تا جوانید فکری کنید (درس اخلاق امام 4)

در روایت است که پنج چیز را قبل از پنج چیز غنیمت بشمار: یکی از آنها جوانی قبل از پیری است. (×) تا کسی از پل قوی و نیرومند جوانی عبور نکند و با کویر سست و خشک پیری دست و پنجه نرم نکند٬ نمی‌فهمد که خداوند متعال چه نعمتی به او هدیه کرده است.

امام خمینی در سفارش به طلاب٬ تاکید زیادی  به این مساله دارد که در جوانی٬ باید خود را تهذیب کنید و الا در پیری کار٬ مشکل خواهد بود.

شما اگر نیت خود را خالص كنید، عمل خود را صالح نمایید، حبّ نفس و حبّ جاه را از دل بیرون كنید، مقامات عالیه و درجات رفیعه براى شما تهیه و آماده مى‏باشد. مقامى كه براى بندگان صالح خدا در نظر گرفته شده، تمام دنیا و مافیها، با آن جلوه‏هاى ساختگى، در مقابل آن به قدر پشیزى ارزش ندارد. بكوشید به چنین مقامات عالیه برسید. و اگر توانستید، خود را بسازید و ترقى دهید تا آنجا كه به این مقامات عالیه و درجات رفیعه هم بى‏اعتنا باشید و خدا را براى رسیدن به این امور عبادت نكنید، بلكه چون سزاوار عبادت و كبریایى است ا و را بخوانید (1) و در مقابل او سجده كرده سر به خاك بسایید.

آن وقت است كه «حجب نور» را پاره كرده به «معدن عظمت» دست یافته‏اید. آیا شما با این اعمال و كردارى كه دارید، با این راهى كه مى‏روید، به چنین مقامى مى‏توانید دست یابید؟ آیا نجات از عقوبات الهى و گریز از عقبات هولناك و آتش جهنم بآسانى ممكن خواهد بود؟ شما خیال مى‏كنید گریه‏هاى ائمه طاهرین و ناله‏هاى حضرت سجاد (ع) براى تعلیم بوده و مى‏خواسته‏اند به دیگران بیاموزند؟

آنان با تمام آن معنویات و مقام شامخى كه داشتند از خوف خدا مى‏گریستند و مى‏دانستند راهى كه در پیش دارند پیمودنش چه قدر مشكل و خطرناك است. از مشكلات، سختیها، ناهمواریهاى عبور از صراط، كه یك طرف آن دنیا و طرف دیگرش آخرت مى‏باشد و از میان جهنم مى‏گذرد، خبر داشتند از عوالم قبر، برزخ، قیامت، و عقبات هولناك آن، آگاه بودند از این روى هیچ گاه آرام نداشته همواره از عقوبات شدید آخرت به خدا پناه مى‏بردند.

شما براى این عقبات هولناك توانفرسا چه فكرى كرده و چه راه نجاتى یافته‏اید؟ چه وقت مى‏خواهید در مقام اصلاح و تهذیب خود برآیید؟ شما كه اكنون جوانید، نیروى جوانى دارید، بر قواى خود مسلط مى‏باشید و هنوز ضعف جسمى بر شما چیره نشده است، اگر به فكر تزكیه و ساختن خویش نباشید، هنگام پیرى كه ضعف، سستى، رخوت و سردى بر جسم و جان شما چیره شد و نیروى اراده، تصمیم و مقاومت را از دست دادید و بار گناه و معصیت قلب را سیاهتر ساخت، چه‏گونه مى‏توانید خود را بسازید و مهذب كنید؟

هر نفسى كه مى‏كشید، هر قدمى كه برمى‏دارید، و هر لحظه‏اى كه از عمر شما مى‏گذرد، اصلاح مشكلتر گردیده ممكن است ظلمت و تباهى بیشتر شود. هر چه سن بالا رود، این امور منافى با سعادت انسان زیادتر شده قدرت كمتر مى‏گردد پس، به پیرى كه رسیدید دیگر مشكل است موفق به تهذیب و كسب فضیلت و تقوى شوید نمى‏توانید توبه كنید زیرا توبه با لفظ اتوب إلى اللّه تحقق نمى‏یابد بلكه ندامت و عزم بر ترك لازم است (2). پشیمانى و عزم بر ترك گناه براى كسانى كه پنجاه سال یا هفتاد سال غیبت و دروغ مرتكب شده، ریش خود را در گناه و معصیت سفید كرده‏اند، حاصل نمى‏شود. چنین كسانى تا پایان عمر مبتلایند.

جوانان ننشینند كه گرد پیرى سر و روى آنان را سفید كند. (ما به پیرى رسیده‏ایم و به مصایب و مشكلات آن واقفیم) شما تا جوان هستید مى‏توانید كارى انجام دهید تا نیرو و اراده جوانى دارید مى‏توانید هواهاى نفسانى، مشتهیات دنیایى، و خواسته‏هاى حیوانى، را از خود دور سازید.

ولى اگر در جوانى به فكر اصلاح و ساختن خود نباشید، دیگر در پیرى كار از كار گذشته است. تا جوانید فكرى كنید نگذارید پیر و فرسوده شوید.

منابع:

جهاد اکبر٬ ص57 و 58.

×- وسائل الشیعه٬ ج 1 ٬ ص 114.

1- از امام صادق (ع) روایت شده : پرستش سه گونه است: گروهى خداوند عزّ و جل را از ترس مى‏پرستند؛ و این پرستش بندگان است. گروهى خداوند تبارك و تعالى را براى رسیدن به پاداش مى‏پرستند؛ و این پرستش مزدوران است. و گروهى خداوند عزّ و جلّ را از روى محبّت مى‏پرستند؛ و این پرستش آزادگان است. و این از همه پرستشها برتر است.

وسائل الشیعة، ج 1، ص 45، «أبواب مقدمة العبادات»، باب 9، حدیث 1. «اصول» كافى، ج 3، ص 131، «كتاب ایمان و كفر»، «باب عبادت»، حدیث 5.

2- از امیر مؤمنان است كه فرمود: (همانا استغفار درجه علّیین است. و آن اسمى است كه واقع مى‏شود بر شش معنى. اوّل آنها پشیمانى بر گذشته است. دوم، عزم بر بازنگشتن به سوى آن إلى الابد...) نهج البلاغة، ص 1281، «حكمت» 409.

تهیه و فرآوری: محمد حسین امین - گروه حوزه علمیه تبیان