تبیان، دستیار زندگی
اوّل: تذكّرعظمت كلام وعلوّمرتبه قرآن،همانگونه كه خداوند متعال درقرآن مجید مى فرماید:اگراین قرآن را بر كوهى فرومى فرستادیم، مى دیدى كه در برابر آن خاشع مى شود و ازخوف خدا مى شكافد. (1) دوّم: در وقت تلاوت، متذكر تعظیم صاحب كلام گردد و یاد آورد كه آنچه م
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آداب باطنى تلاوت قرآن

تلاوت و ندبر در قرآن

اوّل: تذكّرعظمت كلام وعلوّمرتبه قرآن،همانگونه كه خداوند متعال درقرآن مجید مى فرماید:"اگراین قرآن را بر كوهى فرومى فرستادیم، مى دیدى كه در برابر آن خاشع مى شود و ازخوف خدا مى شكافد." 1

دوّم: در وقت تلاوت، متذكر تعظیم صاحب كلام گردد و یاد آورد كه آنچه مى خواند كلام بشر نیست، بلكه كلام پروردگار جهانیان است.

یكى از اكابر دین، چون قرآن را از براى تلاوت گشودى، گفتى: "هذا كلام ربّى" 2 و بیهوش گشتى.

سوّم: با حضور قلب و رقّت قلب تلاوت نماید. و ازحضرت صادق(ع) روایت شده است كه: "قارى قرآن، محتاج به سه چیز است: دلى خاشع و بدنى فارغ و مكانى خلوت زیرا هر گاه دل خاشع باشد، شیطان مى گریزد. و چون بدن از مشاغل فارغ باشد، دل متوجه قرآن مى شود و چون در مكان خلوت باشد، باطن او با خدا انس گیرد و در این احوال دیگر بى واسطه درمناجات با پروردگار است." 3

چهارم: تدبّر در معانى قرآن و اگر نتواند تدبّر كند مگر بر اینكه آیه را مكرّر بخواند، سزاوار آن است كه مكرّر نماید. و حضرت امیرالمؤمنین(ع) در خطبه اى فرمودند:

"در قرآن اندیشه و فهم بكار برید كه قرآن بهار دلهاست." 4

و از حضرت صادق(ع)  منقول است كه فرمودند: "آكاه باشید، قرائتى كه تدبّر و اندیشه به همراه نداشته باشد هیچ خیر و نفعى در آن نیست." 5

پنجم:به محض تدبّردرفهم معنى ظاهر،اكتفا نكند بلكه سعى كند تا حقیقت معنى بر او روشن شود.و اسرارآن بر او منكشف گردد.و خود را ازآنچه مانع فهم معانى قرآن است، نگاه دارد.و حضرت امیر(ع) د ر خطبه اى فرمود: "آگاه باشید، آنچه در گذشته واقع شده و داروى درد شما و نظم و انتظام امورتان -همه و همه -درقرآن است." 6

ششم:هرخطابى كه درقرآن ملاحظه كند،چنان تصوّرنماید كه خطاب به اوست و او مقصود ازآن خطاب است.

هفتم: از هر قصّه قرآنى پند و عبرتى بگیرد.8 خداوند متعال مى فرماید: "این قرآن، كتاب پر بركتى است كه به سوى تو فروفرستادیم تا درآیات آن بیندیشند و صاحبان مغز و اندیشه ازآن پند گیرند.

و حضرت امیرالمؤمنین(ع) درخطبه اى فرمودند:

"بدانید هرگز راه رشد و هدایت را نمى شناسید تا اینكه گمراهان را بشناسید، و هرگز به عهد و پیمان قرآن وفا نمى كنید، تا كسى را كه نقض عهد كرده و پیمان شكسته بشناسید. و هرگز به كتاب خدا چنگ نمى زنید، تا كسى كه آن را دور انداخته بشناسید. 9

هشتم:دل او متأثر شود به آثار آیات مختلفه. پس در هنگام تلاوت، به حَسَب هر آیه، حالات خوف، حزن و شادى، بهجت و بیم، امید و دلتنگى، گشادگى از براى او حاصل شود. 10

نهم: درتلاوت قرآن، حال او درترقّى باشد،زیرا بر درجات تلاوت كنندگان، كه ازغافلین نیستند و ازمرتبه غفلت بیرون آمده اند افزوده گردد همانطور كه خداوند متعال مى فرماید: "…و هنگامى كه آیات او بر آنها خوانده  مى شود، ایمانشان فزونتر مى گردد…" 11

دهم: پس هرگاه به آیه اى رسد كه مشتمل بر وعد و مدح نیكان باشدخود را اززمره ایشان نبیند.بلكه اهل صدق و یقین را ازاهل آن وعده شمارد.و مشتاق باشد،كه خدا او را به ایشان ملحق سازد.و چون به آیه اى رسدكه مشتمل بر مذمّت گناهكاران و مقصّرین باشد،خودرا به نظر در آورد و چنان تصوّرنمایدكه خود مخاطب این آیه است. 12

رهنما_گروه دین و اندیشه تبیان


(1) «لو أنزلنا هذا القرآن على جبل لرأیته خاشعاً متصدعاً من خشیة الله» (حشر آیه 21)

(2) این كلام پروردگار من است.

(3) مصباح الشریعة باب 14 ص97، با كمى تلخیص.

(4) نهج البلاغة خطبه 109

(5) وسائل الشیعه4:830

(6) نهج البلاغة157

(7) و یأتمرون بأوامره و ینتهون بنواهیه.

(8) و یعتبرون بقصصه.

(9) نهج البلاغه خطبه 147

(10) و یرجون وعده و یخافون وعیده

(11) انفال آیه 2