تبیان، دستیار زندگی
هدف از تربیت، پرورش صحیح و یاد دادن آداب نیكو به فرزند است یعنى كودك را به گونه‏اى تربیت كنیم كه بتواند به راه صحیح قدم گذاشته و آداب و اخلاق و رفتار منطقى داشته باشد و براى جامعه و نیز پدر و مادرش در دنیا و آخرت مفید باشد. و لذا تربیت صحیح فرزند براى پدر
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

میوه شیرین باغ زندگی

تربیت عبارت است از شكوفا سازى استعدادها و جهت دهى آن به سوى كمال مطلوب. تربیت ضرورى‏ترین نیاز انسان در زندگى است. انسان بدون تربیت صحیح ره به جایى نمى‏برد، نه از باغ زندگى خویش میوه شیرین‏مى‏چیند و نه كام انسانهاى دیگر را از ثمرات درخت وجود خود شیرین مى‏كند؛و بالاتر آنكه نه به درك معناى انسانیت نایل مى‏آید و نه به فتح قله‏هاى‏رفیع انسانیت دست مى‏یازد. بدین جهت تربیت عالیترین هدف پیامبران و اساسى‏ترین‏پیام كتب و اولین و ضرورى‏ترین وظیفه والدین است. ضرورت و اهمیت تربیت، والدین را بر آن مى‏دارد كه به این مسوولیت‏بزرگ ارجى دو چندان نهند؛ براى‏ایفاى درست آن خود را به صلاح و آگاهى از روش و فنون تربیت مجهز بسازند و با الگو گرفتن از مربیان موفق در انجام دادن این وظیفه مهم بكوشند.

کودک

بى‏شك معصومان علیهم السلام موفق‏ترین مربیان و سیره قولى و عملى آنهامطمئن‏ترین الگو براى والدین در امر ظریف و پرپیچ و خم تربیت است. این‏مقاله بر آن است تا نكاتى از سیره تربیتى امام رضا(ع) در تربیت فرزند رایادآورى كند و گامى، هر چند ناچیز، در ترویج معارف اهل‏بیت‏بردارد.

هدف از تربیت، پرورش صحیح و یاد دادن آداب نیكو به فرزند است یعنى كودك را به گونه‏اى تربیت كنیم كه بتواند به راه صحیح قدم گذاشته و آداب و اخلاق و رفتار منطقى داشته باشد و براى جامعه و نیز پدر و مادرش در دنیا و آخرت مفید باشد. و لذا تربیت صحیح فرزند براى پدر و مادر نوعى «باقیات الصالحات» است و چراغ این باقیات الصالحات هرگز خاموش نمى‏شود. سیره تربیتى امام رضا(ع)، با توجه به سفر آن حضرت به خراسان و دورى از كانون‏خانواده و نیز تك فرزندى  بسیار قابل‏توجه است؛ چرا كه تربیت فرزند یگانه آن هم از راه دور شیوه‏اى خاص مى‏طلبد. لذا نکاتی از نظرات آن حضرت را در مورد تربیت شرح می دهیم.

1- تدریجى بودن تربیت

تربیت جریانى مستمر و فعالیتى تدریجى است كه نه مرزمى‏شناسد و نه زمان و مكان؛ بلكه به درازاى عمر است و به پهناى ابعادوجودى عالم اكبر، یعنى انسان. درخت تربیت زود ثمر نمى‏دهد و نباید انتظارداشت‏یك شبه یا چند ماهه در امر ظریف و پیچیده تربیت معجزه انجام گیرد؛ بلكه‏باید از سالها قبل از تولد زمینه تربیت صحیح را فراهم كرد و بعد از تولد، بتدریج‏با صبر و حوصله، به انجام آن پرداخت. در سیره ائمه اطهار علیهم السلام‏و دیدگاههاى آنان مسایلى چون انتخاب همسر شایسته، لزوم رعایت آداب ازدواج، توجه به مواقع و شرایط انعقاد نطفه، مراقبتهاى ایام باردارى و... حكایت ازاین نكته مهم دارد.

گرچه معناامرى اعتبارى است و در نامگذارى چندان مورد توجه نیست؛ ولى هنگام به كاربردن آنها معانى ناخودآگاه تداعى مى‏شود. نام نیكو مایه سربلندى و افتخار ونام زشت‏باعث‏سرشكستگى و احیانا احساس حقارت است.

الف) انتخاب همسر صالح و شایسته

همچنانكه زن باید صالح و شایسته باشد، مرد نیز باید شایسته باشد. بر والدین است كه به كمك دخترانشان، شوهران شایسته و صالحى براى آنان ‏انتخاب كنند.

ب) رعایت آداب ازدواج

بعد از انتخاب همسر شایسته، در طلیعه ازدواج بایدمهمترین هدف  كه همان تربیت فرزندان صالح است، مورد توجه باشد و یاد خداوند متعال میهمان قلبهاى پاك زن و مرد بوده و آنها باید، ضمن رعایت‏سایر آداب نكاح، از خداوند فرزند سالم و صالح طلب كنند. و بگویید: «خداوندا، او را به امانت گرفته‏ام و با میثاق تو بر خود حلال‏كرده‏ام؛ پروردگارا، از او فرزند با بركت و سالم روزى‏ام كن .»

ج) مراقبتهاى ایام باردارى

بعد از انعقاد نطفه، مراقبتهاى ایام باردارى بسیار مهم و ضرورى است. توجه به‏وضعیت روانى همسر، گستراندن بستر آرامش در منزل و خارج آن و نیز تغذیه مناسب‏و سالم از ضرورتهاى این دوره است. علاوه بر غذاى سالم و مقوى، استفاده ازبرخى میوه‏ها و خوراكیها مى‏تواند در آینده كودك و شخصیت و صفاتش مؤثر باشد، بدین جهت، معصومان علیهم السلام بهره‏گیرى از برخى خوردنیها در ایام باردارى ‏توصیه كرده‏اند.

کودک

2- اولین گام

بعد از تولد، كودك قدم به جهانى نو مى‏گذارد. در اولین گام‏باید آواى توحید را در گوش نوزاد زمزمه كرد، فضاى هستى‏اش را از نسیم خوش‏توحید و بندگى عطرآگین ساخت . خواندن اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ فرزند را از شر شیطان رانده شده مصون می دارد.

3- نامگذارى

گرچه معنا امرى اعتبارى است و در نامگذارى چندان مورد توجه نیست؛ ولى هنگام به كاربردن آنها معانى ناخودآگاه تداعى مى‏شود. نام نیكو مایه سربلندى و افتخار ونام زشت‏باعث‏سرشكستگى و احیانا احساس حقارت است. زیرا نام تا پایان عمر باانسان همراه است و فرد همواره با آثار خوب و بدش مواجه است. ائمه طاهرین‏علیهم السلام هم خود نامهاى نیكو براى فرزندانشان بر مى‏گزیدند و هم دیگران رابدین امر سفارش مى‏كردند.

4- مراقبت از كودك

نوزاد انسان گلى نو رسیده است كه بتدریج‏به رشد و شكوفایى‏مى‏رسد. به ثمر نشستن گل به مراقبت دائمى باغبان نیاز دارد. والدین، بویژه‏مادر، باغبانان دلسوز زندگى‏اند و گلهاى معطر زندگیشان به مراقبت همه جانبه‏آنان نیاز دارد. مراقبت از سلامت جسمانى، تغذیه مناسب، تامین آرامش و سلامت‏روانى و تامین نیازهاى عاطفى نوزاد در رشد جسمانى، عاطفى و تكامل معنوى‏اش‏تاثیر بسزا دارد. به ویژه در نخستین روزهاى زندگى كه نوزاد، به خاطربیگانگى با محیط جدید و ضعف و ناتوانى، به مراقبت و توجه افزونتر نیازمنداست.

قلب و روح هر كودكى كه متولد مى‏شود همچون آینه‏اى زلال و شفاف است. پدر و مادر مى‏توانند با تربیت صحیح، فرزندان را به سعادت برسانند و مواظب این باشند كه فرزندان با عناصر نایاب آشنا نشوند.

5- كودك و سلامتى

از ویژگیهاى دین اسلام تاكید بر پرورش همه ابعاد زندگى‏انسان است. هر چند در تربیت اسلامى پرورش ابعاد معنوى هدف اصلى و نهایى‏است؛ اما دستیابى به آن هدف بزرگ در پرتو داشتن جسمى سالم و روانى با نشاط‏امكان‏پذیر است. 6- صحبت‏با كودك

قدرت درك كودك اندك است و توان فهم معانى كلمات را ندارد. در عین حال سخن گفتن با او نشانه توجه والدین به اوست. كودك این توجه رانوعى اظهار محبت و ابراز عاطفه مى‏داند و با تمام ضعف و نقصان، گاه با لبخند و زمانى با حركات دست و پا به آن پاسخ مى‏دهد. علاوه بر این، مشاهده چگونه سخن‏گفتن والدین، به ویژه حركات لب، زمینه مساعدى براى آموزش سخن گفتن كودك پدیدمى‏آورد.

قلب و روح هر كودكى كه متولد مى‏شود همچون آینه‏اى زلال و شفاف است. پدر و مادر مى‏توانند با تربیت صحیح، فرزندان را به سعادت برسانند و مواظب این باشند كه فرزندان با عناصر نایاب آشنا نشوند. خداوند در سوره روم آیه 30 مى‏فرماید: «... فطرت‏اللّه‏ التى فطرالناس علیها ...؛ خداوند مردم را براساس فطرت خدایى آفریده است.» بنا بر فطرت توحیدى، سعادت و هدایت در وجود طفل به ودیعه نهاده شده است و والدین گرامى نباید اجازه دهند كه این فطرت از مسیر اصلى خویش كه همان سعادت و هدایت است خارج شود.

و نكته آخر آنكه یك اصل كلى وجود دارد و آن این است كه والدین ابتدا باید خویشتن راتربیت كنند. اگر والدین خودشان داراى صفات نكوهیده باشند، نمى‏توانند در فرزندشان، صفات پسندیده را به وجود آورند. قرآن در این باره مى‏گوید: «اتأمرون الناس بالبر و تنسون انفسكم و انتم تتلون الكتاب افلا تعقلون» آیا شما مردم را به نیكى امر مى‏كنید، در حالى كه خویشتن را فراموش كرده‏اید." بقره آیه 44" . فرزندان ما هر گونه كه باشند خوش‏رفتار یا بدرفتار، راستگو یا دروغگو، حسود یا خیرخواه همه این صفات را از پدر و مادر خود كسب كرده‏اند.

در مقالات بعد به نکات دیگری از نگاه امام رضا (ع) در مورد تربیت فرزند اشاره می کنیم.

منبع:

سایت بلاغ - بازیاب

فرآوری و تنظیم : کهتری

مقالات مرتبط

آرزوهای والدینی

تاثیر محبت مادر بر مغز

کودکان پیش گویی می کنند

استقلال ، حق اوست

یک تکیه گاه برای آسودن

فرزند دلخواه من

لقمه حرام وقلب کودک ما

آرزوهای والدینی

تاتی تاتی تا بزرگی!

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.