودک به دلیل فروش خوبی که معلول قیمت پایین و تیراژ بالاست توسط ناشران استقبال می‌شود بدون آن که بر محتوای ساختاری و محتوای آنها نظارت صحیحی شود در حالی که کودکان امروز کتابخوانان فردایند و باید ذائقه آنها را از حالا به سمت و سوی صحیحی هدایت کرد.
این منتقد ادبی با اشاره به اینکه نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان باید با روانشناسی این گروه سنی آشنایی کامل داشته باشند، گفت:کتاب‌هایی هستند که برای کودکان نوشته می‌شوند. کتاب‌هایی نیز به نگارش در‌می‌آیند که درباره کودکان و نوجوانانند اما مخاطبان آنها بزرگسالان و والدین آنها هستند. این کتاب ها در رده آثار آموزشی قرار می گیرند و نمی‌توان از آنها به عنوان کتب کودک و نوجوان ذکر عنوان کرد چرا که رده سنی متفاوتی دارند. بنابراین نویسندگان باید به این نکته خیلی مهم توجه داشته باشند.
حمید هنرجو در ادامه با بیان اینکه شعر کودک هویت خودش را بعد از انقلاب پیدا کرده است، تصریح کرد: در همه بخش‌های هنری شاهد آثار بازاری هستیم و شعر کودک نمی‌تواند خودش را جدای دیگر هنرها ببیند. چنانچه در سینما هم مسئله فیلم‌های گیشه‌ای مطرح می‌شود. در شعر کودک و نوجوان شاهد آثاری هستیم که می‌خواهند لباس شعر کودک را به تن کنند اما بن مایه ادبی لازم را ندارند. اما نکته اینجاست که آثار سطحی را نمی‌توان خطر جدی محسوب کرد. در همه کشورها هم چنین کتاب‌هایی وجود دارند و با نام پرفروش هم مطرح می‌شوند.
این شاعر کودک و نوجوان با بیان اینکه باید فضا را به سمتی برد که در میان رشد این آثار مخاطب به سمتی برود که از مولف و ناشر کتاب برجستهای بخواهد که ویژگی‌های مختلفی کودک و نوجوان را داشته باشد، افزود: امروزه داشتن زبان کودک لازم است اما این به تنهایی کافی نیست چراکه تنها یکی از شناسه‌های اثر مناسب برای کودک و نوجوان محسوب می‌شود.
هنرجو وجود کتاب‌های پرفروش را در همه جای دنیا طبیعی دانست و گفت:برخورد نهادهایی چون ارشاد و رسانه‌ها نباید به گونه‌ای باشد که به این آثار وجاهت داده شود. نباید از کتاب‌های بازاری ترسید و با آن مبارزه کرد و به ارشاد گفت که مجوز ندهد، چراکه هیچ کدام موثر نیست و گاه با یک برخورد نامناسب با اثری که چندان ارزشی ندارد به آن کتاب وجاهت می‌دهد. یک ضد برخورد باعث می‌شود برخی فکر کنند که یک اثر در چه قد و قامتی است.
وی پیشنهاد داد به جای برخورد نامناسب با این آثار کتاب‌های فاخر و شاعرانی که آثار درخور توجهی را تولید می‌کنند شناسایی و مورد تشویق قرار گیرند و افزود: من دلخور می‌شوم وقتی می‌بینم شمارگان چاپ کتاب‌های سطحی از کتاب‌هایی که جایزه برده و حتی در کتاب‌های درسی هم معرفی شده‌اند بیشتر است. از همین رو هر چقدر تشویق خودمان را معطوف کسانی کنیم که کار خوبی انجام می‌دهند نتیجه بهتری می‌گیریم و این تشویق هم تنها شامل شاعران شناخته شده نیست.
هنرجو همچین تصریح کرد: بعد از گذشت سه دهه شعر کودک و نوجوان کمتر اثر بازاری را پیدا کردیم که مولفان آن چهره‌های شناخته شده شعر باشند. افراد گاه به سبب ذوق و علاقه خود کاری را وارد بازار می‌کنند. مثلا معلمی برای مدتی درس علوم را منظوم تدریس کرده و بعد با تشویق دیگران آن را چاپ کرده است. در حقیقت قصد و غرضی در این کار نبوده تا سطح دانش کودکان ما را سطحی کنند تا نتوانند اثر خوب را از بد تشخیص دهند.
عباس کریمی، نویسنده و منتقد ادبی نیز با اشاره به چرخه معیوب توزیع کتاب در سطح کشور گفت: برخی کتاب‌ها به دلیل رابطه‌هایی که وجود دارد همه جا فروخته می‌شود، از کتاب‌فروشی‌ها گرفته تا داروخانه. اما برخی کتاب‌های خوب و درخور توجه را گاه در خود انتشارات هم نمی‌توان پیدا کرد که این به توزیع بیمار کتاب و به تبع آن کتاب کودک باز می‌گردد.
وی درباره نقش رسانه در این زمینه اضافه کرد: رسانه می‌تواند در معرفی آثار خوب موثر باشد و از سوی دیگر تضاد در تولید آثار می‌تواند در معطوف شدن توجه رسانه به آن موثر باشد. کریمی ادامه داد:هرچه بتوانیم با این تضادها و المان‌های رسانه‌ای میزان کتابخوانی را بالا ببریم به اتفاقات مثبت در این زمینه نزدیک‌تر خواهیم شد.
لیلا باقری
تهیه و تنظیم: مهسا رضایی - ادبیات تبیان
