فضیلت و خواص سوره آل عمران

این سوره سومین سوره قرآن کریم است که 200 آیه دارد . یکی از مشخصات بارز این سوره، که در قریب به پنجاه آیه ( یعنی آیه 121 تا 165) جلب نظر می کند عبارت است از:

توصیف غزوه احد، و ثبت و ضبط رویدادهای مربوط به آن، و ارائه درس ها وعبرت ها در لابلای آن.

به دنبال توصیف از غزوه احد، بیان و گزارشی راجع به فضیلت شهادت و منزلت شهداء در پیشگاه پروردگار- طی آیاتی – جلب نظر می کند، و قضیه و داستانی از غزوه " حمراء الاسد" و دعوت مردم به صبر و ثبات و پایداری نیز ضمن آیاتی از این سوره مطرح شده است.

در پایان سوره تصویر و تابلوی جالبی از دعاء مومنین و استجابت این دعا از سوی پروردگار جهان ترسیم گردیده است. این سوره در سال سوم هجرت پس از جنگ احد ، در مدینه نازل شد .

وجه تسمیه سوره آل عمران

عمران نام سه نفر از اشخاص مشهور بوده است : نام پدرحضرت موسی (ع) ، پدر حضرت مریم (ع) و پدر حضرت علی (ع )که بیشتر به ابوطالب مشهور بوده است. ولی در این سوره ببیشتر منظور از آل عمران ، پدر حضرت مریم و همسرش و حضرت مریم (ع)  و حضرت عیسی (ع) است . این کلمه دو بار در این سوره به کار رفته است .

سوره آل عمران یاد آور طبقات و رده هائی از انسان ها است که خداوند متعال آنها را از میان جامعه بشری گزینش و انتخاب کرده است، و اینان عبارتند از: آدم، نوح ، آل ابراهیم و آل عمران.

محتوای سوره

در این سوره مطالب زیادی از جمله : ماجرای جنگ احد ، مطالب فراوانی راجع به جهاد ، مباهله ، دعوت یهود به اسلام ، امر به صبر و پایداری ، بیان فضیلت شهدا و چند دعای زیبا آمده است. به طور كلی می توان محتوای سوره را به چند بخش تقسیم کرد :

1- بخش مهمی از این سوره از توحید و صفات خداوند و معاد و معارف اسلامی بحث می کند .

2- بخش دیگری پیرامون جهاد  و دستورات مهم آن و حیات جاویدان شهیدان در راه خدا ، همچنین درس های عبرتی که در دو غزوه بدر و احد بود سخن می گوید .

3- در قسمتی از این سوره ، به یک سلسله احکام اسلامی در زمینه لزوم وحدت مسلمین ، خانه كعبه ، فریضه حج ، امر به معروف و نهی از منکر ، تولی و تبری ، مسأله امانت ،  انفاق در راه خدا ، ترك دروغ، مقاومت و پایمردی در مقابل دشمن ، صبر در مقابل مشکلات و آزمایش های مختلف و خداوند در هر حال، اشاره شده است.

4- بخشی از تاریخ انبیا از جمله آدم و نوح و ابراهیم و موسی و عیسی و داستان مریم و مقامات این زن بزرگ نیز ذکر شده است.

اهداف و مقاصد سوره آل عمران

سراسر آیات سوره " آل عمران"، مدنی است، اما نباید آن را از سوره های نخستینی دانست که در مدینه نازل شدند، چرا که این سوره پس از گذر مدتی طولانی- که مسلمین طی این مدت در مدینه به سر بردند- نازل گردید. ضمن همین مدت طولانی بود که رویدادهای مربوط به فتح و پیروزی و یا هزیمت و شکست مسلمین، دگرگونی مطلوبی در حالاتشان به ارمغان آورده ، و اوضاع را متحول ساخت. مسلمین آشکار با اهل کتاب حشر و نشر داشتند و میان آنها در زمینه دعوت اسلامی و احکام و تعالیم اسلام منازعات و احتجاجاتی جریان یافت.

در سوره آل عمران - همانطور که در آغاز امر یادآوری شد- از غزوات " بدر"  و "احد" و "حمراء الاسد" و "بدر اخیر" که در شعبان سال چهارم هجری روی داد ، سخن رفته است. سوره مزبور پس از سوره انفال نازل گردید .

فضیلت قرائت سوره

نبی اکرم (ص) فرمودند :« هر کس سوره آل عمران را بخواند به تعداد آیات آن ، امانی بر پل دوزخ به او می دهند.» ¹

حضرت امام صادق (ع) فرمودند : هر کس سوره آل عمران را بخواند روز قیامت همراه او و روی سرش سایه ای خواهد بود.  ²

حضرت رسول اکرم (ص) فرمودند : هر کس سوره آل عمران را در روز جمعه بخواند تا وقتی که خورشید غروب کند خدا و فرشتگان برای او درود می فرستند.

و نیز فرمودند: هر کس در شب آیات آخر سوره آل عمران را بخواند این گونه است که همه آن شب را عبادت کرده است .

و نیز در روایتی دیگر از ایشان آمده است : هر کس شب جمعه سوره آل عمران را بخواند فردای قیامت او را دو پرده دهند تا چون برق از پل صراط بگذرد .

اثرات شفا بخش سوره

-  اگر  آیه 8 این سوره را بجای دردناک بخوانند شفا یابد: « ربنا لا تزغ قلوبنا ...»

- چون کسی از خانه خارج شود آیات آخر سوره آل عمران و قدر و حمد و آیة الکرسی را بخواند که موجب بر آمدن حاجت های دنیا و آخرت است .

- برای گشایش کارها باید هر روز 350 بار آیه 73 «قُلْ إِنَّ الْفَضْلَ بِیَدِ اللّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاء وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ » ؛ بگو : فضیلت به دست خداست ، به هر کس خواهد آن را عطا می کند ، که او بخشاینده و دانا است.

حضرت امام صادق(ع) فرمودند : اگر سوره آل عمران را با زعفران بنویسد و به گردن کسی که می خواهد بچه دار شود آویزان کند به اجازه خدای متعال بچه دار می شود و اگر حامله شد ولی با سختی فرزند او متولد می شود ، این کار موجب آسانی زایمان او می شود.  ³

1- برگزیده تفسیر نمونه ج1 ص259.

2- نور الثقلین ج1ص 26.

3- برهان ج1 ص269.