کار و تلاش در اسلام چاپ نخست كتاب «كار و تلاش از نگاه اندیشمندان اسلامی» گردآوری و نگارش شده توسط محمدهادی فلاح از سوی مركز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما منتشر و روانه بازار كتاب شد.
به گزارش ایبنا، این اثر كار را از نگاه اندیشمندان مسلمانی نظیر ابن‌خلدون، حضرت امام‌خمینی(ره)، شهید مطهری و شهید بهشتی بررسی كرده است تا اهمیت و ضرورت این موضوع به درستی تبیین شود.
در بخشی از کتاب نوشته شده که به عقیده امام‌خمینی(ره) كار یعنی جهان هستی؛ یعنی همگامی با ذرات همه عوالم در غیب و شهود و طبیعت؛ كار یعنی عمل خدای متعال؛ كار یعنی بهشت‌آفرین؛ كار مسوولیت است.
علامه محمدتقی جعفری در مورد چیستی كار می‌نویسد: «كار عبارت است از فعالیتی كه آدمی بدون آن تفاوتی با جمادات و نباتات ندارد، مگر در یك عده مختصات طبیعی ضروری، مانند احساس و حركت ارادی و غیره. بنابراین، مجبور می‌شویم كه كار و جریان حیات انسانی و ارتباط آن دو را با یكدیگر مطرح نموده، راهی برای حل این مساله پیدا كنیم كه انسان زنده كه در این دنیا زندگی خود را به وسیله كار مستهلك می‌سازد، چه می‌دهد و چه می‌گیرد؟ برای پیدا كردن این راه حل بایستی انواع دوران‌های حیات آدمی را در نظر بگیریم.»
در این‌كه كار یك وظیفه است، نمی‌شود شكی كرد، ولی ما درباره كار از نظر تربیت بحث می‌كنیم. آیا كار فقط وظیفه‌ای از روی ناچاری اجتماعی است؟
استاد شهید مطهری درباره نقش كار در سازندگی روح و تربیت انسان می‌نویسد: «در این‌كه كار یك وظیفه است، نمی‌شود شكی كرد، ولی ما درباره كار از نظر تربیت بحث می‌كنیم. آیا كار فقط وظیفه‌ای از روی ناچاری اجتماعی است؟ یا نه، اگر این مساله نباشد نیز لازم است و به عبارت دیگر اگر این ناچاری وظیفه اجتماعی نباشد، باز هم كار از نظر سازندگی فرد یك امر لازمی است.»
از نظر استاد شهید مرتضی مطهری، «یكی از عواملی كه خیلی ساده است ولی شاید كمتر به آن توجه می‌شود، عامل كار است. كار از هر عامل دیگری اگر سازنده‌تر نباشد نقشش در سازندگی كمتر نیست».
ایشان كار و تربیت را علت و معلول یكدیگر می‌داند و می‌گوید: «انسان این جور خیال می‌كند كه كار، اثر و معلول انسان است، پس انسان مقدم بر كار است؛ ولی این درست نیست. هم تربیت بر كار مقدم است و هم كار بر تربیت؛ یعنی این دو، هم علت یكدیگر هستند و هم معلول یكدیگر، هم انسان سازنده و خالق و آفریننده كار خودش است، و هم كار و نوع كار خالق و آفریننده روح و چگونگی انسان است»، «در مجموع، كار در عین این‌كه معلول فكر و روح و خیال و دل و جسم آدمی است، سازنده خیال، سازنده عقل و فكر، سازنده دل و قلب و به طور كلی سازنده و تربیت‌كننده انسان است.»
به عقیده امام‌خمینی(ره) كار یعنی جهان هستی؛ یعنی همگامی با ذرات همه عوالم در غیب و شهود و طبیعت؛ كار یعنی عمل خدای متعال؛ كار یعنی بهشت‌آفرین؛ كار مسوولیت است
علامه جعفری درباره كار و تلاش می‌نویسد: «به طور كلی پدیده حیات بشری به هر معنایی كه در نظر بگیریم از فعالیت طبیعت آغاز می‌شود و با كار انسانی در مجرای قوانین طبیعی ادامه پیدا می‌كند و با اختلال تركیب وجودی او كه موجب خنثی شدن كار دوباره او می‌گردد، رخت از سطح طبیعت برمی‌بندد. این جریان عمومی پدیده حیات آدمی، از بدو حركت او در روی زمین چه حال انفرادی و چه در قلمرو جمعی، از آن قانون پایدار ناشی می‌شود كه موجود برین آن را وضع و تثبیت نموده است.
انسانی كه معنای حیات را درك كند و ضرورت تلاش را در دریاها و خشكی‌ها، در جنگل‌ها و قله‌های صعب‌العبور كوه‌ها دریافت كند، اهمیت كار را هم شناخته است. آثار تجسم یافته از كار بشری و كتیبه‌ها و تالیفات باستانی، همه و همه شاهد گویای درك اهمیت كار برای حیات بشری می‌باشد.
نكته‌ای كه قابل توجه است و به نظر ما می‌تواند روشنگر علت بی‌ارزش نمودن كار در گذشته بوده باشد، پدیده قدرت‌های متنوع است كه كار و انجام دهنده كار را مملوك یا مانند مملوك خود تلقی كرده است.
هیچ جامعه بشری حتی در قدیمی‌ترین دوران‌های تاریخ دیده نمی‌شود كه كار در متن زندگی آن نبوده باشد. آنچه كه مهم است این است كه قدرت‌هایی كه غیر قابل مهار بودند، با تسلط مطلقی كه بر ناتوانان داشته‌اند، نه تنها كار آنان را بلكه حتی هستی آنان را هم در اختیار خود می‌دیدند. لذا یك اراده از آنان كافی بوده است كه هركاری كه بخواهند و امكان داشته باشد به وجود بیاید. چنان كه یك اراده جزئی برای جابه‌جا كردن یك برگ ناچیز كفایت می‌نماید و این قاعده كلی است كه هر موضوعی كه تحت سلطه مطلق "خود طبیعی" آدمی قرار گرفت، اهمیت و ارزش خود را از دست می‌دهد.»
كتاب حاضر در پنج فصل، كار و تلاش را از دیدگاه اندیشمندان و متفكران اسلامی بررسی كرده است. كلیات، كار و كوشش در اسلام، ارزش كار و كوشش در كلام و عقیده حضرت امام خمینی(ره)، لزوم بازاندیشی در مساله كار و نمونه‌های رفتاری، عناوین پنجگانه فصول این اثرند.
چاپ نخست كتاب «كار و تلاش از نگاه اندیشمندان اسلامی» در شمارگان 2500 نسخه، 68 صفحه و بهای 12000 ریال راهی بازار نشر شد.
گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی
